Θόδωρος Σούμας: Παρουσίαση του βιβλίου του «Κινηματογραφικοί δημιουργοί» με κείμενα για το ευρωπαϊκό σινεμά που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιγόκερως.
Το «Κινηματογραφικοί δημιουργοί» είναι το τελευταίο, το έβδομο κινηματογραφικό βιβλίο του συγγραφέα Θόδωρου Σούμα με κείμενα για το ευρωπαϊκό σινεμά: Για ταινίες από τη Γερμανία και την Αυστρία (του Φριτς Λανγκ, του Ζίμπερμπεργκ, του Χάνεκε), για το γαλλικό σινεμά (Φρανζί, Ριβέτ, Μαρκέρ, Μπενουά Ζακό, Ασαγιάς, Α. Κεσίς), για ισπανόφωνους σκηνοθέτες (Μπουνιουέλ, Ρουίζ και Pablo Larraín) και για το ιταλικό σινεμά (Αντονιόνι, Ταβιάνι, Μπελόκιο και Μορέτι)· για δανέζικες ταινίες (του Φον Τρίερ και της Ελ-Τούκι) και κατόπιν για δημιουργούς της ανατολικής Ευρώπης (Γιάντσο, Ζανούσι, Ταρκόφσκι, Μουντρουτσό).
Έπεται μεγάλο κεφάλαιο για το ελληνικό σινεμά, με αφετηρία τους Αγγελόπουλο, Τσιώλη και Γαβρά, που ακολουθεί κομμάτι για τους σύγχρονους Έλληνες σκηνοθέτες, Λάνθιμο, Οικονομίδη, Γιάνναρη, Γραμματικό, Μπουλμέτη, Παπαδημητρόπουλο, Κούτρα, Μαλέα, Γκορίτσα, Φραντζή, Τσαγγάρη και πολλούς άλλους. Μεγάλη έκταση έχει το αναλυτικό κομμάτι για το αμερικάνικο και το αγγλικό σινεμά, αναφερόμενο στους Χίτσκοκ, Πρέμινγκερ, Κιούμπρικ, Ντε Πάλμα, Ίστγουντ, Μάλικ, Ντ. Λιντς, Κοέν, Σπάικ Λι, Λινκλέιτερ, Ταραντίνο, Φίντσερ, Μπάρι Τζένκινς, Εγκογιάν, κ.α. και τους Βρετανούς Νόλαν, Μπούρμαν, Μάικ Λι και Μέντες. Το βιβλίο κλείνει με τον κινηματογράφο της ανατολικής Ασίας, τον γιαπωνέζικο και τον κινέζικο (Ζία Ζανγκέ).
Απόσπασμα από το βιβλίο του Θόδωρου Σούμα «Κινηματογραφικοί δημιουργοί»
Η αφήγηση στις ταινίες του Ταραντίνο
Ο Ταραντίνο ξεχωρίζει εντελώς από τους άλλους ανεξάρτητους σκηνοθέτες του αμερικάνικου σινεμά λόγω του κυνισμού και του μαύρου χιούμορ του, της ευφυούς χρήσης των εκρήξεων της βίας, της εκκεντρικής πλοκής των μυθοπλασιών του που βρίθουν από ανατροπές, και της αγάπης του προς τα b movies. Ο Ταραντίνο είναι ένας φανατικός κιμηματογραφόφιλος, λάτρης των παλαιών, ταπεινών ειδών που τα ντύνει με μια νέα φόρμα για να τα ξανασερβίρει εξίσου φρέσκα όπως ήταν παλιά... Η σκηνοθετική κι αφηγηματική δεξιοτεχνία του κάνουν τα φιλμ του ζωντανά, δροσερά, εκρηκτικά, αστεία και δυναμικά. Η ανηθικολογική οπτική του, η σκηνοθετική σφραγίδα και το επιθετικό στυλ του ξεχωρίζουν. Παρά την σπάνια ιδιαιτερότητά του, δημιούργησε σχολή στο γκανγκστερικό φιλμ, με «βρώμικες», βίαιες μυθοπλασίες που προβάλλουν την εξυπνάδα της πλοκής τους... Επηρεάστηκε από το φιλμ νουάρ, τα φιλμ καράτε, τα σπαγγέτι ουέστερν και άλλα λαϊκά, εμπορικά είδη. Μεταχειρίζεται τα είδη ανανεώνοντας και διαστρέφοντάς τα, επιτελώντας διάφορες ανατροπές πέρα από τους συμβατικούς κανόνες τους. Χρησιμοποιεί περίτεχνες μεθόδους αφήγησης και τροπές της πλοκής που κάνουν τα φιλμ του πολύπλοκα από μυθοπλαστική άποψη. Ο Ταραντίνο είναι ένας ευφυής μάστορας του κινηματογράφου, γεμάτος ζωντάνια και καυστικότητα. Χρησιμοποιεί σπιρτόζους, σαρκαστικούς διαλόγους, σκηνοθετικά τεχνάσματα, βιαιότητα και σαρδόνιο χιούμορ. Ένας κινηματογραφιστής ενταγμένος πολύ έξυπνα στη μεγάλη παράδοση του αμερικάνικου σινεμά, που αφομοίωσε καλά τα διδάγματα από πολλά και διάφορα κλασικά ή παραδοσιακά κινηματογραφικά στυλ. Είναι βιρτουόζος της σκηνοθεσίας, σκωπτικός, εκκεντρικός και ταυτοχρόνως cult κι εμπορικός σκηνοθέτης. Θα προσεγγίσουμε τις ταινίες του ξεκινώντας από τις πρόσφατες και πηγαίνοντας προς τα πίσω...
Οι μισητοί οκτώ, το νευρώδες, ως συνήθως εκκεντρικό και βίαιο φιλμ του Κουέντιν Ταραντίνο, είναι ένα μείγμα ουέστερν, μαύρου χιούμορ, πολιτικού σχολίου για τις φυλετικές διενέξεις στον αμερικάνικο εμφύλιο, αστυνομικού μυστηρίου και σπλάτερ, με αφηγηματική δεινότητα, έντονους ακατάπαυστους διαλόγους, σαρκασμό, κυνισμό, αμοραλισμό και διεισδυτικό, αντιρατσιστικό πολιτικό σχόλιο. Η ταινία διακρίνεται για την ιδιαίτερη σκηνοθετική ευστοχία της, παρ' ότι βασικά εκτυλίσσεται σε δύο χώρους μόνο, την άμαξα και την ταβέρνα!
Όλα τα λεφτά είναι οι ανατροπές στην αφήγηση στο τέταρτο και πέμπτο κεφάλαιο και στο τέλος. Είναι σε αυτές τις σκηνές που βλέπουμε και θαυμάζουμε τον πραγματικό, ρηξικέλευθο, τολμηρό Ταραντίνο! Στο τέταρτο κεφάλαιο, ο Ταραντίνο σχολιάζει με μια “ουρανοκατέβατη”, φερμένη ξαφνικά από το πουθενά φωνή off τη διαδρομή της μυθοπλασίας και την ξαναπιάνει από την αρχή, γυρίζει τη διήγηση πίσω, στο σημείο που ο ένας παράνομος βάζει δηλητήριο στον καφέ από τον οποίον πίνουν οι συνδαιτυμόνες της ταβέρνας... Στο τέλος του τέταρτου κεφαλαίου και στο αμέσως επόμενο, ο σκηνοθέτης μάς αποκαλύπτει μια νέα "σκηνή" κάτω από την τρέχουσα, τη βασική σκηνή που εκτυλίσσεται στην ταβέρνα: Η νέα, κρυμμένη σκηνή βρίσκεται στο υπόγειο απ' όπου ο παράνομος Τσάνινγκ Τέιτουμ πυροβολεί στα γεννητικά όργανα τον μαύρο κυνηγό επικηρυγμένων, Σάμουελ Τζάκσον.
Στο πέμπτο κεφάλαιο, το οποίο αφηγείται την αρχή της ιστορίας που όμως δεν είχαμε καθόλου δει, μας αποκαλύπτεται πως τα πρόσωπα είναι διαφορετικά από ό,τι νομίζαμε, πως έχουν σκηνοθετήσει υποκριτικά το χαρακτήρα τους, τη συμπεριφορά τους και τα δρώμενα, πως ό,τι παρακολουθήσαμε μέχρι τότε ήταν ένα σκηνοθετημένο ψέμα. Οι παράνομοι παρίσταναν τους απλούς πολίτες... Σκοπός αυτής της σκηνοθεσίας των ληστών, δηλαδή των ανθρώπων που βρίσκονταν από πριν μέσα στην ταβέρνα και περίμεναν, ήταν να απελευθερώσουν την αιχμαλωτισμένη κακοποιό Τζένιφερ Τζέισον Λι, βασικό ατέλεχος της συμμορίας τους, από τα δεσμά του σκληρού και κυνικού, κυνηγού επικηρυγμένων Κερτ Ράσελ. Ό,τι λοιπόν παρακολουθούσαμε μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν ήταν παρά μια παράσταση! Είχαμε άρα να κάνουμε με τη σκηνοθεσία της σκηνοθεσίας...
18°
