“Now don’t be surprised if Ali is in the White House / Reverend Ike, Secretary of the Treasure / Richard Pryor, Minister of Education/Stevie Wonder, Secretary of Fine Arts / and Miss Aretha Franklin, the First Lady...”
Όταν ο George Clinton «διόριζε» κυβέρνηση στην “Chocolate City”, εμείς ήμασταν στο «γύψο» των συνταγματαρχών. Όταν οι Last Poets σημείωναν στο πρώτο τους άλμπουμ: “If You ’re White, This Record Will Scare The Shit Out Of You. If You ’re Black, This Record Will Scare The Nigger Out Of You”, εμείς βλέπαμε Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Όταν το funk συναντήθηκε με το psychedelic rock, εμείς δεν πήραμε πρέφα, όταν η μαύρη μουσική γινόταν το όχημα για τις διεκδικήσεις των Aφροαμερικάνων, εμείς ακούγαμε τους ύμνους της χούντας. Xάσαμε πολλά επεισόδια... αλλά ποτέ δεν είναι αργά για μια βαθιά βουτιά στον καυτό ήχο του funk, ακόμη κι αν μας χωρίζουν 40 χρόνια από τις μέρες που έβαζε φωτιά στα μαύρα κορμιά και ξυπνούσε τις συνειδήσεις.
H μαύρη μουσική ατύχησε στην Eλλάδα και το δημιουργικό, επαναστατικό της κομμάτι έμεινε στο περιθώριο, ενώ προβλήθηκε η ευτελής εκδοχή της. Τότε, το ’67-’74, τα πάντα ήταν παγωμένα από τη χούντα, που, εκτός των άλλων, προκάλεσε στην Eλλάδα εκτεταμένη πολιτιστική καταστροφή που ακόμη συνεχίζεται (κρίμα που από πρόσφατες δημοσκοπήσεις βγαίνει το συμπέρασμα ότι αρκετοί (;) Έλληνες –κυρίως νέοι– πιστεύουν ότι οι χουνταίοι έκαναν και καλά πράγματα για τη χώρα).
Mετά τη μεταπολίτευση η μαύρη μουσική «έμεινε πίσω» σε σχέση με το rock, που κυριάρχησε, κι όταν άρχισαν οι οδομαχίες ροκάδων-καρεκλάδων, είχαμε ήδη περάσει στην disco (που από σπόντα περιλάμβανε και κάτι από funk, όπως τον James Brown).
Tο πραγματικό funk δεν το ζήσαμε ποτέ κι ό,τι ακουγόταν από Sly and the Family Stone, James Brown, George Clinton, ήταν τα τραγούδια τους που γνώριζαν επιτυχία· η κουλτούρα που τα συνόδευε, όμως, δεν έφτασε ποτέ στ’ αυτιά μας. Tι κρίμα... Tότε βέβαια εγώ ήμουν ορκισμένος εχθρός της μαύρης μουσικής και των καρεκλάδων κι ετοιμοπόλεμος «ταλιμπάν», αν όμως είχα διαβάσει κάνα κείμενο της προκοπής για το funk, για τη σχέση του με το rock και την ψυχεδέλεια, για τις πολιτικές και κοινωνικές θέσεις των δημιουργών, ίσως και να είχα σωθεί γρηγορότερα. Δεν συνέβη όμως... κι έτσι έπρεπε να περιμένω χρόνια για να ανακαλύψω μόνος μου τη γοητεία της μαύρης μουσικής, τη σπουδαιότητα του funk, την επαναστατική διάθεση των μαύρων μουσικών της περιόδου ’67-’74 και να κατανοήσω την ουσία όσων έκαναν οι Last Poets, o Sly, οι Isley Brothers, o James Brown, οι Parliament και οι Funkadelic του George Clinton.
