Αυτές είναι οι νέες εκδόσεις που ετοιμάζει ο εκδοτικός οίκος Εστία για τον Μάιο του 2020 μετά την καραντίνα.
«Ισπανικός Εμφύλιος (1936-1939): Διαίρεση, διχόνοια και διχασμός στην Ισπανία του 20ου αιώνα», Δημήτρης Ε. Φιλιππής Σειρά: Ιστορία και Πολιτική (Διευθυντής: N. E. Kαραπιδάκης), Σελ. 224, τιμή: €15
Σ’ έναν αιώνα εμφύλιων σπαραγμών (1833-1936), ο Ισπανικός Εμφύλιος (1936-39) αναδείκνυε κατά το πλέον τραγικό τρόπο τον Διχασμό της «πληθυντικής Ισπανίας». Άλλος πόλεμος κι άλλοι εμφύλιοι έγιναν στην «αναρχοαυτόνομη Καταλονία», άλλος-οι στην παραδοσιακά συντηρητική και καθολική Βασκική, άλλος-οι στις «δεξιές περιφέρειες» Ναβάρα, Καστίλλη-Λεόν, Γαλικία, άλλος-οι «στους χώρους της κολεκτίβας και της επανάστασης» στην Καταλανοαραγονία και την Ανδαλουσία, άλλος-οι στις τρεις πρωτεύουσες της Δημοκρατίας (Μαδρίτη, Βαλένθια, Βαρκελώνη). Επιθετικός ο πόλεμος του αντεπαναστατικού ενιαίου Μπλόκου της Δεξιάς, αμυντικός του επαναστατικού Λαϊκού (πολυ)Μετώπου της Αριστεράς. Προτεινόμενος ορισμός: «ο Ισπανικός Εμφύλιος είναι η σύγκρουση της δεξιάς αντίληψης για την Ισπανία με τις αριστερές αντιλήψεις για τις Ισπανίες και, παράλληλα, η σύγκρουση αυτών των αριστερών αντιλήψεων μεταξύ τους και της κάθε μίας με τον εαυτό της». Η νίκη της Εθνικής Ισπανίας του Φράνκο οδηγούσε στην εξορία «τις ηττημένες Ισπανίες της Δημοκρατίας, της μεταρρύθμισης και της επανάστασης». Ο Φρανκισμός μακροημέρευσε πάνω στον «μεγάλο φόβο»: «ή Καουντίγιο ή Εμφύλιος». Ύστερα, η Μετάβαση από τη δικτατορία στη Δημοκρατία επιτεύχθηκε χάρη στη «συμφωνία της σιωπής» ανάμεσα στους νικητές και τους ηττημένους του Εμφυλίου, ενώ η Μεταπολίτευση εδραιώθηκε «in absentia της ιστορικής μνήμης». Σήμερα, με αφορμή το «καταλανικό ζήτημα», επέστρεψαν η Διχόνοια και η απειλή της Διαίρεσης, ενώ «η πολεμική του Διχασμού συνεχίζεται στα τυπογραφεία ανάμεσα στη φιλοφρανκική και την αντιφρανκική ιστοριογραφία». Εξαιτίας του δικού της εθνικού Διχασμού και της εμπλοκής της στον Ισπανικό Εμφύλιο, η Ελλάδα «παρεμπίπτει» στο παρόν έργο…
«Για την κυβέρνηση των ζωντανών», Μισέλ Φουκώ Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας, Πάρης Μπουρλάκης, Σειρά: Εστία Ιδεών, Σελ.: 656, τιμή: €29
Το Για την κυβέρνηση των ζωντανών είναι ένας κύκλος Παραδόσεων με κομβική θέση στην εξέλιξη της σκέψης του Μισέλ Φουκώ. Στις Παραδόσεις αυτές, που εκφωνήθηκαν στο Κολέγιο της Γαλλίας το πρώτο τρίμηνο του 1980, ο Φουκώ συνεχίζει την ιστορία των «καθεστώτων αλήθειας», η οποία διαπερνά το σύνολο της διδασκαλίας του στο Κολέγιο της Γαλλίας, δίνοντάς της μια μείζονα στροφή: η διερεύνησή του, που είχε ξεκινήσει στο δικονομικό και δικαστικό πεδίο, και είχε επεκταθεί στο πολιτικό, με τη θεματική των σχέσεων εξουσίας-γνώσης και μετά με τη θεματική της κυβερνητικότητας, περνά εδώ στο πεδίο των πρακτικών και των τεχνικών του εαυτού, στο πεδίο της ηθικής, το οποίο ο Φουκώ δεν έμελλε να εγκαταλείψει ποτέ πια.
