Γράφει ο Κυριάκος Σουλιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Τμήμα Κοινωνικής & Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Υπάρχει, άραγε, κάποιο σημείο του χώρου και του χρόνου, στο οποίο θα μπορούσαν να συνυπάρξουν οι Μότσαρτ, Μπετόβεν, Μπαχ, Καμύ, Νίτσε, Ταρκόφσκυ, Τσαρούχης, Τσέχωφ, Χατζιδάκις, Ελύτης, Γκάτσος, Όργουελ, και πολλοί άλλοι, αντίστοιχα σημαντικοί; Φαντάζει, εύλογα, ουτοπική μια τέτοια συνύπαρξη. Όχι όμως για τον Θανάση Δρίτσα*, ο οποίος με το νέο του συγγραφικό αποτύπωμα κατορθώνει να «οργανώσει» μια τέτοια συνάντηση κάποιων σπουδαίων του ανθρώπινου είδους, στην επιρροή των οποίων οφείλει την ανήσυχη προσωπικότητά του.
Ωστόσο, το βιβλίο του «Το Διακόνημα και το Χειροτέχνημα» δεν απαριθμεί απλά τους «ήρωες των παιδικών χρόνων» του συγγραφέα. Στο σπονδυλωτό αυτό έργο συνυπάρχουν αναφορές -και αντίστοιχοι προβληματισμοί- για την υγεία, την κοινωνία, την οικονομική κρίση, τη δημόσια διοίκηση, την αναξιοκρατία, τα προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης. Όπως επίσης και μια νοσταλγία για την τέχνη και τους σπουδαίους δημιουργούς που σμίλεψαν το χαρακτήρα και διαμόρφωσαν την πολυσχιδή προσωπικότητα του συγγραφέα. Κι όλα αυτά με μια μοναδική αρμονία, αντίστοιχη αυτής που διέπει τη συνύπαρξη της ιατρικής και της μουσικής στο πρόσωπο του Θανάση Δρίτσα.
Έτσι, το βιβλίο, αν και σπονδυτωτό, είναι «συμπαγές» και ιδιαίτερα ευχάριστο, χαρακτηριστικό έργο ενός «διαρκώς ανήσυχου επιστήμονα». Μέσω αυτού, διατυπώνονται προβληματισμοί για κύρια προβλήματα των συστημάτων υγείας, με ιδιαίτερη αναφορά στη χώρα μας, όπως: η απώλεια του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα της δημόσιας υγείας και η προλεταριοποίηση του ιατρικού λειτουργήματος, η διατάραξη της σχέσης ιατρού - ασθενή, η έμφαση της πολιτικής υγείας αποκλειστικά στα ζητήματα του κόστους, η κατάργηση της ελεύθερης βούλησης του ιατρού μέσα από αυστηρές κατευθυντήριες οδηγίες, η γραφειοκρατία και ο διοικητισμός στη λειτουργία των συστημάτων υγείας, η ιατρικοποίηση της καθημερινής ζωής, η «καθοδηγούμενη» ιατρική εκπαίδευση αλλά και οι αντιστάσεις των ομάδων συμφερόντων στην αναγκαία μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας.
Κι όλα αυτά με έναν τρόπο ιδιαίτερο, πρωτίστως λόγω των λεκτικών σχημάτων που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας. Είναι ενδεικτικό ότι η ανησυχία του για την υποβάθμιση της κλινικής εξέτασης -λόγω των γραφειοκρατικών υποχρεώσεων των ιατρών, οι οποίες τους στερούν τον απαραίτητο χρόνο ενασχόλησης με τους ασθενείς τους- εκφράζεται με τον όρο «ηλεκτρονικός ιατρικός γραμματέας», μέσω του οποίου περιγράφεται ο νέος ρόλος των ιατρών στα σύγχρονα δημόσια συστήματα υγείας. Τα οποία βέβαια, κατά τον συγγραφέα, βιώνουν έναν «αργό θάνατο, ο οποίος συμβαδίζει με τον θάνατο της δημοκρατίας στην Ευρώπη σήμερα».
Αντίστοιχα, η ανησυχία / διαφωνία του συγγραφέα για την επιχειρούμενη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμια φροντίδας υγείας στην Ελλάδα, η οποία (φαίνεται να) ακολουθεί το βρετανικό πρότυπο του “gatekeeping” όσον αφορά το σύστημα παραπομπών, διατυπώνεται με τη θέση του ότι «αν σήμερα, ως διαχρονική αξία, κρατούσα κάτι από τη Βρεατανία του 60 θα προτιμούσα σαφώς τη μουσική των Μπήτλς και όχι τον θεσμό του οικογενειακού ιατρού»!
Είναι πολλά τα εμπνευσμένα λεκτικά σχήματα που συναντά ο αναγνώστης σε αυτόν τον τόμο: για «το τέρας της γραφειοκρατίας» επιλέγεται ο όρος «Κράτος Βεζύρης», ενώ η φράση «ασθένεια του φόβου», χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε την ασθένεια, κάτω και από τις υπερβολές οι οποίες συχνά χρησιμοποιούνται από τα «ειδικά» προς τούτο ΜΜΕ.
Φυσικά, οι ανησυχίες του συγγραφέα δεν περιορίζονται στα ζητήματα της υγείας αλλά επεκτείνονται και σε άλλες περιοχές της δημόσιας ζωής, όπως π.χ. οι κοινωνικές ανισότητες - οι οποίες εκδηλώνονται (και) με το φαινόμενο των «κλειστών πόλεων», η γήρανση του πληθυσμού - η οποία μεταξύ άλλων συνδέεται με τη συντηρητικοποίησή του, η διάλυση της μεσαίας τάξης, - κυρίως μέσω της υπερφορολόγησής της, η φαυλοκρατία και αναξιοκρατία στον χώρο του Πανεπιστημίου… Ενώ, αναμενόμενα, μεγάλο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στην τέχνη και τον πολιτισμό, ίσως σε μια υποσυνείδητη (;) προσπάθεια του συγγραφέα να μας προτείνει μια «θεραπεία» για όλα τα παραπάνω.
Εν τέλει, το έργο αυτό είναι μια κριτική και ταυτόχρονα νοσταλγική ματιά στις σύγχρονες κοινωνίες και τα προβλήματά τους. Προτείνεται ανεπιφύλακτα για αναγνώστες που μπορούν να αντιληφθούν την ανάγκη ενός ιατρού να εκφράζεται μέσω της τέχνης ή αλλιώς ενός καλλιτέχνη να υπηρετεί την επιστήμη. Και να τιμά και τις δύο ιδιότητές του. Και, επιπλέον, να μη διστάζει να μοιράζεται μαζί μας μνήμες από «τα κάλαντα της νοσταλγίας» και να μας θυμίζει την απλότητα μιας άλλης εποχής… Γιατί το βιβλίο του Θανάση Δρίτσα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και πρωτότυπο και όσοι το διαβάσουν δεν πρόκειται να σκεφτούν ότι «μας τα παν (κι) άλλοι».
(*) O Θανάσης Δρίτσας είναι Καρδιολόγος, Αναπληρωτής Διευθυντής, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, συνθέτης και συγγραφέας
16°
