Γιώργος Βέλτσος, «Η Ανάληψη της Παρθένου»

Γιώργος Βέλτσος, Η Ανάληψη της Παρθένου
Ο άνθρωπος ήταν η μασκαράτα του Σκελετού
Ντύλαν Τόμας
Σαν το πρωθύστερο είναι το σώμα
ό,τι απέκτησε υπήρχε
και ό,τι σπατάλησε έχει διαφυλαχτεί
*
Λύπη προαισθανόμενο
στης νιότης του τον ενθουσιασμό
και συντριβή, τότε που υπήρξε επηρμένο
*
Η τέχνη του το έφθειρε
–σκουριά που πιάνει ο χρυσός
η κάννη του όπλου–
*
Σαν σύννεφο το σώμα εκπυρσοκροτεί
σε ξάστερο ουρανό
και σαν καντέντσα στο τέλος του κονσέρτου
Και τώρα, η Γκάμπλερ παίζει το έργο εξαρχής
σ’ άδεια πλατεία
*
Το σώμα μου
συγκίνηση που έρχεται
αφού σκεφτώ το πράγμα
Και πάλι με συγκίνηση
θα μου το φανερώσει
Υπόκλιση στη χλόη
και στα νεκρά παιδιά
δέχεται να πεθάνει εξαντλημένο
Αντίρρηση στην απειλή της γέννησης
τότε που το αναπόφευκτο την κούρασή του μαρτυρά
Το σώμα προαισθάνεται πριν από μένα
τη μέγγενη και τον τροχό
*
Το σώμα μου στάθηκε νωρίς
σαν τον Οιδίποδα
μπροστά στη Σφίγγα του
Κι απάντησε ανακατωτά στο παρελθόν
φορτώνοντας τα επερχόμενα στο ομοίωμά του
βουβό και δέσμιο μιας δεξιότητας περιττής
Κρυφά και βιαστικά άλλαξε δέρμα
*
Οσμές ευωδιαστές νάρκισσων
βέλη του ήλιου
στο κενοτάφιο ενός στρατιώτη άγνωστου
νεκρού σ’ όλα τα μέτωπα του Γράμμου
παρόντος πάντως στα όργανα τα ζωτικά
ακούει τη σφαίρα
ενώ αντηχεί στον κρόταφο
φλοιώδης κύστη
Τώρα ο ηρωικός πεσών με απωθεί
στις πλάκες του μνημείου
κι ό,τι με τ’ όνομά μου πάει να πει
τ’ ακούνε μόνο τα σκυλιά του βασιλιά Θησέα
*
Το δέντρο όμως αιωνόβιας ελιάς
–εκεί που οι μπάτσοι στοιβάζουν τους ικέτες–
ακόμη απλώνει τα μαλάματα φωτός στην προσωπίδα του Θεού
Φύεται πλάι στα πλαστικά το χαμομήλι
κι ο Σοφοκλής ακόμα ερωτά
αν θα έπρεπε καλύτερα
να μην έχει διόλου γεννηθεί
αν σαν λαχνός
ουδέποτε είχε τυπωθεί
στου Κολωνού το Εθνικό Τυπογραφείο
*
Ξέρει ο Θησέας να αποσύρει
τα γύφτικα Νισσάν
μαζί με τον Οιδίποδα
Και παρακεί
φωτιές, στοίβες ελαστικών 
κι όλα τα χνότα της Αθήνας
Σκουπίδια μπρος στο ποτάμι
που κατεβαίνοντας αδιαφορεί
*
Στη διαδρομή
στοιβάζονται σωρευτικά
τα αιτήματα του χρόνου και η βουή
——
15 Ιανουαρίου 2021

---

«Έφτασε, νομίζω, ο καιρός να εμφανίσω όλα τα φωτογραφικά "αρνητικά", που παρέμεναν κρυμμένα, μήπως και δω στις φωτογραφίες -με εκείνο το blow-up, αντίστοιχο του Αντονιόνι- τον συγγραφέα μου, νεκρό, μέσα στη συστάδα των θάμνων του δημόσιου κήπου της Ελλάδας. Αυτό δεν δηλώνει και η φωτογραφία της Βούλας Παπαϊωάννου στο εξώφυλλο της προτελευταίας συλλογής μου Κανένας εαυτός, από τις εκδόσεις Πατάκη; Έναν καχεκτικό γιατρό-αναγνώστη, μπροστά από την ξύλινη βρεφοδόχο του Δημοτικού Βρεφοκομείου στην Πειραιώς, έτοιμο να υποδεχθεί το νεογέννητο, εγκαταλελειμμένο ποίημα.

 Σκέφτηκα λοιπόν, για εξώφυλλο αυτής της συλλογής με τον τίτλο Η Ανάληψη της Παρθένου, τη φωτογραφία από το εσωτερικό του τρούλου του Ντουόμο της Πάρμα, όπου ο Κορρέτζο ζωγραφίζει μια μισόγυμνη, ξυπόλητη Παρθένο να ανέρχεται, αγνοώντας τη δόξα που αναγγέλλουν δίπλα της οι άγγελοι.

Για άλλη μια φορά, ο συμβολισμός, ήδη από τα εξώφυλλα των βιβλίων μου, αναφέρεται στο ίδιο το ποίημα: γυμνό και μόνο. Ένα έκθετο της κοινωνίας. Τώρα, μπορώ κι εγώ να ομολογήσω, όπως ο Προυστ, πως «η αληθινή ζωή, η ζωή που την έχουμε επιτέλους ανακαλύψει και φωτίσει, η μόνη ζωή επομένως που έχουμε ζήσει ολοκληρωτικά, είναι η λογοτεχνία». Όμως περισσότερο από τη συγγραφή, η ανάγνωση είναι αυτή που εμφανίζει το «ίδιον» του ποιήματος σαν μια εργασία που έχει υπερβεί τη φιλαυτία και τις δεξιότητες του ποιητή. 

Η ανάγνωση τότε, δεν περιλαμβάνει μόνο το ποίημα, που επιβεβαιώνεται ως έργο, αλλά και το ποίημα που προσβάλλεται, παρέχοντας στο ποίημα αυτό που διακαώς επιθυμεί: την απαλλαγή του από τον συγγραφέα, ονομαστό και ονοματισμένο στο εξώφυλλο κάθε συλλογής. Τότε, το ποίημα, ενδέχεται, ούτε καν τη γλώσσα που μιλούσε ο ποιητής να ομιλεί, αλλά εκείνες τις θεόπνευστες πύρινες γλώσσες πάνω από τα κεφάλια των ποιητών-αποστόλων στο εικόνισμα της Πεντηκοστής. Δέκα ημέρες μετά την Ανάληψη, όταν πλέον ολοκληρώνεται το έργο, μετά την απομάκρυνσή του ταμείου των γήινων υποθέσεων, ο ποιητής το παραδίδει στον αναγνώστη σαν εκείνο το «οπτικό όργανο», που θα του «επιτρέψει να διακρίνει ό,τι δίχως ετούτο το βιβλίο πιθανόν να μην είχε  κατορθώσει να δει στον ίδιο του τον εαυτό». Να υποθέσω ότι αυτή η αποκάλυψη της «ενανθρώπισης» του ποιήματος, συντελείται έξω από τις δυνατότητες και τις δυνάμεις του δημιουργού του ως ελεύθερη συμφωνία των ικανοτήτων του; 

Την απάντηση στο ερώτημα δίνει το ομοιοκατάληκτο μακρύ ποίημα με τίτλο Λογοτεχνία - ένας δικανικός, που συμπεριλαμβάνεται σαν απολογία του ελεύθερου στίχου, στο Δεύτερο μέρος αυτής της έκδοσης».

---

Γιώργος Βέλτσος-Σύντομο βιογραφικό
 

Ο Γιώργος Βέλτσος γεννήθηκε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1944. Σπούδασε νομικά στη Θεσσαλονίκη και κοινωνιολογία στο Παρίσι όπου και υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή υπό τη διεύθυνση του Νίκου Πουλαντζά στο Πανεπιστήμιο Paris VIII-Vincennes. Δίδαξε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο από το 1975 έως το 2011 και σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής. Έχει συγγράψει 53 βιβλία (δοκίμιο, θέατρο, ποίηση). Θεατρικά έργα του ανέβηκαν στο Ιλίσια Στούντιο, στο ΚΒΘΕ, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, στο Εθνικό, στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων, στη Στέγη (Φεστιβάλ Αθηνών), στο θέατρο Αργώ και σε άλλες Σκηνές. Έχουν σκηνοθετήσει έργα του οι: Μιχαήλ Μαρμαρινός, Κωστής Καπελώνης, Ρούλα Πατεράκη, Άντζελα Μπρούσκου, Γιάννης Λεοντάρης, Λουίζα Βάιολετ, Χρύσα Καψούλη.

Επίσης, το 2008, το έργο του Πομπές ακούστηκε από τον ίδιο στο πλαίσιο του θεσμού "Αναλόγιο 2008" υπό  τη διεύθυνση της Σίσσυς Παπαθανασίου. Τον Ιούλιο 2020, η Λυρική Σκηνή με πρωταγωνίστρια τη Ρένη Πιττακή, ενέταξε στο πρόγραμμά της το τελευταίο του έργο Ημερολόγιο ενός αθέατου εγκλεισμού (εκδόσεις Περισπωμένη) στο πλαίσιο του θεσμού "Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός" το οποίο "ανέβηκε" στη Ρωμαϊκή Αγορά.

Το έργο του Γιώργου Βέλτσου έχει μεταφραστεί στα γαλλικά, στα αγγλικά και τα γερμανικά. Στο περιοδικό PO&SIE, το 2014, δημοσιεύτηκε μεταφρασμένος ο μακρύς μονόλογος Ρημάζει που ακούστηκε στο διεθνές "Φεστιβάλ Ποίησης" στην πόλη Σετ της νότιας Γαλλίας. Ο Ζακ Ντερριντά έχει προλογίσει τα θεατρικά του έργα Camera degli Sposi και Τα χώματα (εκδόσεις Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών). Ο Γιώργος Βέλτσος τιμήθηκε για την προσφορά του στα γράμματα και τη μεταφορά της γαλλικής σκέψης στην Ελλάδα, με τις διακρίσεις του "Τάγματος των Ακαδημαϊκών Φοινίκων" και του "Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών".

Γιώργος Βέλτσος, Η Ανάληψη της Παρθένου, εκδόσεις Πατάκη, 2021.