Δε λες απλώς πως κάτι τρέχει στα Γιάννενα, αλλά πόσο μεγάλος ήταν ο Νίκος Χουλιαράς, ως τέκνο τους. Άτομο, μυαλό, σώμα, καλλιτεχνικό αλλά και λεβέντικο. Σώμα ως όλον: βίος και έργο, όλα στο έπακρο: τεράστιος! Εκεί στα Γιάννενα λοιπόν όλοι την Κυριακή! Εκεί που γεννήθηκε - ήρθε στον κόσμο, το 1940. Και πώς μικράκι, που τον πρωτοπήγανε για πικνίκ στη Λίμνη, όχι μόνο δεν φοβήθηκε τα υπόγεια νερά της, αλλά μαγεύτηκε από τις ιστορίες της. Που διδάσκουν οι δημοδιδάσκαλοι τα μυστικά του βάλτου της, αφού είναι μεγάλη η ιστορία της λίμνης των Ιωαννίνων και της πόλης. Μια από τις πόλεις - χώρες όπου ταξίδεψε ο Νίκος Χουλιαράς, πρωτεύουσα όμως για πάντα των παιδικών του χρόνων. Που δεν ήταν η μόνη του πατρίδα, αυτά είναι κλισέ που γράφουν πόσοι όσοι αντιγράφουν τα δελτία Τύπου. Και κοτσάρουν και κάτι πρόχειρο, για να το πιπερώσουν, σαν τα βατραχοπόδαρα στη σούπα. Αλλά δεν σερβίρουν πια βατραχοπόδαρα στα Γιάννενα, όπως παλιά. Ούτε βγήκε ακόμα αντίγραφο σε Χουλιαρά, δεν βγάζει πια τέτοιο μοντέλο το «Εργοστάσιο». Μοναδικός.
Οι λεπτομέρειες της Ηπείρου, οι μέσα βροχές, τα σπίτια των φιλιών, των φίλων, ανθρώπων, αγοριών, γυναικών και τοπωνυμίων στους χάρτες με τους οποίους διέσχισε Ήπειρο αλλά και καλλιτεχνικές ηπείρους, ήταν μεγαλειώδεις. Χαίρε, Νίκο Χουλιαρά! Γιατί αυτός ο λογοτέχνης, ποιητής, ζωγράφος και τραγουδιστής, μέχρι να σβήσει το 2015, πρόλαβε και έφτιαξε ένα έργο συνολικό, που για τα Γιάννενα και όλη την Ελλάδα παραμένει μια μεγάλη Εικόνα, που ξεπερνά το ύψος τής ούτως ή άλλως μεγάλης του ζωής. Της δικιάς του αλλά και της πόλης του. Μυθιστορήματα που έγιναν τηλεοπτικές σειρές, σχεδιασμοί βιβλίων, συμμετοχές σε μπιενάλε, διεθνείς εκθέσεις, αλλά και πολυάριθμες ατομικές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Ο χρόνος ήταν πάντα με το μέρος του, μέχρι ξαφνικά το μερτικό του να τελειώσει. Κανένας δεν γλιτώνει από τον χρόνο, αλλά και την ίδια στιγμή, ο Χουλιαράς, όπως κάθε μεγάλος καλλιτέχνης που περνά με το έργο του στην αιωνιότητα, ο Χουλιαράς, ναι, είναι από τους «τυχερούς» που τα κατάφεραν.
Κι αυτή είναι άλλη μια δόξα που θα του αποδώσει η γενέθλια πόλη του το προσεχές Σαββατοκύριακο: με κουβέντες, αφηγήσεις, τραγούδια, μνήμες κι ένα μικρό αφιέρωμα προς τιμή του. Το διοργανώνει το πάντα εύφλεκτο και σε επαγρύπνηση Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ιωαννίνων, με την καλλιτεχνική του διευθύντρια Ελένη Δημοπούλου στις φωτιές και τα τιμόνια! Καθώς τα βαρκάκια θα πλέουν και θα μεταφέρουν τον κόσμο που θα μαζευτεί για να τον θυμηθεί και να τον τιμήσει, εκεί στο μπαρ «Σκάλα» στη Λίμνη της Παμβώτιδας. Ποιητές, συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, μουσικοί και γλύπτες, ζωγράφοι, εκδότες και κριτικοί λογοτεχνίας, όλοι εκεί. Μαζί με τους δεκάδες φίλους του και εκ καλλιτεχνικής αγχιστείας αδελφούς και αδελφές του. Αυτό δεν «παθαίνουμε» και ουχί «πεθαίνουμε», όταν κάποιος με τα λόγια ή τις εικόνες του μοιάζει να περι-γράφει τη ζωή μας, καλύτερα από ό,τι θα την περι-γράφαμε εμείς;
Έτσι ακριβώς μου τα είχε κολλήσει τα «παθαίνουμε» και τα «πεθαίνουμε», ο ευγενής Χουλιαράς, εκείνη τη νύχτα που τον γνώρισα στην «Κυριακούλα - Κόκκινη πιπεριά», μια ταβέρνα της οδού Γιαννιτσών της Θεσσαλονίκης. Είχα ένα δέος που θα συντρώγαμε, με μια παρέα που με είχανε καλέσει, όλοι τους θρύλοι: ζωγράφοι, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες αναγνωρισμένοι, μαζί τους και η κυρία Αλίκη Καγιαλόγλου. Να με κάνει να θέλω να πάρω όλους τους φίλους μου τους χατζιδακικούς και να το παινευτώ πως μαζί με τον Χουλιαρά μου είχαν τσουγκρίσει λίγο πριν το ποτήρι. Αυτό θα πει «παθαίνουμε», με την καλή έννοια. Αυτό που έπαθα, αλλά ευτυχώς δεν τα κακάρωσα από το μεγαλείο τους, εκείνη τη νύχτα: δέος και θαυμασμό. Γι' αυτό μετά που έσπασαν οι πάγοι και άναψε η κουβέντα, θυμάμαι τον Νίκο Χουλιαρά να λέει πως από το «παθαίνω» έως το «πεθαίνω», που είναι το μόνο αληθινά κακό, αν το φιλοσοφήσεις, όλα είναι μια τέχνη, ένα συναίσθημα και μια εκφορά - αποτύπωση δρόμος. Μια φόρμα ή ένα φόρεμα, μια αφιονισμένη φοράδα που καλπάζει με τις οπλές της να πεταλίζουν στα λιθόστρωτα Ζαγόρια, ή μια τραβεστί, έξω από την ταβέρνα που γλεντούσαμε, στην οδό Γιαννιτσών. Γιατί τότε ακόμα εκεί έκαναν πιάτσα τα κορίτσια. Με μάγεψε όπως συνέθετε αυτό που έβλεπε έξω στον νυχτερινό υποφωτισμένο δρόμο αλλά και το περιέπλεκε με άλλες, σουρεαλιστικές ιστορίες που διηγούνταν στην παρέα. Γιατί είχε πέρα από το τεράστιο έργο του κι ένα τεράστιο χιούμορ. Μπορούσε να συνθέσει με εικόνες από το τίποτα, ή από το κάτι εκεί έξω, ένα ολότελα δικό του «έργο» σφραγίδα. Παιχνίδια στο χαρτί, σχεδίες, σχέδια ανθρώπινων υπάρξεων. Μνήμες, νοσταλγίες ή εντελώς σατιρικά τραλαλά, αφού ο Χουλιαράς άοκνα και ακάματα ζούσε, έπαιζε, γελούσε, περιγελούσε, αλλά ακόμα και στα μπλουζ του, ακόμα και από τα σκοτάδια, δημιουργούσε. Από τον βαθύ προβληματισμό, στο γλυκό χαριέντισμα, ανάμεσα σε αυτά τα συναισθηματικά κοντράστ της ζωής όλων μας, κινούνταν ο Χουλιαράς. Αποδομούσε, αλλά και έχτιζε. Είναι άλλωστε περίφημα και ξακουστά τα Γιάννενα για τους μαστόρους και τους πραματευτάδες τους.
Κι έτσι τον έβλεπα τον Χουλιαρά, και εκείνη τη νύχτα που τον γνώρισα, ήδη θρύλο, αλλά και τώρα που ανατρέχω στο έργο του επειγόντως, γιατί συμμετέχω και εγώ σε αυτό το κάλεσμα της μνήμης του, Σαββατοκύριακο στα Γιάννενα. Σαν μια στέγη περίτεχνης κατασκευής, ως και την πιο μικρή πετρούλα λεπτομέρεια. Σαν αυτές που μένω έκθαμβα να χαζεύω, όταν ο φίλος αλλά και λογοτέχνης ιχθυολόγος Γιάννης Πάσχος με ξεναγεί στα υπέροχα λιτής αλλά και μεγαλειώδους αρχιτεκτονικής χωριά πέριξ των Ιωαννίνων. Ευτυχώς που μόνο θα συντονίζω! Γιατί αν απέναντί σου θα κάθεται, πέραν όλων, και ο τρισμέγιστος Δημήτρης Καλοκύρης, φέξε μου και γλίστρησα! Που ο «Μίμης» από μόνος του μπορεί και να τον αναστήσει με τη γλαφυρότητα του αλλά και την οξεία «Χουλιαρά αναπαράσταση» που μπορεί να «τελέσει». Βάζω στοίχημα!
