Ένας Τσετσένος σκύλος στη Μασσαλία Μτφ. Αλίκη Κεραμίδα, εκδ. Πόλις, σελ. 229
«…σε μια εποχή που τα Μέσα μάς κατακλύζουν με ορθολογισμό, λογιστικό και καταναλωτικό ρεαλισμό, οι ονειροπόλοι είναι πολύτιμοι»
Δεν μπορεί, κάτι έχει αυτή η πόλη και «μεταμορφώνει» όποιο συγγραφέα καταπιάνεται μαζί της σε ποιητή. Η αριστουργηματική τριλογία για τη Μασσαλία του Ζαν-Κλοντ Ιζζό (εκδ. Πόλις) μας ψύλλιασε. Όταν οι ίδιες εκδόσεις μάς συνέστησαν, πολύ αργότερα, τον Maurice Attia («Κόκκινη Μασσαλία»), σκεφτήκαμε πως αντιγράφει το στιλ του Ιζζό – κι ας αλληθώριζε προς Αλγερία μεριά. Τώρα, όμως, με το βιβλίο του δημοσιογράφου Μεζονέβ βεβαιωθήκαμε πως η Μασσαλία είναι κάτι περισσότερο από πόλη: είναι ερωμένη.
Ήρωας ο Ντασί Ελ Αχμέτ – κλασικός (Ευρωπαίος) ήρωας νουάρ μυθιστορήματος. Λίγο αποσυνάγωγος, με σκοτεινό παρελθόν χαμένο σε περίεργες χώρες, μοναχικός λύκος και διανοούμενος που διδάσκει, κάποιες ώρες, στο πανεπιστήμιο. Όταν μια ηλικιωμένη γυναίκα δολοφονηθεί και απειληθεί η ζωή του γείτονά της Νέστωρα Παπαδόπουλου, ο Ντασί θα μπει για τα καλά στο χορό, όπου τον σέρνουν, μεταξύ άλλων: Τσετσένοι αντάρτες (ή πατριώτες, όπως το δει κανείς), η ρώσικη αντικατασκοπία, ένας πρώην επικηρυγμένος που το έχει δει Ινδιάνος, δύο αλκοολικοί δημοσιογράφοι, μια πρώην πολεμική ρεπόρτερ, η ιταλική μαφία, η Μπριζίτ Μπαρντό και μια πάμπλουτη φιλάνθρωπη (με επώνυμο του πρώτου συζύγου της Μπε Μπε, Βαντίμ), η όμορφη (αντικείμενο ανεκπλήρωτου έρωτα του ήρωα) Ελληνίδα Λήδα κ.ά. Όλοι αυτοί κυνηγούν… έναν Τσετσένο σκύλο, στο προάστιο της Μασσαλίας –οι δημοσιογράφοι επιμένουν να τη λένε γειτονιά–, τη Δροσερή Κοιλάδα!
Στο μισό του βιβλίου τα γεγονότα φιλτράρονται από τις σκέψεις του Ντασί. Στίχοι του Καγιάμ και του Μπρασένς σχολιάζουν από εγκλήματα μέχρι το τσίμπημα του έρωτα, ο Λάο Τσε «βοηθάει» ν’ αντιμετωπίζει ο ήρωας με αταραξία το κλωτσομπουνίδι και ο Νασρεντίν Χότζας προσφέρει αφειδώς την ταιριαστή, στον ανοιχτό ορίζοντα της πόλης, ειρωνεία. Στο υπόλοιπο παρακολουθούμε μια καταδίωξη – σαν αυτές στις αμερικάνικες ταινίες δράσης με αυτοκίνητα μέσα στους δρόμους της πόλης, αλλά χωρίς αυτοκίνητα. Ωραίο βιβλίο, ωραία ιστορία, ωραίοι ήρωες. Μόνο ένας μεσογειακός συγγραφέας θα μπορούσε να το έχει γράψει, ανακατεύοντας τόσους ήρωες, τόσα θέματα και αναφορές, χωρίς να μειωθεί το σασπένς και να μη χαθεί το ύφος. Ενώ, πάλι, το επόμενο βιβλίο θα μπορούσε να το γράψει μόνο ένας Βρετανός (dear!).
