Η αρχή έγινε πέρυσι με την «Περίπτωση Φίνκλερ» του Χάουαρντ Τζέικομπσον (εκδόσεις Ψυχογιός), για να ακολουθήσει φέτος το «Ένα κάποιο τέλος» του Τζούλιαν Μπαρνς (εκδόσεις Μεταίχμιο). Η επιλογή των δύο τελευταίων ετών κάθε άλλο παρά τυχαία μοιάζει, μολονότι πολλοί αδυνατούν ακόμα να αντιληφθούν το σκεπτικό της επιτροπής ενός βραβείου που τείνει στις μέρες μας να εξελιχθεί σε μικρό Νόμπελ. Την εποχή αυτή η καρδιά της παγκόσμιας λογοτεχνίας έχει μεταφερθεί ξανά στην Ευρώπη. Αφήσαμε πίσω μας την Λατινική Αμερική του μαγικού ρεαλισμού είτε το Αμερικάνικο συγγραφικό λόμπυ των επιγόνων του Σολ Μπέλοου. Η παρέα των Μάρκες, Γιόσα, Σάμπατο και Φουέντες από τη μια και των Ναμπόκοφ, Απντάικ, Ντε Λίλο και Ροθ από την άλλη φαντάζουν στις μέρες το αξιοσέβαστο εγγύς παρελθόν της παγκοσμιοποιημένης πεζογραφίας. Η έδρα της αφηγηματικής τέχνης επέστρεψε στην αγγλοσαξονική επικράτεια, για τρίτη φορά στην ιστορία. Προηγήθηκε η επιφανής εποχή του Ντίκενς και της Έλιοτ και ο θρίαμβος του μοντερνισμού μέσω Τζόις και Βιρτζίνιας Γουλφ. Ο τρίτος κύκλος πνευματικής ηγεμονίας άνοιξε τις τελευταίες δεκαετίες με επίσημο εκφραστή το περίβλεπτο βραβείο Booker. Η διαδικασία επιλογής ανέδειξε ονόματα όπως αυτό της Καναδέζας Μάργκαρετ Άτγουντ ή του Ιρλανδού Τζον Μπάνβιλ που γεύτηκαν τη χαρά της βράβευσης αλλά και συγγραφέων όπως ο Ίαν Μακ Γιούαν.
Η περυσινή ανακήρυξη του Τζέικομπσον ωστόσο άνοιξε τον ασκό του Αιόλου και ένα κύκλο οξείας κριτικής για τα κριτήρια της επιτροπής. Η Περίπτωση Φίνκλερ επικρίθηκε από όσους δεν μπορούν ακόμα να καταλάβουν ότι η σύγχρονη λογοτεχνία γράφεται με όρους απλότητας απαλλαγμένη από το ιδεολογικό μεγαλείο και τα σύνθετα νοήματα παλαιότερων δεκαετιών. Δεν είναι τυχαίο που η αγγλόφωνη πρόζα ηγεμονεύει απόλυτα τα τελευταία χρόνια. Το φλέγμα και η ουσία της είναι αναμφίβολα σημεία υπεροχής αν τα συγκρίνουμε με την άσκοπη ηδυπάθεια της σύγχρονης γαλλικής σχολής, για παράδειγμα. Το μυθιστόρημα του Τζέικομπσον υποδεικνύει με μεγαλοφυή αμεσότητα την οπτική γωνία από την οποία πρέπει κανείς να βλέπει τα πράγματα σήμερα.
Η δαιδαλώδης πλοκή και το περισπούδαστο ύφος δεν αρμόζουν στον σύγχρονο πεζογράφο. Αναζητώντας πιο άμεσους και λιγότερο κραυγαλέους τόνους αφήγησης φτάσαμε στο αποτέλεσμα αυτό που ενισχύει με τον τρόπο του το «Ένα κάποιο τέλος» του Τζούλιαν Μπαρνς – ενός συγγραφέα που πολλοί θεωρούσαν υπερεκτιμημένο. Με τον «Παπαγάλο του Φλομπέρ» είχε διεκδικήσει για πρώτη φορά πριν από χρόνια το ίδιο βραβείο. Έκτοτε δεν έδειχνε ικανός να ξεπεράσει το λογοτεχνικό αυτό αποτέλεσμα. Ωστόσο το Ένα κάποιο τέλος είναι σαφώς ανώτερο από τον Παπαγάλο. Αν μη τι άλλο, με το βιβλίο αυτό ο Μπαρνς εδραίωσε τη φήμη του και υπό την έννοια αυτή, παραφράζοντας κανείς τον τίτλο, θα μπορούσε να μιλήσει για «Μια κάποια αρχή».
12°
