Ο κ. Δημήτρης Δασκαλόπουλος (Πάτρα, 1939) είναι ποιητής, βιβλιογράφος, δοκιμιογράφος, κριτικός, ανθολόγος, επιμελητής κειμένων, λημματογράφος και αρθρογράφος– πάντα σε θέματα Λογοτεχνίας και Νεοελληνικής Φιλολογίας. Τον ξέρω ελάχιστα, μια συνέντευξη στο ραδιόφωνο τού έχω πάρει όλη κι όλη, ποτέ δεν έχουμε βρεθεί ιδιωτικά (μόνο σε δημόσιες εκδηλώσεις). Πιθανολογώ ότι κάποιοι/ες από σας μπορεί να τον ξέρετε ακόμα λιγότερο, γιατί κάτι τέτοιοι άνθρωποι δεν απασχολούν τη δημοσιότητα, δεν τηλεφωνούν σε κριτικούς και δημοσιογράφους, δεν επιδιώκουν προβολή, γενικά δεν ακκίζονται.
Τώρα, εξαιρώντας τη βιβλιογραφία Γιώργου Σεφέρη, που απευθύνεται σε –ας πούμε– ειδικό κοινό, τα πιο πρόσφατα βιβλία του Δρ. Δημήτρη Δασκαλόπουλου, που δίνουν ωστόσο μια ικανή ιδέα της πολλαπλής δημιουργικότητάς του, είναι τα εξής:
«Το δικαίωμα του αναγνώστη» (Γαβριηλίδης, 2017). «Κείμενα για τον έντυπο λόγο» προσδιορίζει τις επιφυλλίδες του ο κ. Δασκαλόπουλος, τα 49 δημοσιευμένα στα «Νέα» το διάστημα 1996 - 1999 συν δύο ακόμα, πρόσφατα (του 2013 και 2014), που εμφανίζονται πρώτη φορά στο βιβλίο αυτό. Ο «Ίκαρος», ο Ελύτης, ο Καβάφης, ο Μπόρχες, ο Κατσίμπαλης, η «Νέα Εστία», ο Βικέλας, η «Οδύσσεια» των Καζαντζάκη - Κακριδή, ο Κάλας, τα συλλογικά μυθιστορήματα, οι νέες εκδόσεις και επανεκδόσεις, το τελικό ν και η άνω τελεία, ο Σεφέρης, ο Αναγνωστάκης, ο Γεραλής, το «Εντευκτήριο», οι ποιητικές ανθολογίες και πολλά άλλα θέματα συναφούς χαρακτήρα αποτελούν την ολοζώντανη ύλη του βιβλίου. Όμως το ακροτελεύτιο «Βιβλία και βιβλιοθήκες» δικαιωματικά ξεχωρίζει, νομίζω, σαν ένα δοκίμιο ολκής πάνω στο θέμα του.
«Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου» (Πατάκης, 2016). Αυτό κυρίως το βιβλίο, που αυτοαποκαλείται με τρόπο μετριόφρονα «χρονικό», είναι που μ’ έκανε να γράψω το παρόν σημείωμα. Με παλαμογενή τίτλο, με ευρύτατο φωτογραφικό επίμετρο, είναι μια πρώιμη (γιατί ο κ. Δασκαλόπουλος βρίσκεται σε πλήρη ακμή) αυτοβιογραφία και ταυτόχρονα εργογραφία ενός ανθρώπου από την Πάτρα που γλίτωσε, νήπιο, έναν ιταλικό βομβαρδισμό το 1940, έχασε νωρίς τον πατέρα του και σχετικά νωρίς τη μάνα του, διάβαζε στη βιβλιοθήκη της πόλης του, σπούδασε Νομικά, πήρε μέρος σ’ έναν ποιητικό διαγωνισμό, έγινε Αθηναίος και φιλόλογος με επιλογή, μπήκε στον κόσμο των Γραμμάτων, εργάστηκε σε μια τράπεζα, έκανε οικογένεια, γνώρισε τους σημαντικότερους συγγραφείς - εκδότες - τυπογράφους - βιβλιοπώλες - επιμελητές εκδόσεων του καιρού του κι όχι μόνο, έγραψε όμορφη ποίηση, συνέλεξε με αδιανόητο πάθος λογοτεχνικά περιοδικά, δημιούργησε μερικές από τις σημαντικότερες βιβλιογραφίες της ελληνικής Γραμματείας, επιμελήθηκε σπουδαία βιβλία και χίλια δυο άλλα. Ταυτόχρονα, περνάει από μπροστά μας η ελληνική ιστορία από το ’50 και μετά, η εξέλιξη ειδικά της Αθήνας και όλη «η πνευματική ζωή του τόπου» από το ’70 και μετά.