Απόλαυσα τον Καλοκύρη, αυτόν τον εκδότη, τον λογοτέχνη, τον μεταφραστή αλλά και στενό φίλο του Χουλιαρά, και μέγα πρόσωπο των γραμμάτων για την προσωπική μου μυθολογία, όπως και για όλους τους φίλους του Μπόρχες στην Ελλάδα. Τον απόλαυσα τον Καλοκύρη, πριν λίγες νύχτες. Μιλούσε στο αμπάρι ενός πλοίου στον Πειραιά. Αφιέρωμα των εκδόσεων Άγρα με νέο βιβλίο αφιερωμένο στον Νίκο Καββαδία. Μ' έλιωσε ο άτιμος με τις γνώσεις αλλά και αυτό το «μη καθ' έδρας» στιλάκι του. Που αν το σκεφτείς, Χουλιαράς και Καλοκύρης και Καγιαλόγλου μαζί, φτιάχνουν, ζωντανοί και εκλιπόντες, έναν ναύσταθμο από μόνοι τους. Για να έχουν να αράζουν στη λίμνη και να ακούνε, να βλέπουνε και να στοχάζονται όλα τα αμπάρια κι όλα τα πλωτά. Ξύλινα, μεταλλικά αλλά και ανθρώπινα. Αυτό δηλαδή που θα γίνει στα Γιάννενα, που θα τον ξαναθυμηθούμε. Πλεύσατε και σπεύσατε. Γιατί, όπως και πολύ εύστοχα διάλεξαν για τίτλο της εκδήλωσης οι διοργανωτές, «Ο χρόνος δεν θα είναι πάντα με το μέρος μας». Και εξαιτίας αυτού του τίτλου, έτσι κι εγώ θέλω να σας προγκήξω να κάνετε: «Όσοι λειψοί προσέλθετε». Γιατί εκείνη τη νύχτα που γνωριστήκαμε στην ταβέρνα «Κόκκινη Πιπεριά», γνωστή και ως «Κυριακούλα - Κόκκινη πιπεριά», συνέβησαν τα εξής λειψά και ξεκαρδιστικά: α) Ο Νίκος Χουλιαράς αναρωτήθηκε αν το «Κυριακούλα» βγαίνει από το «Κυριάκος», του τραβεστί απέναντι, ίσως παλιά που ήταν ανήρ, προοριζόταν για πατήρ, ως που το πήρε ανάποδα και ντύθηκε μήτηρ. Και β) Πέσαμε κάτω από τα γέλια, όταν ο μπουζουκτσής Χρήστος Μητρέντζης των Άγαμοι Θύται, αναρωτήθηκε τι θα συμβεί αν αυτή την υποθετική ιστορία της «Κυριακούλας», αν την έκανε τραγούδι, θα το τραγουδούσαν ντουέτο ο συμπότης μας Γιώργος Σκαμπαρδώνης, μαζί με την κυρία Καγιαλόγλου. Αιώνιος!
Μια Κυριακή με τον Νίκο Χουλιαρά
Ο χρόνος δε θα είναι πάντα με το μέρος μας - Μια κουβέντα για τον Νίκο Χουλιαρά
Κυριακή 3-3-2019, Ώρα: 12.00, Αίθουσα κοινότητας Νήσου, Νήσος Ιωαννίνων
Τα κείμενα γράφηκαν με αφορμή το αφιέρωμα στον Νίκο Χουλιαρά. Τραγουδά η Αλίκη Καγιαλόγλου. Προλογίζει: ο αντιπρόεδρος του ΔΗΠΕΘΙ Φίλιππος Παπανικολάου. Καλλιτεχνική επιμέλεια: Ελένη Δημοπούλου, καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΙ
Διαβάστε μια παλαιότερη συνέντευξη του Νίκου Χουλιαρά στην Athens Voice εδώ.
21°
