Η Jennifer Donnelly λατρεύει να περνάει χρόνο με φαντάσματα
«Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί πως το βιβλίο σας θα εκδοθεί, αλλά κάποιος μπορεί να σας εξασφαλίσει πως δεν θα εκδοθεί – και αυτός είστε εσείς... αν τα παρατήσετε»
Συνέντευξη με την αμερικανίδα συγγραφέα Jennifer Donnelly με αφορμή το βιβλίο «Η Άλλη Σταχτοπούτα», εκδόσεις Διόπτρα.
Οι ιδέες της Jennifer Donnelly για τα βιβλία προέρχονται όλες από το παρελθόν. Mε τεράστια αγάπη για το βιβλίο η ίδια, τρομερά ευφάνταστη και με μεγάλη αίσθηση ευθύνης προς τον αναγνώστη. Ο κύριος λόγος που αγάπησα τα έργα της ήταν η δεινή της ικανότητα να μεταφέρει τον αναγνώστη σε άλλες εποχές. «Το Τριανταφυλλάκι» (εκδ. Διόπτρα) ήταν τo πρώτο της βιβλίο που έπεσε στα χέρια μου, η αρχή μιας εξαιρετικής τριλογίας. Η αναγνώριση ήρθε σύντομα, όπως και πολλές διακρίσεις .
Γράφετε πολλά χρόνια, έχετε καταθέσει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο κι έχετε κερδίσει επάξια μια θέση στην καρδιά των αναγνωστών σας αλλά και την εκτίμηση των ομότεχνών σας. Ποιο ή ποια από τα βιβλία σας ξεχωρίζετε; Έχετε κάποιο συγγραφικό «όνειρο» που θα θέλατε να πραγματοποιήσετε;
Σας ευχαριστώ πολύ! Όλα τα βιβλία μου είναι ξεχωριστά για μένα, καθένα με τον δικό του τρόπο. Κάθε βιβλίο με διδάσκει και με αλλάζει, τόσο ως συγγραφέα όσο και ως άνθρωπο. Το όνειρο είναι ίδιο σε κάθε βιβλίο – κάθε φορά, το φέρνω στον κόσμο με την ελπίδα πως θα αγγίξει κάποιους και ίσως τους βοηθήσει, με τον τρόπο που τα βιβλία ανέκαθεν άγγιζαν και βοηθούσαν εμένα.
Ποιο είναι το πιο επίπονο στάδιο κατά τη διάρκεια της συγγραφής;
Το πρώτο προσχέδιο! Όπως και το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο! Είναι τόσο συναρπαστικό όταν γεννιέται μια νέα ιδέα, που με αναγκάζει να την κυνηγήσω. Το να τη συλλάβω, όμως… αυτό είναι το δύσκολο μέρος. Η πρόκληση να καταγράψω αυτή την ιδέα στο χαρτί, με τρόπο που θα συναρπάσει τον αναγνώστη, θα τον ψυχαγωγήσει και θα τον κάνει να συνεχίσει να γυρίζει τις σελίδες. Η συγγραφή είναι δύσκολη δουλειά. Μέχρι τώρα έχω γράψει δεκατρία μυθιστορήματα και πάντα ελπίζω πως θα γίνει ευκολότερη, αλλά διαψεύδομαι.
Η λογοτεχνία τι είναι για εσάς: αυτό που λένε οι ήρωες όταν δεν έχουμε το κουράγιο να το εκστομίσουμε στην πραγματικότητα;
Για μένα, ήταν πάντα οι αλήθειες που μας λένε οι ιστορίες – αλήθειες που ανέκαθεν γνωρίζαμε, αλλά δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε. Η λογοτεχνία, κατά τη γνώμη μου, είναι ένας τρόπος να κατανοήσουμε αυτόν τον πανέμορφο και δύσκολο κόσμο μας. Χάνομαι μέσα στις ιστορίες και ξαναβρίσκω τον εαυτό μου, τον ανακαλύπτω ρίχνοντας μια βαθύτερη ματιά μέσα μου.
Από τις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος σας, ο αναγνώστης κατακλύζεται από ένα αίσθημα αγάπης. Είναι απαραίτητη η αγάπη για να απολαύσουμε ακόμη και την ανάγνωση ενός βιβλίου;
Χαίρομαι που το λέτε αυτό και σας ευχαριστώ! Για μένα, η αγάπη είναι απαραίτητο στοιχείο μιας καλής ιστορίας. Όχι μόνο η ρομαντική αγάπη, ο έρωτας, όσο υπέροχος κι αν είναι, αλλά και η αγάπη για έναν τόπο, για την οικογένεια, για τους φίλους. Η αγάπη για ένα πάθος, για εκείνο το «κάτι» που μας δίνει δύναμη, για τις αλήθειες μας – άσχετα αν αυτό το πάθος σημαίνει να χτίσεις μια αυτοκρατορία όπως η Φιόνα στο Τριανταφυλλάκι, να γίνεις συγγραφέας όπως η Μάτι στο Βόρειο Σέλας, ή να αποδεχθείς την αληθινή φύση σου χωρίς να νιώσεις την ανάγκη να απολογηθείς, όπως έκανε η Ιζαμπέλ στο τελευταίο βιβλίο μου, «Η Άλλη Σταχτοπούτα».