«Πώς γίνεται στον χριστιανικό δυτικό πολιτισμό η κυβέρνηση των ανθρώπων να ζητά από μέρους των κυβερνωμένων, εκτός από πράξεις υπακοής και υποταγής, και “πράξεις αλήθειας”, που έχουν την ιδιαιτερότητα ότι το υποκείμενο δεν απαιτείται μόνο να λέει την αλήθεια, αλλά να λέει την αλήθεια για τον εαυτό του, για τα σφάλματά του, για τις επιθυμίες του, για την κατάσταση της ψυχής του, κ.ο.κ.;» αναρωτιέται ο Φουκώ. Το ερώτημα αυτό τον οδηγεί από μια νέα ανάγνωση του Οιδίποδος τυράννου του Σοφοκλή στην ανάλυση των «πράξεων αλήθειας» που χαρακτηρίζουν τον αρχέγονο χριστιανισμό, μέσα από τις πρακτικές του βαπτίσματος, της μετάνοιας και της καθοδήγησης της συνείδησης. Ο Φουκώ επιλέγει να καταπιαστεί με τις πράξεις με τις οποίες ο πιστός οδηγείται να φανερώσει την αλήθεια του εαυτού του ως όντος απείρως ελαττωματικού. Από τη δημόσια έκφραση της αμαρτωλής του κατάστασης στην τελετουργία της μετάνοιας, μέχρι τη διεξοδική ρηματοποίηση των πιο μύχιων σκέψεών του στην εξέταση της συνείδησης, αυτό που βλέπουμε να σκιαγραφείται είναι η οργάνωση μιας ποιμαντικής οικονομίας επικεντρωμένης στην ομολογία.
Το Για την κυβέρνηση των ζωντανών είναι η πρώτη, ανέκδοτη μέχρι πρόσφατα, από τις έρευνες που επρόκειτο να διεξαγάγει ο Φουκώ στο πεδίο της ηθικής, τόσο στις Παραδόσεις του στο Κολέγιο της Γαλλίας όσο και στους τελευταίους τόμους της Ιστορίας της σεξουαλικότητας.
«Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918): Ιστορία μιας οικουμενικής καταστροφής», Έλλη Λεμονίδου Σειρά: Βασική Ιστορική Βιβλιοθήκη, Σελ.: 224
Το πρώτο ερώτημα που διατυπώνει ο καλοπροαίρετος αναγνώστης που κρατά στα χέρια του αυτό το βιβλίο αφορά ασφαλώς τη σκοπιμότητα της συγκεκριμένης έκδοσης. Η απάντηση εστιάζεται σε δύο βάσιμες, κατά την εκτίμησή μας, παραδοχές. Η πρώτη έχει να κάνει με τη σπουδαιότητα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εξεταζόμενου στο σύνολό του, ως ιστορικού γεγονότος και η δεύτερη με τη σχετικά μικρή εξοικείωση του ελληνικού κοινού με τις πραγματικές του διαστάσεις και τη συνολική του δυναμική στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία του 20ού αιώνα. […]
Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να προσφέρει μια σύντομη και περιεκτική επισκόπηση όλων των βασικών πτυχών του πολέμου (με έμφαση στα αίτια, τα γεγονότα και τα ειδικά χαρακτηριστικά του), καθώς και ένα μικρό κεφάλαιο για την ελληνική πτυχή, επιχειρώντας να συνοψίσει σε λίγες σελίδες τη βασική γνώση που έχει συσσωρευτεί και κωδικοποιηθεί για κάθε μια από τις πολυσυζητημένες αυτές πτυχές. Παράλληλα, αξιοποιεί τη μεγάλη δυναμική από τις εκδηλώσεις της εκατονταετηρίδας, προκειμένου να θέσει, στο τελευταίο κεφάλαιο, τα ζητούμενα και τις νέες προκλήσεις της έρευνας γύρω από αυτό το θέμα σε διεθνές επίπεδο. Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται τόσο στον απλό αναγνώστη όσο και στον επιστήμονα ιστορικό, καθώς λειτουργεί ως οδηγός για την προσέγγιση και κατανόηση ενός τόσο σημαντικού γεγονότος της παγκόσμιας ιστορίας, υιοθετώντας συνειδητά μια αφήγηση απλή και κατανοητή, με σχετικά λίγες αλλά προσεκτικά επιλεγμένες βιβλιογραφικές παραπομπές που μπορούν να κατευθύνουν κάθε ενδιαφερόμενο στην περαιτέρω μελέτη επιμέρους πτυχών ή διαστάσεων. […]
«Τα μυστήρια του μυθιστορήματος - Από τον Κούντερα στον Ραμπελαί», Λάκης Προγκίδης Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας, Σελ.: 408, τιμή: €25
Ο Ραμπελαί είναι ο ιδρυτής-πατέρας της τέχνης του μυθιστορήματος. Αυτή την υπόθεση υπερασπίζεται ο Λάκης Προγκίδης, ακολουθώντας διαφορετικούς δρόμους, που διασταυρώνονται κατά μήκος του βιβλίου. Ο συγγραφέας περνά από τη σύγκριση του Ραμπελαί με τους μεγάλους προγόνους στις προσωπικές του αναμνήσεις, από τη φάρσα στη γλωσσολογία, από την Ιστορία στην κριτική της κριτικής, από την ενδελεχή ανάλυση του κειμένου στα παράξενα της ζωής, από τον Όμηρο στην επικαιρότητα…
«Στον Ραμπελαί, και βεβαίως σε όλους τους μυθιστοριογράφους, η παρελθούσα μορφή δεν είναι ούτε ακατάλυτος φάρος (κλασικισμός) ούτε εφήμερη δημιουργία (πρωτοπορίες), αλλά ένα κομμάτι ύφασμα που συνεχώς μπαλώνεται και συνεχώς ράβεται με καινούρια υπαρξιακά μοτίβα».
Αν και η τύχη παίζει μεγάλο ρόλο, τίποτα δεν είναι αυθαίρετο. ΄Όλα στροβιλίζονται γύρω από τον ίδιο αισθητικό πυρήνα, πρώτη φορά κατονομάζεται εδώ: το μυθιστορηματικό γέλιο.
«Τρωάδες - Μήδεια», Ευριπίδης Μετάφραση: Θανάσης Βαλτινός, Σελ. 156, τιμή: €12
Οι πληροφορίες για τις γλωσσικές περιστάσεις και εμπειρίες μέσα στις οποίες οι αρχαίοι τραγικοί παρουσίασαν τις δικές τους γλωσσικές αποκλίσεις είναι ανύπαρκτες. Από τη στιγμή αυτή αρχίζει και ο αγώνας με την αντίσταση και τη μοναξιά των κειμένων. Κειμένων των οποίων τις λέξεις μπορούμε να ερμηνεύσουμε εννοιολογικά, είναι όμως αδύνατον να τους ξαναδώσουμε το διάχυτο λειτουργικό άρωμά τους. Για να περιοριστώ σε μιαν απλή, περίπου μονοκύτταρη, έκφραση άλγους: «αἰαῖ», «ἰώ», «οἴμοι», «ἔ», «ὤμοι», «φεῡ», «οἴ», «ἰού», «ἐή», «ὀτοτοτοῖ», «πύππαξ», «πόποι», είναι μια ποικιλία επιφωνημάτων που χρησιμοποιούν ο Αισχύλος στην Ορέστεια και ο Ευριπίδης στις Τρωαδίτισσες. Επειδή, σαφώς, τα διαφορετικά αλλά ταυτόσημα αυτά επιφωνήματα δεν χρησιμοποιούνται απλώς χάριν ποικιλίας, βάσει ποίων στοιχείων θα μπορούσαμε σήμερα να διακρίνουμε και να καταλάβουμε τη διαφοροποιούμενη, και κατά περίσταση επιδιωκόμενη, αισθητική λειτουργία τους; Επιπλέον: πέρα από τα ήδη κορεσμένα «αλί», «αχ» και «οϊμένα», [DΚ1] με ποια άλλα μέσα θα μπορούσαμε να ανταποκριθούμε μεταφραστικά στη διαφοροποίηση αυτήν;
Σχετικά με τις Τρωαδίτισσες, η μεταφορά ορισμένων σημείων τους στην τωρινή μορφή της γλώσσας μας έγινε μέσα από αντιστοιχίες του νεότερου ελληνικού ποιητικού λόγου, επώνυμου είτε ανώνυμου. Η επιλογή ήταν εσκεμμένη, γιατί τα πάθη τους είναι ακόμα τόσο οικεία όχι μόνο στην ιστορική, αλλά και στην τρέχουσα μνήμη μας. Εσκεμμένα επίσης, ορισμένες λέξεις που εννοιολογικά έχουν σήμερα διαφοροποιηθεί διατηρήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν με την αρχική σημασία τους.
(«Τρωαδίτισσες Α΄», Κρασί και νύμφες. Μικρά κείμενα επί παντός, σ. 144-145)
«Βυζάντιο 324-451: Η ανάδυση μιας νέας αυτοκρατορίας», Φώτης Βασιλείου
Σειρά: Βασική Ιστορική Βιβλιοθήκη, Σελ.: 232
Ενώ είναι εύκολο να οριστεί το τέλος της βυζαντινής περιόδου, η αρχή της είναι πιο δύσκολο να τοποθετηθεί με σαφήνεια. Δεν υπάρχει κάποιο μεγάλο, ιδρυτικό γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ως η αυτονόητη αφετηρία της. Το Βυζάντιο αναδύθηκε σταδιακά στην ελληνική Ανατολή, ενώ ο ρόγχος του αρχαίου κόσμου ακουγόταν πιο βαρύς και η ρωμαϊκή εξουσία στη Δύση παρέπαιε.
Χωρίς να αποτελεί μια λεπτομερή ιστορική αφήγηση της περιόδου, το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να φωτίσει με τρόπο απρόσμενο και δημιουργικό μια συναρπαστική περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας, η οποία στάθηκε το μεταίχμιο και η αρχή ενός νέου κόσμου.
23°