Γιατί έφαγα τον πατέρα μου Μτφ. Έλση Τσούτη, εκδ. Άγρα, σελ. 182
Πλειστόκαινη Εποχή. Μια οικογένεια πιθηκανθρώπων «σέρνεται» από τον πατέρα Έντουαρντ προς την ανθρώπινη εξέλιξη και τον πολιτισμό («…Αρχίσαμε να περπατάμε όρθιοι από παλιά, στη Μειόκαινη, κι είστε γελασμένες αν νομίζετε πως θ’ ανεχτώ να πάνε στράφι τόσα εκατομμύρια χρόνια προόδου μόνο και μόνο γιατί εσείς είστε μια χούφτα τεμπέλικα, άμυαλα κοριτσόπουλα»). Αυτός θα ανακαλύψει τη φωτιά και τις ευεργετικές ιδιότητες της εξωγαμίας («για να ανακατευτούν τα γονίδια, αλλά και γιατί ο νέος άντρας πρέπει ν’ αναζητήσει το ταίρι του, ν’ αγωνιστεί γι’ αυτό, να το κατακτήσει. Φυσική επιλογή. Επιβίωση του καλύτερου»). Εξωθεί τη σύζυγό του Μίλισεντ ν’ ανακαλύψει τη μαγειρική («από βλακεία μου υποθέτω την ανακάλυψα, αλλά θυμάστε πόσο υπέφερε ο πατέρας σας από καούρες όταν έτρωγε ωμό ελέφαντα…»), τους γιους του στην ανακάλυψη της βραχογραφίας, στην ανάγκη για εξημέρωση ζώων, στον έρωτα («όσο ζω θα διαλαλώ ότι είναι από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της Μέσης Πλειστόκαινης Εποχής»), στην προσπάθεια εξέλιξης της τεχνικής του οπλισμού της Παλαιολιθικής εποχής, αλλά και στο φόνο. Όλα αυτά δεν συμβαίνουν χωρίς οπισθοχωρήσεις, καυγάδες και διαμάχες στο αν η πρόοδος θα τους αποκόψει από τη φύση, με τον αμετάπειστο πατέρα να έχει ως μότο ζωής «η φύση είναι με το μέρος εκείνων που διαθέτουν τεχνολογική υπεροχή απέναντι στα άλλα είδη». Πρόκειται για ένα διαολεμένα πνευματώδες και ευρηματικό βιβλίο – ο Δαρβίνος θα το έκανε σίγουρα δώρο σε πολλούς φίλους (και εχθρούς του). Με ήρωες μια (τόσο αγγλική) οικογένεια πιθηκανθρώπων να τσακώνονται, χρησιμοποιώντας λεξιλόγιο του 20ού αιώνα, για το μέλλον τους (back to the future) αλλά και για θέματα που δεν έχουμε ακόμα λύσει. Πάντως, από το 1960 που εκδόθηκε, έγινε το αγαπημένο των ανθρωπολόγων, ακόμη κι αν βρήκαν μερικές χρονικές αστοχίες. Η ιστορία της συγγραφής του, μάλιστα, θέλει το συγγραφέα να συλλαμβάνει την ιδέα του βιβλίου, όταν ως ανθρωπολόγος συνάντησε το 1959 τον αναζητητή κρανίων ανθρωποπιθήκων, Louis Leakey. Του ζήτησε να του ερμηνεύσει ορισμένες βραχογραφίες και ο τελευταίος χόρεψε την ερμηνεία. Και αυτός ο χορός κρατάει ακόμα... για τους αναγνώστες.
14°
ας αλληθώριζε προς Αλγερία μεριά. Τώρα, όμως, με το βιβλίο του δημοσιογράφου Μεζονέβ βεβαιωθήκαμε πως η Μασσαλία είναι κάτι περισσότερο από πόλη: είναι ερωμένη.
τεμπέλικα, άμυαλα κοριτσόπουλα»). Αυτός θα ανακαλύψει τη φωτιά και τις ευεργετικές ιδιότητες της εξωγαμίας («για να ανακατευτούν τα γονίδια, αλλά και γιατί ο νέος άντρας πρέπει ν’ αναζητήσει το ταίρι του, ν’ αγωνιστεί γι’ αυτό, να το κατακτήσει. Φυσική επιλογή. Επιβίωση του καλύτερου»). Εξωθεί τη σύζυγό του Μίλισεντ ν’ ανακαλύψει τη μαγειρική («από βλακεία μου υποθέτω την ανακάλυψα, αλλά θυμάστε πόσο υπέφερε ο πατέρας σας από καούρες όταν έτρωγε ωμό ελέφαντα…»), τους γιους του στην ανακάλυψη της βραχογραφίας, στην ανάγκη για εξημέρωση ζώων, στον έρωτα («όσο ζω θα διαλαλώ ότι είναι από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της Μέσης Πλειστόκαινης Εποχής»), στην προσπάθεια εξέλιξης της τεχνικής του οπλισμού της Παλαιολιθικής εποχής, αλλά και στο φόνο. Όλα αυτά δεν συμβαίνουν χωρίς οπισθοχωρήσεις, καυγάδες και διαμάχες στο αν η πρόοδος θα τους αποκόψει από τη φύση, με τον αμετάπειστο πατέρα να έχει ως μότο ζωής «η φύση είναι με το μέρος εκείνων που διαθέτουν τεχνολογική υπεροχή απέναντι στα άλλα είδη». Πρόκειται για ένα διαολεμένα πνευματώδες και ευρηματικό βιβλίο – ο Δαρβίνος θα το έκανε σίγουρα δώρο σε πολλούς φίλους (και εχθρούς του). Με ήρωες μια (τόσο αγγλική) οικογένεια πιθηκανθρώπων να τσακώνονται, χρησιμοποιώντας λεξιλόγιο του 20ού αιώνα, για το μέλλον τους (back to the future) αλλά και για θέματα που δεν έχουμε ακόμα λύσει. Πάντως, από το 1960 που εκδόθηκε, έγινε το αγαπημένο των ανθρωπολόγων, ακόμη κι αν βρήκαν μερικές χρονικές αστοχίες. Η ιστορία της συγγραφής του, μάλιστα, θέλει το συγγραφέα να συλλαμβάνει την ιδέα του βιβλίου, όταν ως ανθρωπολόγος συνάντησε το 1959 τον αναζητητή κρανίων ανθρωποπιθήκων, Louis Leakey. Του ζήτησε να του ερμηνεύσει ορισμένες βραχογραφίες και ο τελευταίος χόρεψε την ερμηνεία. Και αυτός ο χορός κρατάει ακόμα... για τους αναγνώστες. 
