To ταξίδι του Οδυσσέα Τοσουνίδη στη μαγεία της τέχνης & της ζωής

Με σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου και στην Εθνική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Γεωργίας, συμμετοχές σε διεθνή συμπόσια γλυπτικής στα οποία κατέλαβε δύο φορές την πρώτη θέση, με περισσότερες από 15 ατομικές εκθέσεις και 3 ατομικές στο ενεργητικό του και έργα του να βρίσκονται πλέον σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές σε όλο τον κόσμο, ο Οδυσσέας Τοσουνίδης μιλάει για το μέχρι τώρα ταξίδι του στη Ζωή και στην Τέχνη. Όπως άλλωστε λέει, ζωή και τέχνη είναι το ίδιο. Έχουν την ίδια μαγεία.

» Γεννήθηκα στην Τιφλίδα της Γεωργίας το 1983, μια χώρα πολυπολιτισμική τότε. Θυμάμαι τον εαυτό μου να παίζω με συνομήλικους από τη Γεωργία, τη Ρωσία, την Αρμενία, την Ουκρανία και την Ελλάδα. Μεγαλώνοντας με αυτές τις καταβολές έβλεπα πάντα με συμπάθεια και κατανόηση τη διαφορετικότητα του κάθε λαού. Έμαθα ότι η ουσία στη ζωή είναι να είσαι άνθρωπος με αγάπη και σεβασμό στους γύρω σου, σημασία έχουν τα κοινά σημεία κι όχι οι διαφορές. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης η κατάσταση στη Γεωργία άρχισε να αλλάζει και οι ισορροπίες να διαταράσσονται. Πολλοί άρχισαν να φεύγουν με προορισμό τη χώρα καταγωγής τους κι εγώ να αποχαιρετώ φίλους. Όταν ήμουν 10 χρονών, αποφάσισε και η δική μου οικογένεια να επιστρέψει στην Ελλάδα. Μόνο ένας από τους αδελφούς μου έμεινε πίσω. Δεν συνέχισε να ζει στο σπίτι του χωριού μας, το Τσιχιστζβάρι, αλλά ανέβηκε στο βουνό για να βλέπει από ψηλά. Από τότε, κάθε χρόνο πηγαίνουμε να τον δούμε. Ανεβαίνοντας στον λόφο νιώθω πάντα το θυμωμένο βλέμμα του πάνω μας κι αμέσως μετά ένα χαμόγελο ικανοποίησης που επιστρέψαμε για αυτόν, όρθιος με φόντο ένα μαύρο, κρύο γρανίτη.

Μίλησέ μου για το ταξίδι σας προς την Ελλάδα.
Ξεκινήσαμε οδικώς με όσα πράγματα χωρούσαν στο αυτοκίνητο. Λόγο επικινδυνότητας μας συνόδευαν δυο τζιπ με στρατιώτες, φίλους του πατέρα. Μας πήγαν μέχρι το Μπατούμι, τα σύνορα Γεωργίας-Τουρκίας. Διασχίσαμε όλη την Τουρκία. Περάσαμε την Τραπεζούντα, τη Σαμψούντα, την Κερασούντα, τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Στη μέση της διαδρομής, οδεύοντας προς Άγκυρα, η θάλασσα χάθηκε. Ξαναεμφανίστηκε στον δρόμο για την Κωνσταντινούπολη. Ξαφνικά ένιωσα την ηρεμία της, τη συντροφιά της. Ήταν η δική μου συνοδεία. Περάσαμε τα σύνορα της Ελλάδας με μεγάλη ανακούφιση κι ένα είδος γαλήνης, σαν να πηγαίναμε στο σπίτι μας. Κατευθυνθήκαμε σε ένα χωριό της Δράμας, την Προσοτσάνη, στο οποίο έμεναν φίλοι μας. Το μέρος άρεσε στους γονείς μου και έτσι εγκατασταθήκαμε, ξεκινώντας μια καινούργια ζωή. Όταν πήγα στο δημοτικό κατάλαβα ότι δεν μιλούσα ελληνικά αλλά ποντιακά. Μέχρι τότε, νόμιζα  πως αυτή ήταν η γλώσσα που μιλούσαν στην Ελλάδα.

Η πρώτη σου επαφή ήταν με τη χάραξη και μάλιστα σε αρκετά νεαρή ηλικία.
Έτσι είναι. Στο μουσικό σχολείο Δράμας, που πήγα Γυμνάσιο, μια καθηγήτρια μας ζήτησε να κατασκευάσουμε κάτι με τα χέρια μας, για το μάθημά της. Στο σπίτι είδα ένα μηχάνημα του πατέρα που με αυτό χαράζανε τους γρανίτες και κάνανε προσωπογραφίες πεθαμένων στα μνήματα στη Γεωργία. Πήρα ένα κομμάτι γρανίτη και χάραξα μια κιθάρα και μια παράσταση του Χριστού. Μετά από αυτό, η μουσική δεν είχε πια τον πρωταρχικό ρόλο στη ζωή μου. Η πρώτη αυτή επαφή με έβαλε στη διαδικασία να δοκιμάσω τη χάραξη ενός πορτρέτου σε γρανίτη και το αποτέλεσμα φαινόταν σαν να ήταν φωτογραφία. Το έργο το έχω τώρα στο εργαστήριό μου, να μου θυμίζει το ξεκίνημά μου.

