Ο Θανάσης Μήνας διαβάζει τα βιβλία «Μαύρο Αλγέρι», «Ο μεγάλος αποχαιρετισμός» και «Καφέ Λούκατς»
«Μαύρο Αλγέρι» Maurice Attia, μτφ. Μαρία Μηλολιδάκη, εκδ. Πόλις, σελ. 399
Αλγερία, 1960. Ο αγώνας του Μετώπου Εθνικής Απελευθέρωσης (FLN) κατά των Γάλλων βρίσκεται στον κολοφώνα του. Οι Αλγερινοί είναι ένα βήμα πριν από την πολυπόθητη αυτοδιάθεση, στην οποία συναινεί, όχι από ανθρωπισμό, βεβαίως, αλλά από πραγματισμό, κι ο Ντε Γκολ. Συγχρόνως, ξεσπά το πραξικόπημα των ακροδεξιών της OAS υπό το στρατηγό Σαλάν κι η Κάσμπα του Αλγερίου ξαναπαίρνει φωτιά. Σ’ αυτό το πολεμικό περιβάλλον, τα πτώματα ενός Αλγερινού και μιας Γαλλίδας ανευρίσκονται σε μια πολυσύχναστη παραλία. Την υπόθεση αναλαμβάνουν ο Γαλλοαλγερινός αστυνόμος Σουκρούν κι ο ισπανικής καταγωγής ομόλογός του Πάκο Μαρτίνεθ. Καθώς τα πτώματα πληθαίνουν, αποκαλύπτεται μια υπόθεση βρόμικη όσο κι ο ίδιος ο πόλεμος.
Γεννημένος στο Αλγέρι το 1949, ο Μωρίς Αττιά είναι λογικό να έχει μια ιδιαίτερη ευαισθησία στο θέμα που πραγματεύεται. Η πολιτική του τοποθέτηση είναι παραπλήσια αυτής του Αλμπέρ Καμί. Προσεγγίζει το ζήτημα της Αλγερίας από τη σκοπιά εκείνων των Γαλλοαλγερινών που δεν συντάχθηκαν με το πλευρό της OAS αλλά και που, όταν αναγκάστηκαν να μετοικήσουν στη Γαλλία μετά την αλγερινή ανεξαρτησία, ένιωσαν σαν πολίτες β’ κατηγορίας στη μητρόπολη. Το πολιτικό κλίμα της εποχής, εξάλλου, δίδεται διεξοδικά στο επίμετρο, όπου οι σημαντικότερες στιγμές του πολέμου της Αλγερίας παρατίθενται εν είδει ημερολογίου. Ως συγγραφέας, ο Αττιά διαθέτει τις αρετές που χαρακτηρίζουν τη νεότερη γαλλική σχολή του αστυνομικού. Η ματιά του είναι αιχμηρή σαν του Ζαν Πατρίκ Μανσέτ, χωρίς όμως να έχει το κοφτό στιλ του τελευταίου. Περισσότερο θυμίζει το πιο μπρούσκο ύφος του Πατρίκ Ρενάλ (ο επικεφαλής της “Série Noire” του “Gallimard”). Η αφήγησή του είναι μοιρασμένη στα τρία και το πρόσωπο του αφηγητή ενίοτε αλλάζει «απροειδοποίητα», χωρίς όμως αυτό να επηρεάζει το ρυθμό. Οι περιγραφές από το αντάρτικο της Κάσμπα είναι δοσμένες με ρεαλισμό και σε «ασπρόμαυρο». Σαν να ξαναβλέπεις καρέ-καρέ τη «Μάχη της Αλγερίας» του Ποντεκόρβο.
«Ο μεγάλος αποχαιρετισμός» Ρέιμοντ Τσάντλερ, μτφ. Αντώνης Καλοκύρης, εκδ. Κέδρος, σελ. 559
Περισσότερο ίσως κι από τον «Μεγάλο ύπνο» ή από το «Αντίο, γλυκιά μου», ο «Μεγάλος αποχαιρετισμός» αποτελεί την αποθέωση της «κινηματογραφικής» γραφής του Τσάντλερ –διόλου τυχαία η εξαιρετική μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη από τον Ρόμπερτ Όλτμαν και με τον Έλιοτ Γκουλντ στο ρόλο του Φίλιπ Μάρλοου. Υπόθεση γεμάτη μπελάδες, ατάκες που σκίζουν, κοφτοί διάλογοι, ξανθιές «μοιραίες» του τύπου της «Πόλης των αγγέλων», σκληροτράχηλοι βρόμικοι μπάτσοι, τελειωμένοι αλκοολικοί, κι ανάμεσά τους ένας μοναχικός άντρας με καμπαρντίνα και καπέλο που πηγαίνει γυρεύοντας. Κλισέ; Ενδεχομένως. Όμως, όπως θα ’λεγαν και στα μέρη του, they don’t make them like this anymore. Μαζί με τον «Κόκκινο θερισμό» του Χάμετ, ό,τι πιο κλασικό υπάρχει στην αμερικανική βιβλιοθήκη του αστυνομικού.
«Καφέ Λούκατς» Χρήστος Χρυσόπουλος, εκδ. Άγρα, σελ. 124
Στο «Καφέ Λούκατς» της Βουδαπέστης του 1989, τις παραμονές της πτώσης του Τείχους και του Υπαρκτού, ένας Έλληνας δημοσιογράφος θέλγεται από μια μυστηριώδη γυναίκα που φέρνει κάπως σε ξεπεσμένη Μάρλεν Ντίντριχ. Η ίδια η πόλη κι η «femme fatale ως αφορμή» θα τον μπλέξουν σε ένα ξεκαθάρισμα ανοιχτών λογαριασμών, που κρατούν από τα χρόνια του Ολοκαυτώματος.
Η νουβέλα του δημοσιογράφου και συγγραφέα Χρήστου Χρυσόπουλου («Στην εποχή της περιπλάνησης», «Tilt! Δοκίμιο για το φλίπερ», «Far from RAF - 30 χρόνια από το γερμανικό φθινόπωρο») θυμίζει στο ύφος τα παλιά καλά ευρωπαϊκά νουάρ σαν τον «Τρίτο Άνθρωπο» του Γκράχαμ Γκριν – ή του Κάρολ Ριντ στην κινηματογραφική εκδοχή του, σε σημείο που θα ανυπομονείς για το πότε θα αχνοφανεί από τις σκιές το υπαινικτικό πρόσωπο του Όρσον Γουέλς. Το στιλ της γραφής του είναι από αυτά που προτιμούν τις μεγάλες ανάσες και τις στιγμιαίες παύσεις. Οι εμβόλιμες και προσεχτικά επιλεγμένες αναφορές του, από τον Λούκατς και τον Μπέλα Μπάρτοκ μέχρι τον Μελβίλ και τη Φερεντσβάρος της εποχής του Πούσκας, δίνουν πρόσθετη γοητεία στην αφήγησή του. Πάνω από όλα, είναι η ίδια η παραμυθένια Βουδαπέστη του «γαλάζιου» και του «μαύρου» Δούναβη που πρωταγωνιστεί σ’ αυτές τις σελίδες. «Η νουβέλα διαβάζεται απνευστί μέσα σε τρία τέταρτα της ώρας» σημειώνει στον πρόλογο ο Βασίλης Βασιλικός. Κατά προτίμηση, στην επόμενη διαδρομή με το τρένο…
23°
