Ένα άλμπουμ κόμικ που μόλις κυκλοφόρησε, από τους δημιουργούς του «Logicomix»
Η χαρά τού να παίρνεις στα χέρια σου τον τόμο του θρυλικού κόμικ περί μαθηματικών «Logicomix» είχε να κάνει με το ειδικό του βάρος, χορταστικό, το θέμα του, συναρπαστικό, την καλλιτεχνία του, να το χαζεύεις ώρες απολαμβάνοντας τις γραμμές και τα χρώματα, την αφηγηματική του δομή και την εκπαιδευτική του «ιδιότητα», να βυθίζεσαι στη φιλοσοφία των μαθηματικών – χωρίς να χρειάζεται να σε εξετάσει κανένας την επόμενη μέρα. Το «Logicomix» έγινε ένα διεθνές φαινόμενο, οι «New York Times» το είχαν στη λίστα με τα ευπώλητα για δέκα εβδομάδες, κέρδισε διάφορα διεθνή βραβεία και μεταφράστηκε, δρέποντας δάφνες, σε περισσότερες από 25 γλώσσες. Είχε την υπογραφή του Απόστολου Δοξιάδη και είχε φιλοτεχνηθεί από τους illustrators Αλέκο Παπαδάτο και τη σύντροφό του Αννί Ντι Ντονά.
Σήμερα, έξι χρόνια μετά, ο animator και storyboarder μεγάλων ευρωπαϊκών παραγωγών κινούμενης εικόνας Αλέκος Παπαδάτος, σε συνεργασία με τον Αβραάμ Κάουα, συγγραφέα μυθιστοριών τρόμου και φαντασίας και ειδήμονα του πολιτισμού των κόμικ, και με τη συνδρομή της Αννί Ντι Ντονά στο χρώμα, δημιούργησαν ένα νέο άλμπουμ graphic novel με θέμα εξίσου συναρπαστικό, μεγαλειώδες και γεμάτο νοήματα – όσο τα μαθηματικά: τη γέννηση της Δημοκρατίας.
Το «Democracy» κυκλοφόρησε στις 10 Σεπτεμβρίου στη διεθνή αγορά από τον οίκο Bloomsbury και στις 2 Οκτωβρίου κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος. Από την πρώτη μέρα της έκδοσής του, χωρίς ανάσα, κέρδισε διθυραμβικές κριτικές από τον αμερικάνικο τύπο που είναι εξοικειωμένος με τα κόμικ, αντιμετωπίζοντάς τα με τη δέουσα σοβαρότητα αφού τα θεωρεί εγχώρια κουλτούρα τους.
Ο Rob Bricken στο io9 έγραψε: «Δεν έχω ποτέ ξαναδιαβάσει κάτι τόσο έξυπνο, που να συμπυκνώνει απόλυτα αυτό το παράδοξο της ανθρώπινης επιθυμίας –την ανάγκη για ελευθερία αλλά και για ασφάλεια–, και πώς αυτό που θα έπρεπε να είναι η πιο προφανής και ευγενέστερη των ιδεών συχνά απαιτεί πονηριά, θάρρος, ακόμη και αιματοχυσία για να επιτευχθεί. Αλλά αν και όλα αυτά για τα οποία παλεύει η Δημοκρατία με την ιστορία και την πολιτική είναι σοβαρά θέματα, η ιστορία (του κόμικ) παραμένει προσιτή, διασκεδαστική, προσωπική, καθώς και γεμάτη από θεούς, δράση, ρομαντισμό και πολλά ακόμα. Είναι μία ιστορία σπαρακτική, σε βάζει να σκέφτεσαι, είναι τραγική – σίγουρα ένα από τα σπουδαιότερα graphic novels που περίμενα να διαβάσω όλο το χρόνο».