Έχετε επισκεφτεί την Ελλάδα; Τι εντύπωση έχετε για τους έλληνες αναγνώστες;
Γνωρίζω τους υπέροχους Έλληνες αναγνώστες μου μόνο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά παρότι η επικοινωνία μας γίνεται μόνο διαδικτυακά, έχω σχηματίσει την εντύπωση πως αντιμετωπίζουν τα βιβλία με περίσσιο πάθος και περίσκεψη – όπως, επίσης, πως είναι άνθρωποι πολύ εγκάρδιοι και με χιούμορ!
Γνωρίζω πως έχετε γράψει αρκετά βιβλία στα οποία έχω την αίσθηση πως σας ενδιαφέρουν θέματα «άλλων καιρών». Είναι αλήθεια πως σας κεντρίζει η ιστορία;
Η ιστορία ήταν και θα είναι πάντα μια τεράστια πρόκληση για μένα. Ακόμα και τα μυθιστορήματα φαντασίας που γράφω είναι επηρεασμένα από την Ιστορία. Κάποιοι λένε πως βρίσκουν την Ιστορία βαρετή – ποτέ δεν μπόρεσα να το καταλάβω αυτό! Η Ιστορία αφορά εμάς τους ίδιους. Μας λέει ποιοι είμαστε και γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε, και μας παρέχει έναν χάρτη για το μέλλον μας. Με συναρπάζουν οι σπουδαίες μορφές της ιστορίας, η γεωπολιτική, οι νόμοι, τα συντάγματα και οι συνθήκες, πάνω απ’ όλα όμως με γοητεύουν οι ζωές των καθημερινών ανθρώπων. Ποιες ήταν οι ελπίδες και οι προσδοκίες τους; Πώς επιβίωσαν από πολέμους, σκλαβιές, φυσικές καταστροφές, επιβεβλημένες μεταναστεύσεις; Ακόμα και τώρα που γράφω αυτά τα λόγια, ο κόσμος μας βρίσκεται στο μεταίχμιο μιας επώδυνης αλλαγής. Αν ελπίζουμε να κατανοήσουμε πώς φτάσαμε σε αυτό το δύσκολο σταυροδρόμι και στη συνέχεια να προχωρήσουμε μπροστά, πρέπει πρώτα να ρίξουμε μια ματιά πίσω μας.
Ομολογώ πως μου φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο να πραγματεύεται ένας συγγραφέας γεγονότα που πέρασαν, ξεχάστηκαν ίσως. Εσείς γιατί ασχολείσθε με το «παρελθόν»;
Είναι πρόκληση να εμβαθύνεις στο παρελθόν και να δίνεις πνοή σε ιστορίες που έχουν ξεχαστεί, αλλά αυτό ακριβώς είναι που κάνει την όλη διαδικασία τόσο διασκεδαστική. Τίποτα δεν απολαμβάνω περισσότερο από το να χάνομαι σε σκονισμένα αρχεία ή να διαβαίνω παμπάλαιους δρόμους και να ακούω τα φαντάσματα να ψιθυρίζουν. Λατρεύω να περνάω χρόνο με φαντάσματα. Είναι τα πιο μαγευτικά πλάσματα. Σου λένε τις ιστορίες τους, αλλά, για αντάλλαγμα, παίρνουν ένα κομμάτι της καρδιάς σου.