Τα σημαντικότερα στοιχεία του βιβλίου είναι, νομίζω, τέσσερα. Πρώτο, το πυκνό ύφος του, που θυμίζει Αστικό Κώδικα ή Θανάση Βαλτινό. Δεύτερο, η ευθύτητά του, ειδικά όταν πρόκειται να καταλογίσει ευθύνες ή να κακοκαρδίσει: δεν μασάει τα λόγια του, ούτε γράφει στρογγυλεμένα (ενδεικτικά: οι «διαμάχες» με τον Ανέστη Ευαγγέλου και τον Κώστα Βουκελάτο). Τρίτο, η παράθεση εμβόλιμων αυτούσιων κειμένων, που ποικίλλουν πολύ όμορφα το λόγο (εγγραφές από το ημερολόγιό του, επιστολές, πρόλογοι κ.λπ.). Και τέταρτο, το σημαντικότερο, αξέχαστα πορτρέτα ανθρώπων όπως ο μόνος αριστερός στο σόι (ένας θείος), η Μαρώ Σεφέρη, ο Ζ. Λορεντζάτος, το ζεύγος Σαββίδη, ο Δ. Μαρωνίτης, το ζεύγος Αναγνωστάκη, ο Οδ. Ελύτης, ο Μ. Χαριτάτος, το ζεύγος Πατρικίου, Μ. Βίτι και πολλοί άλλοι/ες. Πώς όμως; Όχι με τη γνώση του προσώπου που απόχτησε τελικά κι έχει σήμερα ο συγγραφέας, αλλά από την αρχή, από την πρώτη γνωριμία: την εντύπωση που προϋπήρχε πριν την πρώτη επαφή, πώς τον/την πρωτοείδε, τις (ενίοτε εκατέρωθεν) επιφυλάξεις, τα μπερδέματα κ.λπ., μέχρι την τελική αποτίμηση, αρνητική, ουδέτερη, θετική, φιλική, αδερφική.
«Με δίχτυ τον άνεμο» (Κίχλη, 2015). Αντιγράφω από τον κ. Χαράλαμπο Γιαννακόπουλο, που τα λέει καλύτερα απ’ ό,τι θα τα ’λεγα εγώ: «Δεκαπέντε ποιήματα χωρισμένα σε τρεις ενότητες: “Πλάγιος λόγος” ο τίτλος της πρώτης όπου διερευνάται, κυρίως, η κοινή ανθρώπινη μοίρα, “Τοπογραφίες” της δεύτερης, ποιήματα για τόπους της Ελλάδας και την ιστορία που έχει γίνει παρόν, και “Τάξαι περί του οίκου σου” της τρίτης, η προσωπική ιστορία του ποιητή, η γέννηση, οι νεκροί του… Την απλότητα και την ηρεμία της ποιητικής ομιλίας που κάποτε ευχήθηκε ο Σεφέρης έχει κατορθώσει ο Δασκαλόπουλος· και την ιστορική του αίσθηση. Με ήπιο, κατασταλαγμένο και παρηγορητικό λόγο κάνει τον αναγνώστη κοινωνό της εποχής και συμμέτοχο του προσωπικού του αγώνα για ποιητική έκφραση διασώζοντας από την πραγματικότητα και από τις λέξεις που την αφηγούνται ό,τι αξίζει να σωθεί. Αυτή υπήρξε ανέκαθεν η δουλειά του ποιητή».
«Κ.Π. Καβάφης. Η ποίηση και η ποιητική του» (Κίχλη, 2013). Είκοσι μελετήματα για τον ποιητή με τον οποίο κατεξοχήν έχει ασχοληθεί ο κ. Δασκαλόπουλος, οργανωμένα σε ενότητες. Εδώ τα λέει καλύτερα η κ. Λαμπρινή Κουζέλη: «Πρώτη διαδρομή: Αλεξάνδρεια. Τέσσερα κείμενα καταπιάνονται με τη σχέση του Καβάφη με την πόλη όπου έζησε... Δεύτερος σταθμός: Ο Καβάφης και η πρόσληψή του [στο μεσοπόλεμο. Δ.Φ.]... Οι εκδοτικές συνήθειες του Καβάφη και οι εκδοτικές τύχες του παρουσιάζονται στα κείμενα μιας άλλης θεματικής ενότητας... Σε δύο μελετήματα ο συγγραφέας εκθέτει τον αμφίδρομο διάλογο του Καβάφη με συγκεκριμένα εικαστικά έργα... [Ακόμα, το μελέτημα Δ.Φ.] «Παρωδίες καβαφικών ποιημάτων»... [Τέλος Δ.Φ.] από τη δεκαετία του 1960 και εξής θα πολλαπλασιαστεί η χρήση ή η κατάχρηση καβαφικών στίχων σε εφημερίδες και ποικίλα έντυπα…»
20°
«Κ.Π. Καβάφης. Η ποίηση και η ποιητική του» (Κίχλη, 2013). Είκοσι μελετήματα για τον ποιητή με τον οποίο κατεξοχήν έχει ασχοληθεί ο κ. Δασκαλόπουλος, οργανωμένα σε ενότητες. Εδώ τα λέει καλύτερα η κ. Λαμπρινή Κουζέλη: «Πρώτη διαδρομή: Αλεξάνδρεια. Τέσσερα κείμενα καταπιάνονται με τη σχέση του Καβάφη με την πόλη όπου έζησε... Δεύτερος σταθμός: Ο Καβάφης και η πρόσληψή του [στο μεσοπόλεμο. Δ.Φ.]... Οι εκδοτικές συνήθειες του Καβάφη και οι εκδοτικές τύχες του παρουσιάζονται στα κείμενα μιας άλλης θεματικής ενότητας... Σε δύο μελετήματα ο συγγραφέας εκθέτει τον αμφίδρομο διάλογο του Καβάφη με συγκεκριμένα εικαστικά έργα... [Ακόμα, το μελέτημα Δ.Φ.] «Παρωδίες καβαφικών ποιημάτων»... [Τέλος Δ.Φ.] από τη δεκαετία του 1960 και εξής θα πολλαπλασιαστεί η χρήση ή η κατάχρηση καβαφικών στίχων σε εφημερίδες και ποικίλα έντυπα…»
