Το «Tuned City» έδωσε ξανά ήχους στην Αρχαία Μεσσήνη
Για τρεις μέρες μεταμορφώθηκε σε μία τεράστια πλατφόρμα καλλιτεχνικής παραγωγής μέσω του προγράμματος «Μουσική εκτός Στέγης» της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση
Η πόλη της Αρχαίας Μεσσήνης, 30 χλμ. ΒΔ της Καλαμάτας, είναι μία από τις ελάχιστες, καλύτερα σωζόμενες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας, γεγονός που την καθιστά από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας, ο οποίος όμως εξακολουθεί να είναι άγνωστος σε πολύ κόσμο.
Έχει οικοδομηθεί, σύμφωνα με το ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα, με τα κτίρια να έχουν όλα τον ίδιο προσανατολισμό και ν’ εντάσσονται μέσα σ’ένα πλέγμα από οριζόντιους (με κατεύθυνση Ανατολή-Δύση) και κάθετους (με κατεύθυνση Βορρά-Νότο) δρόμους. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η βασική ιδέα του ιπποδάμειου συστήματος πηγάζει από το ιδεώδες της δημοκρατίας, όπου οι πολίτες έχουν ισομεγέθη και εξίσου κατάλληλα οικόπεδα με άμεση πρόσβαση σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους.
Η Αγορά
Χτισμένη το 359 π.Χ., από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα, στους καταπράσινους πρόποδες του όρους Ιθώμη, η πρωτεύουσα των ελεύθερων Μεσσηνίων υπήρξε πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο κατά τα μακεδονικά και ρωμαϊκά χρόνια, ερημώθηκε μετά την επιδρομή των Γότθων το 395, αλλά μετά τον 5ο αιώνα γίνεται πάλι σημαντικός οικισμός της περιοχής. Πήρε το όνομά της από τη μυθική βασίλισσα Μεσσήνη, κόρη του βασιλιά του Άργους Τριόπα. Οι πρώτες ανασκαφές άρχισαν τα πρώτα χρόνια ίδρυσης της νεοελληνικού κράτους και από τότε συνεχίζονται αποκαλύπτοντας σταδιακά τα αξιόλογα μνημεία μίας ολόκληρης πόλης. Από το 1986 η διεύθυνση των ανασκαφών έχει ανατεθεί από την Αρχαιολογική Εταιρεία στον διακεκριμένο καθηγητή Πέτρο Θέμελη, ο οποίος έκανε εξαιρετική δουλειά όσον αφορά τις ανασκαφικές έρευνες, τις αναστηλώσεις και τις στηρίξεις των μνημείων. Μεταξύ άλλων, μέχρι στιγμής, έχουν αποκαλυφθεί σπουδαία οικοδομήματα της πόλης, όπως το Θέατρο, η Κρήνη της Αρσινόης, η Αγορά, το Ασκληπιείο, το Βουλευτήριο, το Εκκλησιαστήριο, το επιβλητικό Στάδιο και το Γυμνάσιο με την Παλαίστρα.
Το Στάδιο
Αυτόν τον υπέροχο, γεμάτο ενέργεια, αστική μνήμη και κατάφυτο από ελαιώνες αρχαιολογικό χώρο, επέλεξε σαν σταθμό της, μετά το Βερολίνο, το Ταλίν και τις Βρυξέλλες, η ομάδα του «Tuned City», η οποία ερευνά τη σχέση του ήχου με τον χώρο. Ήρθε, μέσω της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και του προγράμματος «Μουσική εκτός Στέγης», για να παρουσιάσει το καλλιτεχνικό της έργο και να αγκαλιάσει «ηχητικά» την πόλη, η οποία, όπως είπε ο γενικός διευθυντής της Στέγης κ. Χρήστος Καρράς, «είναι μια αρχαία πόλη, μια πόλη που δεν ζει πια». Στο γιατί επέλεξαν τη Μεσσήνη και ποιος είναι ο στόχος του εγχειρήματος εξηγεί: «Εδώ αισθάνεσαι ότι είσαι σε μία πόλη, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι βρίσκεσαι σ’ ένα χώρο αστικό που είναι δομημένος, έχει σχεδιαστεί προκειμένου να οργανώσει μία κοινωνία. Είναι μία πόλη-σχέδιο. Θέλαμε να δούμε πώς αυτό μπορούμε εμείς σήμερα με τη δική μας ματιά, με τη δική μας κατανόηση για το τι είναι η ακρόαση σαν πράξη –εν δυνάμει σαν πολιτική πράξη– να το ζήσουμε και να επαναρμηνεύσουμε αυτό τον χώρο».
Η κρήνη της Αρσινόης
Αρχικά, ως σταθμός του «Tuned City» είχε επιλεγεί η Αθήνα, αλλά η πρόσκληση του αρχαιολόγου Πέτρου Θέμελη για κάτι που θα μπορούσε να «ξαναζωντανέψει» τον χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης είχε τη θετική ανταπόκριση τόσο της Στέγης, όσο και του επιμελητή της έκθεσης και ιδρυτή της πλατφόρμας του Tuned City, Carsten Stabenow.
«Δεν ξαναζωντανεύουμε, στην κυριολεξία, την πόλη» διευκρίνισε από την πλευρά του ο Carsten Stabenow, «αλλά ερχόμαστε και επισκεφτόμαστε ξανά αυτή την πόλη η οποία έχει διαστρωμάτωση ιστοριών και προσθέτουμε ένα ακόμη επίπεδο ιστορίας προσπαθώντας να την καταλάβουμε από μία άλλη προοπτική, αυτήν του ήχου. Μας ενδιέφερε ο ήχος της πόλης και του περιβάλλοντος. Πώς ήταν, δηλαδή, οι ήχοι τότε και πώς είναι σήμερα». Όπως μας είπε και ο Μανώλης Μανουσάκης, πειραματικός συνθέτης, μέλος των Media Electronique και συνεπιμελητής του project: «Η τοποθεσία μοιάζει σαν μία μουσική σκηνή και η φύση έχει τον ρόλο του μαέστρου. Το πρώτο που ακούς το πρωί είναι ο κόκορας, μετά τα σκυλιά και μετά το... λεωφορείο».
Ο Χρήστος Καρράς (αριστερά), Γενικός Διεθυντής της Στέγης με τον Μανώλη Μανουσάκη, συνθέτη, μέλος των Μedia Elecronique και συνεπιμελητή του project
Στα τέσσερα περίπου χρόνια της προετοιμασίας, οι κάτοικοι του γραφικού χωριού Μαυρομμάτι που βρίσκεται σκαρφαλωμένο ακριβώς πάνω από την αρχαία πόλη, αγκάλιασαν το project και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή του, συνδημιουργώντας μαζί με τους 60 έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, «χτίζοντας σχέσεις δομής μαζί τους», όπως μας είπε χαρακτηριστικά ο δρ. Πάνος Αμελίδης, ο οποίος μέσω ηχογράφησης αφηγήσεων των κατοίκων του χωριού με θέμα την καθημερινότητά τους, τον εμφύλιο, τις σχέσεις τους με τους συγχωριανούς τους, προσπάθησε να συνδέσει το παρελθόν με το παρόν, το «τότε» με το «τώρα», το «αρχαίο» με το «σύγχρονο». Οκτώ διαφορετικές ιστορίες, διαφορετικές από κάθε ηχείο πάνω σ’ ένα ηχητικό χαλί.
Ομιλία της ερευνήτριας Lucia Farinati για την ισχύ της ακρόασης
Ένα διαδραστικό πείραμα με μία εντυπωσιακή ηχητική παρέμβαση αλλά και σεβασμό στον ιστορικό χώρο της Aγοράς, το «Agora Circuit», έκανε ο καλλιτέχνης Raviv Ganchrow χρησιμοποιώντας τα φυσικά υλικά της τοποθεσίας, τα οποία μετέφρασε σε ήχους, ανακατασκευάζοντας μέσω των απολιθωμάτων και των ευρημάτων την τότε πραγματικότητα.
Ο καλλιτέχνης Raviv Ganchrow εξηγεί το σκεπτικό του Agora Circuit, στον χώρο της Αγοράς
Εδώ και μερικά χρόνια, άλλωστε, κάθε καλοκαίρι στην Αρχαία Μεσσήνη πραγματοποιούνται αξιόλογες πολιτιστικές εκδηλώσεις και πραγματικά αξίζει η επίσκεψη σ’ αυτόν τον μοναδικό χώρο με την απίστευτη ενέργεια και ομορφιά. Το Αρχαιολογικό Μουσείο με το πλούσιο από τις ανασκαφές υλικό βρίσκεται στο γραφικό χωριουδάκι Μαυρομμάτι με το παραδοσιακό χρώμα, με πανοραμική θέα στον αρχαιολογικό χώρο, το οποίο προσφέρει ό,τι ακριβώς χρειάζεται ένας επισκέπτης για να φύγει με τις καλύτερες εντυπώσεις αλλά και την επιθυμία να επιστρέψει.
Η θέα του αρχαιολογικού χώρου από το χωριό Μαυρομμάτι
23°