Και αποφασίζεις να επιστρέψεις στη Γεωργία για να μάθεις τη συγκεκριμένη τέχνη.
Το καλοκαίρι, τελειώνοντας την πρώτη λυκείου. Όταν επέστρεψα άρχισα να παίρνω παραγγελίες για ταφικά πορτρέτα. Περνούσα πολλές ώρες με τα έργα μου, σχεδόν συνομιλούσαμε, ήξερα την ιστορία των ανθρώπων που απεικόνιζα, την ηλικία τους, τον λόγο θανάτου, τον πόνο και την άδεια ψυχή που άφηναν στους συγγενείς. Για αυτό ίσως, τα θέματά μου στη γλυπτική έχουν ως κύριο θέμα τη ζωή και τον θάνατο. Είναι τόσο κοντά ο θάνατος με τη γέννηση, το κλάμα με τη χαρά. Έχουν την ίδια δύναμη, προκαλούν έκρηξη. Τόσο ο πόνος του θανάτου όσο και η χαρά της ζωής είναι συναισθήματα που προκαλούν την ένωση των ανθρώπων.

Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη γλυπτική;
Ασχολούμουν αποκλειστικά με τη χάραξη πορτρέτων μέχρι τη στιγμή που πήγα σε σχολή Καλλιτεχνικής Επεξεργασίας Μαρμάρου, στη Δράμα. Την περίοδο εκείνη ο δήμος διοργάνωνε ένα συμπόσιο γλυπτικής όπου φοιτητές του τμήματος συμμετείχαν ως βοηθοί γνωστών γλυπτών, Ελλήνων και ξένων. Είχα τη χαρά να συμμετέχω στο συμπόσιο γλυπτικής που γινόταν κάθε Μάιο τρία συνεχόμενα χρόνια. Η επαφή με τους γλύπτες ήταν σαφώς πρωτόγνωρη για μένα. Παρατηρούσα τους μεγάλους όγκους μαρμάρου να παίρνουν μορφή στα χέρια τους. Ο ενθουσιασμός και ο θαυμασμός αυτός λειτούργησαν ενθαρρυντικά στην απόφασή μου. Ήξερα σίγουρα πλέον ότι ήθελα να ασχοληθώ με τη γλυπτική.

Ακολουθεί η μετακόμισή σου στην Τήνο.
Το 2002, μετακομίζω στο χωριό του Χαλεπά στον Πύργο της Τήνου και ξεκινάω να φοιτώ στη γνωστή ιστορική Σχολή του νησιού. Σε αυτό τον τόπο γνώρισα ανθρώπους και  καταστάσεις που θα κουβαλάω πάντα μέσα μου. Τα επόμενα χρόνια βρέθηκα στην Αθήνα και συνεργάστηκα με τον γλύπτη Χαρίλαο Κουτσούρη. Πλέον έπαιρναν μορφή τα πρώτα μου έργα και με αυτά ήρθαν οι πρώτες μου συμμετοχές σε εκθέσεις. Λίγο αργότερα ξαναγύρισα στην Τιφλίδα και ξεκίνησα να σπουδάζω στην Κρατική Ακαδημία, στο τμήμα Γλυπτικής. Ενώ ήμουν ακόμα φοιτητής ξεκινούν για μένα τα συμπόσια γλυπτικής. Από τότε συμμετέχω ενεργά σε αυτά, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Αποφοιτώντας από την Κρατική Ακαδημία, επέστρεψα στην Ελλάδα. Έκτοτε, διατηρώ το εργαστήριό μου στη Δράμα, όπου και μένω.

Ένα μακρύ ταξίδι στην τέχνη που ξεκίνησε σε μικρή ηλικία και συνεχίζεται. Αλήθεια, τι είναι για σένα τέχνη;
Για μένα τέχνη είναι η ίδια η ζωή, αυτή η μαγεία που μας χάρισε ο Θεός. Να ζεις, να βλέπεις, να παρατηρείς, να ακούς, να αντιδράς και όλα αυτά προστιθέμενα να γεννούν. Κάθε έργο τέχνης έχει διπλή υπόσταση, υπάρχει η οπτική ανάγνωση της πραγματικότητας και η αντίδραση στην πραγματικότητα αυτή σύμφωνα με όσα έχει αισθανθεί και βιώσει ο καθένας. Κάποιες φορές μας αρέσει ένα έργο τέχνης γιατί συναντάμε σε αυτό ένα κομμάτι της δικής μας ζωής. Η τέχνη βοηθάει τον άνθρωπο να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του. Μαθαίνει να βλέπει με άλλο βλέμμα, λειτουργεί αφυπνιστικά και λυτρωτικά. Όσο για μένα, παρατηρώ ότι όσο μεγαλώνω τα έργα μου αρχίζουν να απλοποιούνται ψάχνοντας την ουσία. Όπως και στη ζωή.

---

Δείτε το έργο του Οδυσσέα Τοσουνίδη εδώ