Αναπηρία: Αυτές είναι οι δράσεις για ισότιμη πρόσβαση στις τέχνες

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία που τιμάται στις 3 Δεκεμβρίου, ρίχνουμε φως στα προβλήματα της προσβασιμότητας των αναπήρων σε βασικές δομές αλλά και στις λύσεις. Τα παραδείγματα που μας κάνουν να βλέπουμε το ποτήρι «μισογεμάτο» και δίνουν στους συνανθρώπους μας με αναπηρία ισότιμη πρόσβαση στις τέχνες και τον πολιτισμό, στέλνουν ένα αισιόδοξο μήνυμα ότι κάτι αλλάζει προς το καλύτερο.

Η πανδημία μας έδωσε ένα καλό μάθημα για το πώς είναι να ζεις μέσα στο σπίτι, αποκλεισμένος από βασικές απλές δραστηριότητες όπως είναι να πας σινεμά ή να δεις μια παράσταση. Ίσως με αυτόν τον επώδυνο τρόπο, μπήκαμε για πρώτη φορά στη θέση των 1.019.577 συμπολιτών μας που έχουν κάποιου είδους αναπηρία και βιώνουν καθημερινά τον αποκλεισμό και την ανισότητα. Ωστόσο, σημαντικές πρωτοβουλίες όπως αυτή της Alpha Bank με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: «Σινεμά για όλους» καλλιεργούν τις κατάλληλες συνθήκες αλλά και συνείδηση κοινωνικής ενσωμάτωσης, με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων.

Η συγκεκριμένη δράση έχει ξεκινήσει από το 2019 οπότε η Alpha Bank συνεργάστηκε πρώτη φορά  με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης φέρνοντας το ποιοτικό κλασσικό σινεμά, κοντά σε κάθε θεατή. Με τη δράση «Σινεμά για όλους», το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης προσφέρει ίσα δικαιώματα προσβασιμότητας στο περιεχόμενο των ταινιών, προχωρώντας στην προσαρμογή ελληνικών ταινιών ώστε να μπορούν να τις παρακολουθήσουν τυφλοί και άτομα με προβλήματα όρασης (ακουστική περιγραφή AD: Audio Description) και κωφοί και βαρήκοοι (υπότιτλοι SDH: Subtitles for the Deaf or hard of Hearing).

Η συνεργασία αυτή στοχεύει στη διεύρυνση της πρόσβασης στον κινηματογράφο και στον πολιτισμό ευρύτερα, ατόμων που βιώνουν τον αποκλεισμό στην καθημερινότητά τους, καθώς στερούνται την ισότιμη συμμετοχή τους σε ψυχαγωγικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Τη φετινή χρονιά, στο 62^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που έλαβε χώρα τον Νοέμβριο, προβλήθηκαν 33 ταινίες μεγάλου μήκους με προσαρτημένους υπότιτλους βάσει διαλόγων, έτσι ώστε να μπορούν να τις παρακολουθήσουν κωφοί και βαρήκοοι θεατές αλλά και δύο κλασικές ταινίες του ελληνικού σινεμά (το Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση; του Ντίνου Κατσουρίδη και το Δοξόμπους του Φώτου Λαμπρινού)με με ακουστική περιγραφή [AD: Audio Description] για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους [SDH: Subtitles for the Deaf or Hard of Hearing]. Επίσης, σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ), το πρόγραμμα των καθολικά προσβάσιμων προβολών του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ήταν διαθέσιμο σε Μπράιγ, ενώ ένα από τα επίσημα σποτ του Φεστιβάλ είχε και ακουστική περιγραφή.

Ο ουσιαστικός αντίκτυπος της δράσης «Σινεμά για όλους» έχει να κάνει με την κοινωνική ενσωμάτωση, τη μεταστροφή αντιλήψεων σχετικά με την προσβασιμότητα, τη συμμετοχή στο πολιτιστικό έργο. Η δύναμη και η μαγεία του σινεμά μπορεί να μας ενώσει όλους. Επίσης, δυναμώνει και η ίδια η βιομηχανία του κινηματογράφου, καθώς το έργο που παράγει πλέον φτάνει και σε άλλους αποδέκτες, αποκτώντας έτσι μια ευρύτερη κοινωνική διάσταση.