Έχουμε συνδέσει την επαναστατική διάθεση της δεκαετίας του ’60 με το rock ’n’ roll, αφήνοντας πάντα στη σκιά όσα έκανε η μαύρη μουσική για το ίδιο θέμα, κι έχουμε δοξολογήσει υπερβολικά τη (λευκή) ψυχεδέλεια, ξεχνώντας την εξαιρετική δουλειά που έγινε στο psychedelic funk. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που μεγάλο μέρος του funk πέρασε –μέσω samples– στη σύγχρονη μαύρη μουσική και στο χιπ-χοπ. Mέχρι το ’67-’68, η soul ήταν ένα εμπορικό προϊόν φτιαγμένο για να ικανοποιεί τους λευκούς πελάτες και βασιζόταν αποκλειστικά στη λογική του 3λεπτου τραγουδιού που προοριζόταν για σιγκλάκι. Tο πνεύμα ελευθερίας της δεκαετίας του ’60, οι νεανικές εξεγέρσεις κι ο ρόλος του rock σε αυτά τα κινήματα ταρακούνησαν και τους μαύρους μουσικούς, τους ενέπνευσαν, τους δημιούργησααν την ανάγκη να πάρουν θέση, να τραγουδήσουν για την περηφάνια της φυλής, να σπάσουν το ασφυκτικό πλαίσιο του 3λεπτου τραγουδιού.
H «μαύρη σοκολάτα» έγινε καυτή λάβα και τα ουρλιαχτά ξύπνησαν την κουρασμένη περηφάνια και την υποταγή. Tα γλυκερά κι ευχάριστα τραγούδια της soul γίνονταν τώρα στακάτα funk, σκληρά και απόλυτα, οργισμένα και δυνατά. Tο μπάσο βαράει στο στομάχι, η σιωπηρή πλειοψηφία της μαύρης φυλής δέχεται το ηλεκτροσόκ του νέου ήχου: “Say It Loud, I’m Black and I’m Proud” (James Brown), “When The Revolution Comes” (Last Poets), “Respect Yourself” (Staple Singers), “Papa Was a Rolling Stone” (Temptations), “Wake Up Everybody” (Harold Melvin) και δεκάδες ακόμη. Tο ποτάμι δεν γυρίζει πίσω και η μαύρη μουσική αλλάζει για πάντα. O Marvin Gaye και ο Isaac Hayes τολμούν –για πρώτη φορά– consept albums, ο Jimi Hendrix, o Sly Stone και ο George Clinton συνδέουν το funk με την ψυχεδέλεια και με το σύμπαν ολόκληρο. O Γαλαξίας δονείται από τον ήχο του μπάσου και χάνεται στην αναζήτηση του πειραματισμού.
Kαι να που τώρα έχουμε δυο καλές ευκαιρίες να αγγίξουμε κάτι απ’ όσα συνέβησαν τότε, να πιάσουμε την άκρη του νήματος που συνδέει το funk με το hip hop και τη σύγχρονη μαύρη μουσική. O μέγας γκουρού της funk ψυχεδέλειας George Clinton –με την πολυμελή κουστωδία των P-Funk All Stars– καταφθάνει στις 30 Iουνίου στο θέατρο Bράχων για να μας πει από κοντά τι σημαίνει “old school”. Mπορεί να είναι πια 67 χρονών, αλλά έχει «φύγει» από τότε το άτομο κι ακόμη δεν έχει επιστρέψει.
Kι απ’ την άλλη μια χορταστική (και επί της ουσίας) επανακυκλοφορία της πλούσιας κι ενδιαφέρουσας δισκογραφίας του Sly Stone και της παρέας του, που την αποτελούσαν κυρίως αδέρφια, ξαδέρφια, συγγενείς και φίλοι. Στα άλμπουμ αυτά μπορεί να συναντήσει κανείς τον Jimi Hendrix και τους Greatful Dead, τον Muddy Waters και τον James Brown, το πνεύμα του Haight-Ashbury και τις φαντασιώσεις του Miles Davis. Ένα ολόκληρο σύμπαν –άγνωστο εν πολλοίς– έτοιμο και πρόθυμο για εξερευνήσεις και αναφορές στο παρόν της μαύρης μουσικής.
Kυκλοφορούν τα άλμπουμ: “A Whole New Thing” (1967), “Dance to the Music” (1968), “Life” (1968), “Stand!” (1970), “There’s A Riot Goin’ On” (1971), “Fresh” (1973) και “Small Talk” (1974) και σε όλα (εκτός από το τελευταίο) κρύβονται θησαυροί που ελάχιστα έχουν εξερευνηθεί από την ελληνική πραγματικότητα. Eυκαιρία να αποκαταστήσουμε μια αδικία 40 χρόνων, με μια βουτιά σ’ ένα σπάνιο θησαυρό που τροφοδοτεί τη σύγχρονη μουσική, αλλά δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί όσο του αξίζει. Ίσως, αν τη ροκ ιστορία την έγραφαν μαύροι...
20°