Η «Δημοκρατία» ξεκινάει με μία εικόνα της Αθήνας το 490 π.Χ., την παραμονή της Μάχης του Μαραθώνα. Ο ήρωας της ιστορίας, ο Λέανδρος, προσπαθεί να εμψυχώσει τους συντρόφους του για την αυριανή μάχη ενάντια σε έναν πολύ πιο δυνατό στρατό. Και αρχίζει να διηγείται τη δική του, προσωπική ιστορία, δίνοντας από πρώτο χέρι τη μαρτυρία για τα δεινά των παλαιών τυραννικών καθεστώτων, καθώς και τη γέννηση ενός νέου πολιτικού συστήματος: αυτό που ονομάστηκε Δημοκρατία. Η ιστορία που αναδύεται είναι ο θάνατος των θεών και η βασανιστική γέννηση της δημοκρατίας. Είναι γεμάτη εξαιρετικούς χαρακτήρες, θυελλώδεις συγκρούσεις και σκέψεις, επιθυμίες και όνειρα για τη ζωή των ανθρώπων, ολοζώντανες λεπτομέρειες για το πώς γεννήθηκε και ρίζωσε αυτή, η μεγαλύτερη από τις πολιτικές εφευρέσεις του ανθρώπου. Ένας συνδυασμός τύχης και ιστορικού γίγνεσθαι που, παράλληλα με την πονηριά, το θάρρος και τη θέληση για δράση μιας ομάδας εμπνευσμένων, ταλαντούχων και αποφασισμένων ανθρώπων, γέννησε αυτό που ακόμα και σήμερα αγωνιζόμαστε να το κρατήσουμε υψηλότερα των πολιτικών μας αγαθών.
Η αρχαία Ελλάδα, έχοντας υποφέρει από τυραννικά καθεστώτα, αναζητούσε μία νέα τροπή των πραγμάτων χωρίς όμως να μπορεί να βρει το στόχο, τον τρόπο, τον άνθρωπο, την αφορμή. Στην ιστορία της «Δημοκρατίας» ουσιαστικό ρόλο παίζει ένας Αθηναίος από την κοινωνική ελίτ, ο Κλεισθένης, ο οποίος συνέλαβε την ανάγκη της πολιτείας και την πραγματοποίησε τον 6o αιώνα, φέρνοντας μεταρρυθμίσεις ώστε να μπορούν να εκπροσωπούνται στο δήμο και άνθρωποι που δεν έχουν αριστοκρατική καταγωγή. Η Μάχη του Μαραθώνα, τελικά, κερδήθηκε από τους Αθηναίους που, παρά τον ολιγάριθμο στρατό τους, είχαν το πάθος να πολεμούν για το σπίτι τους, την πόλη τους, τις οικογένειές τους και τους εαυτούς τους, απέναντι στην αδιαφορία των Περσών που πολεμούσαν μόνο για έναν τύραννο.
Μία ιστορία που μοιάζει αιώνια και με μία παράξενη σύμπτωση απόλυτα επίκαιρη μέσα σε αυτή την κατακλυσμιαία πραγματικότητα της Ελλάδας του 2015 μ.Χ.
Abraham Kawa
Αnni di Donna
Ο Αλέκος Παπαδάτος μίλησε στην ATHENS VOICE για τη «Δημοκρατία», τη γέννησή της και τι ακολουθεί μετά.
Το «Democracy» εκθειάστηκε από τα αμερικάνικα μέσα ως μiα σπουδαία δουλειά και μάλιστα μiα «απάντηση» στο «300» του Frank Miller. Ποιες διαφορές έχουν τα δύο άλμπουμ και ποιες, ίσως, ομοιότητες;
Όταν, με τον Αβραάμ Κάουα και την Annie Di Donna δημιουργούσαμε τη «Δημοκρατία» δεν είχαμε καθόλου στο νου μας τους «300» και, αν εξαιρέσουμε το ότι αντλούν από την ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, τα δύο άλμπουμ δεν έχουν καμία σχέση. Δεν γνωρίζω αρκετά καλά το πλαίσιο των έργων του Frank Miller, αλλά νομίζω ότι κινείται σε ύφος και αφηγηματικό πλαίσιο «υπερηρωικό». Εμείς, αντίθετα, λέμε μια ιστορία καθημερινών ανθρώπων.
Με ποιο τρόπο έπαιξε ρόλο στη σύλληψη και στη δημιουργία τού «Democracy» το «αδελφό» του graphic novel, το «Logicomix», που είχε προηγηθεί;
To «Logicomix» παρέδωσε το μάθημα ότι το κόμικ, όταν φτιαχτεί κατάλληλα, σέβεται τη νοημοσύνη του αναγνώστη και μεταφέρει γνώση και σοφία. Υπήρχε μια φόρα κι ένας ενθουσιασμός, αναμφισβήτητα.