Το μυθιστόρημά σας, όπως το «Τριανταφυλλάκι» που είναι και το αγαπημένο μου, το «Τριαντάφυλλο του Χειμώνα», το «Άγριο Τριαντάφυλλο», «Επαναστατημένες Ζωές», το «Βόρειο Σέλας» που το 2003 κέρδισε το βραβείο Carnegie της Βρετανίας, το Printz Honor στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής & το «Lost in a Book» που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2017 και πέρασε τέσσερις μήνες στη λίστα των bestseller των New York Times. Όλα έγιναν μπεστ σέλλερ. Πώς νιώθετε που σας διαβάζουν σε τόσο πολλά σημεία του κόσμου;
Mε γεμίζει με απέραντη χαρά και ταπεινοφροσύνη. Ειδικά επειδή μου πήρε τόοοσο καιρό να εκδώσω τα βιβλία μου. Το πρώτο μου μυθιστόρημα, το «Τριανταφυλλάκι», μου πήρε δέκα ατέλειωτα χρόνια. Σηκωνόμουν στις 4:30 το πρωί, πριν από τη δουλειά, και συνέχιζα την ιστορία μου και τα Σαββατοκύριακα. Ήταν ένα μακρύ και κοπιαστικό έργο αγάπης και μακάρι να μπορούσα να σας πω ότι έγινε ανάρπαστο αμέσως μόλις το ολοκλήρωσα, αλλά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Ύστερα από τόσα δύσκολα και αβέβαια χρόνια, αρκετοί εκδότες απέρριψαν την ιστορία μου, πράγμα που με τσάκισε. Κατά καλή μου τύχη, ο Σάιμον Λίπσκαρ, ατζέντης μου από το πρακτορείο Writers House, πίστεψε σε εμένα και στο βιβλίο και συνέχισε να υποβάλλει το χειρόγραφο, μέχρι που το πούλησε – για ένα πολύ μικρό ποσό. Αλλά αυτό δεν είχε καμία σημασία για μένα. Τη νύχτα που έλαβα την προσφορά για το βιβλίο, χόρεψα πάνω στο τραπέζι κρατώντας ένα μπουκάλι με σαμπάνια. Από την όλη εμπειρία πήρα ένα σκληρό και πολύτιμο μάθημα, που θα ήθελα να μοιραστώ με τους επίδοξους συγγραφείς που μας διαβάζουν: κανείς δεν μπορεί να σας εγγυηθεί πως το βιβλίο σας θα εκδοθεί, αλλά υπάρχει κάποιος που μπορεί να εξασφαλίσει πως δεν θα εκδοθεί – και αυτός ο κάποιος είστε εσείς… αν τα παρατήσετε. Γι’ αυτό, λοιπόν, ποτέ μα ποτέ μην εγκαταλείπετε.
Έχετε ποτέ δεχτεί αρνητική κριτική και αν ναι, πώς την αντιμετωπίσατε.
Είχα, ναι. Τσούζουν, αυτό είναι σίγουρο, και κάθε φορά βυθίζομαι στην αυτολύπηση για λίγο, αλλά σταματάω, επειδή το να οικτίρεις τον εαυτό σου είναι κάτι σαν μικρή πολυτέλεια. Υπάρχουν χειρότερα βάσανα σε αυτή τη ζωή από μία κακή κριτική. Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να σηκώνεσαι ξανά, να τινάζεις το χώμα από πάνω σου και να συνεχίζεις το γράψιμο.
Το τελευταίο σας βιβλίο «Η Άλλη Σταχτοπούτα» έχει τελείως διαφορετική θεματολογία από τα προηγούμενα, μπορούμε να πούμε ότι είναι σαν παραμύθι για ενήλικες. Tι έχετε να μας πείτε γι' αυτό;
Η «Άλλη Σταχτοπούτα» είναι ένα παραμύθι για όλους όσοι, σε κάποιο σημείο της ζωής τους, εξαναγκάστηκαν να νιώσουν πως ήταν ανεπαρκείς, πως ήταν «λίγοι», επειδή δεν ανταποκρίνονταν σε κάποιο στερεότυπο ή δεν εκπλήρωναν τις προσδοκίες των άλλων. Οι άσχημες, ετεροθαλείς αδελφές με συνάρπαζαν από την ηλικία των πέντε χρόνων και, συγκεκριμένα, από τη μέρα που η γιαγιά μου μού διάβασε για πρώτη φορά το παραμύθι, στην εκδοχή της Ντίσνεϊ. Για πολλή ώρα αφότου η γιαγιά έκλεισε το βιβλίο, δεν σκεφτόμουν τη Σταχτοπούτα, αλλά τις αδελφές της. Τα κορίτσια που δεν ήταν όμορφα.
Αφού μεγάλωσα λιγάκι, περίπου στα δέκα μου, διάβασα μια παλιότερη εκδοχή της ιστορίας, όπως την είχαν καταγράψει οι αδελφοί Γκριμ. Σε εκείνη την εκδοχή, οι αδελφές θέλουν τόσο πολύ τον πρίγκιπα, που φτάνουν στο σημείο να κόψουν κομμάτια από τα πόδια τους για να τον κατακτήσουν.
Όταν άρχισα να πλάθω με τον νου μου την ιστορία που θα γινόταν η Άλλη Σταχτοπούτα, ξαναδιάβασα το παραμύθι των Γκριμ, και σκέφτηκα πάρα πολύ την εικόνα με τον ακρωτηριασμό των ποδιών, σαγηνευμένη από τη δύναμη αυτής της μεταφοράς. Συμβολίζει αυτό που κάνουμε στον εαυτό μας για να ενσωματωθούμε. Να συμμορφωθούμε με την εικόνα της ομορφιάς που έχουν οι άλλοι. Κόβουμε κομμάτια του εαυτού μας για να χωρέσουμε σε κάτι που δεν μας ταίριαζε ποτέ στο παρελθόν και δεν θα μας ταιριάξει στο μέλλον.
Τι είναι εκείνο που θα θέλατε να κρατήσει στο μυαλό και την καρδιά του από τα βιβλία σας ο κάθε αναγνώστης;
Ελπίζω οι ιστορίες μου να εμπνεύσουν τις αναγνώστριες για να ακολουθήσουν το δικό τους μονοπάτι στη ζωή. Πιστεύω πως αυτό προσπαθούν τόσο σκληρά να κάνουν όλες οι κεντρικές ηρωίδες μου. Καμιά φορά, είναι σχεδόν αδύνατον να ακούσουμε την εσωτερική φωνή μας – είναι τόσες οι δυνάμεις που συνωμοτούν για να την καταπνίξουν. Πιστεύω, όμως, πως η φωνή βαθιά μέσα σας θα σας οδηγήσει με σύνεση, αν είστε αρκετά γενναίες για να την ακούσετε και να την ακολουθήσετε εκεί όπου θα σας οδηγήσει.
Όταν ένας συγγραφέας γράψει ένα βιβλίο και έρθει η καταξίωση από όλους, πόσο «βάρος» προσθέτει η διάκριση αυτή στην μετέπειτα συγγραφική του πορεία; Ποια ευθύνη γεννά μια τέτοια καταξίωση απέναντι στο κοινό των αναγνωστών, που περιμένουν τη συνέχεια του έργου του;
Τα βραβεία και οι λίστες των best sellers είναι κάτι πραγματικά υπέροχο. Νιώθεις θαυμάσια όταν βλέπεις το έργο σου να αναγνωρίζεται και να επικροτείται, και είμαι βαθιά ευγνώμων για όλα αυτά. Αλλά… τα βραβεία και οι λίστες των best sellers δεν βοηθούν πουθενά, όταν έρχεται η ώρα να καθίσεις στην καρέκλα και να βρεθείς αντίκρυ από την άγραφη σελίδα. Τότε υπάρχεις μόνο εσύ κι εκείνη η φριχτά επικριτική φωνή μέσα σου και, καμιά φορά, ο αγώνας μπορεί να σε καταβάλει. Αισθάνομαι τεράστια ευθύνη απέναντι στους αναγνώστες μου. Θέλω να τους δώσω μια καταπληκτική, μοναδική ιστορία, μια ιστορία που θα απασχολήσει το μυαλό και θα αγγίξει την καρδιά, αφήνοντας στο διάβα της μια βαθιά ικανοποίηση και τη λαχτάρα για ακόμα περισσότερο. Υπάρχει ένας δεσμός φιλίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα σε συγγραφέα και αναγνώστη, ο οποίος πρέπει να ανανεώνεται και να κερδίζεται ξανά από τον συγγραφέα, με κάθε καινούριο βιβλίο που γράφει.
Και τέλος, χωρίς να θέλω να γίνω αδιάκριτη, θα θέλαμε να μάθουμε περισσότερα για την Jennifer Donnelly.
Δεν υπάρχουν πολλά να σας πω, είμαι ένα τρομερά ανιαρό άτομο! Περνάω τις μέρες μου γράφοντας. Όταν δεν γράφω, σκέφτομαι το γράψιμο. Επιπλέον, διαβάζω. Κι αν θέλω μια ιδιαίτερα συναρπαστική αλλαγή ρυθμού, βγάζω για βόλτα τα σκυλιά μου ή σκάβω στον κήπο μου.
Ποια είναι η Jennifer Donnelly
Η Jennifer Donnelly μεγάλωσε στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης και φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ, όπου ειδικεύτηκε στην Αγγλική Λογοτεχνία και στην Ευρωπαϊκή Ιστορία. Το τελευταίο της βιβλίο, Η Γέφυρα των Μυστικών, είναι μια ωδή στη γυναικεία ανεξαρτησία και στη δύναμη της θέλησης που διαδραματίζεται με φόντο την Αμερική των αρχών του 20ού αιώνα. Το πρώτο της βιβλίο, το θρυλικό Τριανταφυλλάκι, είναι ένα επικό ιστορικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο στα τέλη του 19ου αιώνα.
16°
Το τελευταίο σας βιβλίο «Η Άλλη Σταχτοπούτα» έχει τελείως διαφορετική θεματολογία από τα προηγούμενα, μπορούμε να πούμε ότι είναι σαν παραμύθι για ενήλικες. Tι έχετε να μας πείτε γι' αυτό;