Παράλληλα, καλλιεργείται η κινηματογραφική παιδεία σε ομάδες του πληθυσμού που μέχρι τώρα ήταν αποκλεισμένες και συμβάλει στη δημιουργία ενός νέου δυναμικού και φανατικού κοινού που ακολουθεί τις δράσεις του Φεστιβάλ και γνωρίζει και αγαπά το ελληνικό σινεμά. Ταυτόχρονα, εκπαιδεύει και ενημερώνει τους Έλληνες δημιουργούς ώστε και η σύγχρονη ελληνική παραγωγή ταινιών να ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα στην προσβασιμότητα του περιεχομένου.

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η ενδυνάμωση της συμμετοχής ανθρώπων με αναπηρία σε πολιτιστικές δράσεις, δημιουργεί και μεγαλύτερη συμμετοχικότητα στην καλλιτεχνική δημιουργία από ανάπηρους καλλιτέχνες, γεγονός που συμβάλλει σημαντικά τόσο στην καλλιτεχνική όσο και στην κοινωνική ανάπτυξη.

Με όλες τις δράσεις προσβασιμότητας, μέχρι τώρα έχει δοθεί η δυνατότητα σε πάνω από 10.000 άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής ή με κινητική αναπηρία να επισκεφτούν τις κινηματογραφικές αίθουσες, να παρακολουθήσουν ταινίες και να απολαύσουν την εμπειρία του κινηματογράφου. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Ορέστης Ανδρεαδάκης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης  ανέφερε «Η καθολική πρόσβαση, τόσο στο δομημένο περιβάλλον όσο και στο περιεχόμενο της κινηματογραφικής τέχνης, αποτελούν για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης προτεραιότητα και γίνονται πραγματικότητα με την ουσιαστική χορηγία της Alpha Bank. Η εμπιστοσύνη που μας δείχνουν τα άτομα με αναπηρία, τα οποία αυξάνονται διαρκώς στις καθολικά προσβάσιμες προβολές μας, μάς κινητοποιεί να καταβάλλουμε ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες ώστε το σινεμά να είναι πραγματικά για όλες και όλους.»

Για το 2022, η συνεργασία επεκτείνεται με τη χρηματοδότηση από την Alpha Bank της εκπόνησης μελέτης, προκειμένου το ιστορικό κτίριο Ολύμπιον, έδρα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, να γίνει προσβάσιμο τόσο για τους εργαζομένους όσο και για το κοινό. Ένα κτίριο διατηρητέο, τοπωνύμιο της πόλης, μια παρέμβαση-παρακαταθήκη για την πόλη.

Παράλληλα, πέρα από τον Νοέμβριο (μήνα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου) και τον Μάρτιο (μήνα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ), εντάσσεται στην ετήσια δραστηριότητα του Φεστιβάλ, μια επιλογή ταινιών καθολικά προσβάσιμων, δίνοντας τη δυνατότητα σε ακόμη περισσότερους ανθρώπους από τη Θεσσαλονίκη ή την περιφέρεια με προβλήματα όρασης και ακοής να απολαύσουν την κινηματογραφική εμπειρία.

Στην ίδια κατεύθυνση με τον κινηματογράφο, η Alpha Bank ενεργοποιείται για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την καθολική πρόσβαση ατόμων με αναπηρία στο λυρικό θέατρο και το μπαλέτο. Σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή, ξεκινούν, τον Δεκέμβριο 2021, παραστάσεις σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας.

Όπως τόνισε σχετικά ο κ. Γιώργος Κουμεντάκης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής «Βασική προτεραιότητα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είναι η ευρεία απεύθυνση του έργου της. Δημιουργούμε παραστάσεις και καλλιτεχνικές δράσεις με στόχο να τις προσφέρουμε σε όλους εκείνους που θέλουν να τις γνωρίσουν, σε όλους όσους έχουν ανάγκη την τέχνη και τον πολιτισμό. Πιστεύουμε ότι η εμπειρία της τέχνης είναι μια ζωτική ανάγκη για τον άνθρωπο και η πρόσφατη πανδημία το ανέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο. Από το 2017 που η Εθνική Λυρική Σκηνή μετεγκαταστάθηκε στις νέες της εγκαταστάσεις στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, έχουμε κάνει πολλά για την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στις παραστάσεις μας. Άλλωστε το ΚΠΙΣΝ έχει σχεδιαστεί και λειτουργεί έτσι ώστε να είναι πλήρως προσβάσιμο από ΑμεΑ, τόσο στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, όσο και στα κτήρια της ΕΛΣ και της ΕΒΕ».

Η καθολική προσβασιμότητα στις παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα περιλαμβάνει θέσεις Κωφών- βαρήκοων που χειρίζονται την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, θέσεις κωφών - βαρήκοων που χρησιμοποιούν τους Ενδογλωσσικούς Υπέρτιτλους, θέσεις τυφλών και ανθρώπων με προβλήματα όρασης που θα χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία ακουστικής περιγραφής AD, με ή χωρίς σκύλο οδηγών τυφλών.

Οι πρώτες παραστάσεις σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας είναι «Τα μαγικά μαξιλάρια», που θα διεξαχθούν στις 18 και 19  Δεκεμβρίου 2021 σε συνεργασία με τον πολιτιστικό οργανισμό liminal, με στόχο την ανεμπόδιστη οπτικοακουστική παρακολούθηση της παράστασης για όλες και όλους.

Η συνεργασία της Alpha Bank με την Εθνική Λυρική Σκηνή περιλαμβάνει εκπαιδευτικές δράσεις (μικτές ομάδες ατόμων με ή χωρίς αναπηρία) με θεματική από το χώρο της τέχνης της όπερας και του μπαλέτου, με στόχο τη συμπεριληπτική μάθηση και το σεβασμό στην διαφορετικότητα. Ενώ, θα διοργανωθούν εργαστήρια και σεμινάρια για επαγγελματίες σε εργαλεία, μεθόδους και πρακτικές συμπερίληψης και προσβασιμότητας.

Οι εκπαιδευτικές δράσεις, που σχεδιάζονται με σκοπό να υλοποιηθούν μέσα στο 2022, θα συμπεριλαμβάνουν καλλιτεχνικά εργαστήρια με θεματική από το χώρο της τέχνης της όπερας και του μπαλέτου, σε συνεργασία με εξειδικευμένους επαγγελματίες εκπαιδευτικούς. Παράλληλα, θα διεξαχθούν εργαστήρια και σεμινάρια για επαγγελματίες σε εργαλεία, μεθόδους και πρακτικές συμπερίληψης και προσβασιμότητας.

Στόχος της συνεργασίας της Alpha Bank με την Εθνική Λυρική Σκηνή είναι η μείωση των ανισοτήτων και η καλλιέργεια της συμπερίληψης.

Στο πλαίσιο των δράσεων, η κα. Ρούλη Χριστοπούλου, Επικεφαλής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Alpha Bank ανέφερε «Η ιστορία της Alpha Bank είναι συνυφασμένη με τις τέχνες και τον πολιτισμό και θεωρούμε ότι η απρόσκοπτη πρόσβαση στην πολιτιστική ζωή της χώρας, είναι αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα όλων. Επί σειρά ετών, συμμετέχουμε ενεργά στην πολιτιστική δρώμενα μέσα από τις Συλλογές μας, την υλοποίηση προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αλλά και μέσω συνεργασιών και υποστήριξης σχετικών δράσεων. Η συνεργασία μας με τους κορυφαίους πολιτιστικούς φορείς της χώρας, την Εθνική Λυρική Σκηνή και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, έχει ως κοινό όραμα την ισότιμη πρόσβαση στις τέχνες και τον πολιτισμό για όλους και όλες. Ενώ ταυτόχρονα, μέλημά μας είναι η μεταστροφή των αντιλήψεων σχετικά με την προσβασιμότητα, ο σεβασμός στην διαφορετικότητα, η καλλιέργεια της συμπερίληψης και τελικά η μείωση των ανισοτήτων.»