Πόσο περίπλοκο είναι το «Democracy» στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει τη δημιουργία της Δημοκρατίας;
Είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια σχετική έλλειψη πηγών, ενώ υπήρχε μια υπερπροσφορά απόψεων σχετικά με τα κίνητρα του Κλεισθένη. Έπρεπε να βρεθεί μια ισορροπία.
Το «Democracy» μπορεί να αναχθεί στη σημερινή πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα; Σε ποια σημεία διαφέρει και σε ποια συμπίπτει με το σήμερα;
Από μια άποψη δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Μια σημαντική διαφορά με το σήμερα είναι ότι, σε εκείνη τη στιγμή της ιστορίας, οι πολίτες κατάλαβαν καλά ότι το ατομικό συμφέρον και το συλλογικό είναι ένα ενιαίο πράγμα, ότι σε αυτό το επίπεδο τα θέματα λύνονται θεσμικά και ότι τους θεσμούς και τους νόμους τούς προσέχουμε σαν τα μάτια μας.
Πιστεύετε ότι οι νεοέλληνες είμαστε δέσμιοι του ένδοξου παρελθόντος μας;
Μόνο όταν νομίζουμε ότι μας συμφέρει.
Πού οφείλεται περισσότερο το ότι η αμερικάνικη αγορά δέχθηκε τόσο εγκάρδια το «Democracy»; Παίζει ρόλο το ότι κατανοεί καλύτερα τη γλώσσα των κόμικ; Στην Αμερική το κόμικ είναι μέρος της λαϊκής κουλτούρας από τη δεκαετία του τριάντα. Συγχρόνως, οτιδήποτε είναι ελληνικό τραβά το ενδιαφέρον του αμερικάνικου κοινού αυτή την εποχή, για τους γνωστούς λόγους. Ελπίζω η «Δημοκρατία» να αγαπηθεί για τις αρετές της σαν βιβλίο κι όχι σαν αξιοπερίεργο.
Ένα κόμικ, από τη φύση του, περιέχει φαντασία, ηρωισμούς, καταστάσεις μεγαλύτερες από τη ζωή, αρκετό ερωτισμό ή σεξ και, τις περισσότερες φορές, βία. Το «Democracy» πώς ανταποκρίνεται σε αυτά τα στάνταρντς;
Τα λαϊκίστικα τρικ που θεωρούνται πάγια αφηγηματικά εργαλεία του κόμικ τα αφήσαμε στην άκρη. Θέλω να πιστεύω ότι η «Δημοκρατία» έχει την εσωτερική δυναμική που έχει ανάγκη ο αναγνώστης για να φτάσει στην τελευταία σελίδα με ενδιαφέρον.
Το βιβλίο προσφέρεται και για νεαρότερες ηλικίες; Ή μόνο για ενήλικο κοινό;
Δεν είχαμε κοινό στο νου μας όταν το φτιάχναμε αυτό το βιβλίο. Όπως πάντα, η κάθε ηλικία θα το ευχαριστηθεί με τα δικά της κριτήρια.
Το «Democracy» διαθέτει κινηματογραφική αφήγηση; Προσφέρεται για μεταφορά σε κινηματογραφικό animation;
Η μεταφορά σε animation θα είναι πάντα εφικτή, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τι θα κρατηθεί και τι θα πεταχτεί. Συνήθως παράγεται κάτι άσχετο με το πρωτότυπο. Το κόστος της μεταφοράς είναι τέτοιο που η απόφαση της μεταφοράς σε animation δεν θα παρθεί από έναν καλλιτέχνη, αλλά από μια ομάδα επιχειρηματιών. Οι δικές τους επιλογές θα κρίνουν αν η μεταφορά τελικά θα πετύχει ή όχι. Το «Persepolis» είχε μάλλον καλή τύχη. To «Watchmen» όχι.
Γνωρίζοντας ότι συμμετέχετε σε ένα μουσικό συγκρότημα, τους Τζάμπα Μάγκες, με τους οποίους παίζετε ρεμπέτικα – να υποθέσουμε ότι το επόμενο βήμα μετά το «Democracy» θα είναι μία καταγραφή της ρεμπέτικης ιστορίας;
Βέβαια, δεν διαλέγουμε τυχαία τα χόμπι μας. Και καμιά φορά όλα επικοινωνούν υπογείως. Όλα είναι ανοιχτά, λοιπόν!
Ιnfo: Το «Democracy» κυκλοφορεί στα ελληνικά στις 2 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος
