Περί της αξιοπιστίας των δημοσκοπήσεων

Από τη στιγμή που η 30σέλιδη «Εισαγωγή στην ελληνική έκδοση» αυτού του βιβλίου  είναι τόσο εκτεταμένη και αναλυτική, που ξεπερνάει την προδιαγραφή της και αποτελεί ένα παράλληλο πόνημα, ο ανά χείρας πολύτιμος τόμος για όλα τα κεντρικά ζητήματα τα σχετικά με τις δημοσκοπήσεις καταλήγει να είναι σχεδόν δύο βιβλία σε συσκευασία ενός. 

Το πόνημα έχει το ρητορικά ερωτηματικό τίτλο «Μπορούμε να πιστεύουμε στις δημοσκοπήσεις;» και κυκλοφορεί από τις άρτιες εκδόσεις Εκκρεμές στη σειρά «Σφαίρα» και σε πολύ καλή μετάφραση της κ. Μελίνας Μαλλιάρα, ενώ προτάσσεται κι ένα πολύ εκτεταμένο κείμενο του γνωστού Έλληνα δημοσκόπου κ. Στράτου Φαναρά (Metron Analysis). Ο συγγραφέας του είναι ο Γάλλος μαθηματικός κ. Ζιλ Ντοβέκ, με ισχυρότατους ακαδημαϊκούς, ερευνητικούς, διδακτικούς  και συγγραφικούς τίτλους.  

Στην «Εισαγωγή» του ο συγγραφέας αναφέρει προοιμιακά την κεντρική του θέση: «Το βιβλιαράκι αυτό... δεν είναι ούτε υπέρ ούτε κατά των δημοσκοπήσεων. Η μόνη θέση που υπερασπίζεται είναι ότι λίγα μαθηματικά... επιτρέπουν να ρίξουμε λίγο φως σ’ αυτή τη συζήτηση». Ακολουθούν μικρά και σφιχτά κεφάλαια, των οποίων οι τίτλοι μιλάνε από μόνοι τους: «Πόσους ανθρώπους πρέπει να ρωτήσουμε;» (εδώ τα παραδείγματα και τα μαθηματικά είναι τόσο απλά, ώστε ο αναγνώστης νιώθει πλήρη εξοικείωση με τη Μαριάν και τον Γκαβρός), «Μπορούμε να μετρήσουμε την αξιοπιστία μιας δημοσκόπησης;», «Οι αιτίες και τα αποτελέσματα» (όπου ο συγγραφέας παίρνει παραδείγματα κατά βάση από τις αρρώστιες που χτυπούν τον πληθυσμό), «Πώς επιλέγονται οι ερωτήσεις;», «Λένε την αλήθεια οι ερωτώμενοι;» και «Ποιες δημοσκοπήσεις μπορούμε να πιστεύουμε;». Οι παραπάνω ερωτήσεις δεν απαντιούνται κατ’ ανάγκη, μάλλον οι πτυχές τους ανιχνεύονται – αλλά με τρόπο πρωτοφανώς θετικό.

Το βιβλίο κλείνει με ένα δισέλιδο Παράρτημα αναφοράς στο διωνυμικό νόμο, που φωτίζει πολύ καλά τις στατιστικές πιθανολογήσεις, καθώς και με τον παράγωγο πίνακά του (εγώ με το τρίτο διάβασμα κατάλαβα τι παίζει – αλλά και να μη διαβαστεί, η αξία του βιβλίου δεν μειώνεται). Άλλωστε είναι το μόνο σημείο του βιβλίου που ίσως δυσκολέψει τον αναγνώστη (εξού και σε Παράρτημα).

Αντιστρέφοντας τη σειρά: στην εξαιρετικά καλογραμμένη «Εισαγωγή» του, ο κ. Στράτος Φαναράς, εκτός από σημεία δικών του συμπτώσεων ή αποστάσεων από τον κ. Ντοβέκ, αναπτύσσει πτυχές που απουσιάζουν από ή υποαναφέρονται στη γαλλική έκδοση, όπως (ενδεικτικά):

•     οι αναλογίες των δημοσκοπήσεων με τη γραμμή παραγωγής, τη δειγματοληψία της πέστροφας, τις αιματολογικές εξετάσεις 

•     η αναφορά στα exit polls

•     η πολιτική συγκυρία της έκδοσης του βιβλίου (άνοιξη 2017), σε μια κατεξοχήν εκλογική χρονιά για την Ευρώπη

•     η υπεράσπιση των σοβαρών προεκλογικών δημοσκοπήσεων  

•     η επίδραση του ίντερνετ και των κοινωνικών ανισοτήτων στο δημοσκοπικό φαινόμενο μια ενδεικτική βιβλιογραφία.

Κατακλείδα: Η μελέτη του βιβλίου αυτού θα σας κάνει πλουσιότερους διανοητικά και ανεκτικότερους στη ολοένα αυξανόμενη αντιδημοσκοπική σπέκουλα, ενώ το στιλ γραφής και των δύο συντελεστών του θα σας κάνει φορές φορές να χαμογελάσετε.

Το τελευταίο βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη «Ευτυχισμένες οικογένειες» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο