Μια «επιστημονική» ομιλία για το γέρασμα μου προκάλεσε δυσφορία: o εισηγητής, ένας γυναικολόγος (γιατί στην Ελλάδα οι γυναικολόγοι είναι επί το πλείστον άνδρες; Επειδή οι γυναίκες δεν εμπιστεύονται τις γυναίκες; Επειδή οι γυναίκες επιλέγουν δημοσιοϋπαλληλικές ιατρικές ειδικότητες; Επειδή το ιατρικό κατεστημένο τούς βάζει τρικλοποδιές;), αποθέωνε τη μικροαστική ιατρική, νομιμοποιούσε το εμπόριο της υγείας (φάρμακα, φάρμακα, κι άλλα φάρμακα!)· ο σεξισμός καραδοκούσε σε κάθε του λέξη. Παραφράζω τα λεγόμενά του: «να θεραπεύσουμε τις γυναίκες από τα συμπτώματα που επιφέρει το πέρασμα του χρόνου»· «οι γυναίκες οφείλουν να διατηρούν τη νεανική τους εμφάνιση»· «οι εμμηνοπαυσιακές γυναίκες είναι δυστυχισμένες». (Το ίδιο άκουσα να λέει γνωστός μουσικός –δύσμορφος ο ίδιος– στην τηλεόραση: «Οι γυναίκες έχουν υποχρέωση να είναι ωραίες!») Επιστρέφω στην ομιλία του γυναικολόγου: «Οι γυναίκες μετά τα πενήντα παραπονούνται για σεξουαλικά προβλήματα». Μπήκα στον πειρασμό να αυθαδιάσω: «Σεξουαλικά προβλήματα με τους συζύγους τους –που έχουν γίνει φαλακροί, βαρετοί και κοιλαράδες· και που ροχαλίζουν!– όχι σεξουαλικά προβλήματα γενικά. Ο γυναικολόγος συνέχισε εφευρίσκοντας ασθένειες (προ-εμμηνορρυσιακό σύνδρομο, «ξηρότης του κόλπου», «αίσθημα αποκλεισμού», «κοινωνική απομόνωση») και τονίζοντας τη δεινή θέση των γυναικών όταν παύουν να λειτουργούν ως αναπαραγωγικά ζώα. Μετά το πέρας αυτού του ρόλου (ο οποίος θεωρείται δεδομένος και αναπόφευκτος) οδηγείσαι στην απόσυρση. (Εξού και «το αίσθημα του αποκλεισμού».)
Δεν νομίζω.
«Kατά την κλιμακτήριο, η οποία μπορεί να αρχίσει και πριν από την ηλικία των σαράντα (!), παρατηρείται πτώση του στήθους», πρόσθεσε, με θλιμμένο ύφος, ενώ πάλι μπήκα στον πειρασμό να επέμβω: «Την ίδια παρατεταμένη εποχή, στους άνδρες παρατηρείται πτώση του πέους», στο οποίο, εξάλλου, συμφωνήσαμε όλοι. Έξω από την αίθουσα όπου γινόταν η ομιλία υπήρχε διαφημιστικό περίπτερο του Viagra. Ήμασταν υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε: το Viagra ήταν σπόνσορας του συνεδρίου.
Πόσο απατηλή είναι η τέχνη της παράτασης της ανθρώπινης ζωής: η υγεία εκλαμβάνεται ως μια κατάσταση απρόσιτης τελειότητας· η νιότη θεωρείται «φυσιολογική», η ωριμότητα και η γήρανση «μη φυσιολογικές». Κι αυτό, μολονότι ο σύγχρονος άνθρωπος περνάει το μεγαλύτερο μέρος του βίου του ως «μεσήλικας»: η μέση ηλικία έχει επιμηκυνθεί. Η συμβατική ιατρική υπάρχει με τον τρόπο που υπάρχει –διαγνώσεις, φάρμακα, και αντίδοτα που καταπολεμούν τις παρενέργειες των προηγουμένων– επειδή παροτρύνει τους μεσήλικες «να αλλάξουν τρόπο ζωής», χωρίς να επιμένει σ’ ένα γενικότερο υγιεινό σχήμα για όλους. Ακούμε δηλαδή: «μετά τα πενήντα επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος», ενώ το σωστό θα ήταν «επιβάλλεται (χωρίς, ωστόσο, να θίγεται η ελεύθερη βούληση) η αποχή από το κάπνισμα γενικά· για όλους· μικρούς και μεγάλους· άνδρες και γυναίκες». Ο τρόπος με τον οποίον ζούμε τη νιότη μας (τι τρώμε, πόσο τρώμε, πόσο κοιμόμαστε, πόσο ανησυχούμε) καθορίζει τον τρόπο με τον οποίον θα ζήσουμε (αν ζήσουμε) τη μέση ηλικία. Επίσης, ο τρόπος με τον οποίον θα γεράσουμε εξαρτάται από την κοινωνική μας τάξη και την κουλτούρα μας. Αμφιβάλλω ότι οι αγρότισσες καταφεύγουν στο γυναικολόγο για τις «εξάψεις» και για τη μείωση της libido «μετά τα πενήντα». Η ιατρική φαίνεται προσαρμοσμένη στη μεσαία τάξη, σ’ εκείνο το πολυπληθές στρώμα όπου οι γυναίκες πουλιούνται κι αγοράζονται συμφώνως προς την πτώση και την ανόρθωση του στήθους.
Συνεχίζει ο γυναικολόγος: οι γυναίκες μετά τα πενήντα είναι επιρρεπείς στην κατάθλιψη· μεταξύ άλλων επειδή τα παιδιά τους εγκαταλείπουν την εστία. Άρα, θεωρούμε δεδομένο και «φυσιολογικό» ότι οι γυναίκες στα είκοσι πέντε έχουν δημιουργήσει «εστία» και ότι τα «ανέστια» άτομα πάσχουν από κατάθλιψη. Ωστόσο, μία στις τρεις γυναίκες στο δυτικό κόσμο δεν έχει καμιά εστία (και πιθανότατα καθόλου κατάθλιψη): η ελληνική ιατρική δεν φαίνεται να έχει ενημερωθεί γι’ αυτές τις δημογραφικές εξελίξεις. Ή ίσως χρησιμοποιεί τα δημογραφικά δεδομένα του Πακιστάν, όπου είμαι σίγουρη ότι οι γυναίκες δεν έχουν την πολυτέλεια να σκέφτονται τις εξάψεις (hot flashes!) και την «κατάθλιψη»· ταλαιπωρούνται από πολύ σοβαρότερες έγνοιες: όπως π.χ. αν θα τις γδάρουν ζωντανές, ή αν θα τις σκοτώσουν πρώτα και θα τις γδάρουν μετά.
Στην Ελλάδα γερνάμε άσχημα, αλλά δεν πρόκειται για ζήτημα βιολογίας· πρόκειται για ζήτημα κοινωνιολογίας. Η ιατρική βρίσκεται στα χέρια μεγάλων συμφερόντων και αναπαράγει σκοταδιστικά μοντέλα: για παράδειγμα, η βιομηχανία της αναπαραγωγής (εξωσωματικές διαδικασίες, ορμονοθεραπείες) αντικαθιστά την προστασία των παιδιών που θα έπρεπε να ήταν απλή και αυτονόητη (υιοθεσία, αναδοχή)· εξάλλου, η αντισύλληψη δεν ενθαρρύνεται· οι γεννήσεις είναι πιο κερδοφόρες από τα αντισυλληπτικά μέσα. Είναι πιο κερδοφόρες κι από τις εκτρώσεις. Προπάντων: η αποστολή της γυναίκας είναι η μητρότητα.
Δεν νομίζω.
Θα έλεγα μάλιστα ότι, μεγαλώνοντας, όταν κανείς έχει εξασφαλίσει το βιοπορισμό του και διάγει σε κατάσταση σχετικής υγείας (όταν δεν τρώει σαν σαρκοβόρο θηρίο, όταν δεν καπνίζει σαν τσιμινιέρα κτλ.), αντιμετωπίζει ένα και μοναδικό πρόβλημα: την πρεσβυωπία. Όλα τα άλλα αποτελούν μέρος μιας μισογυνικής, αν όχι μισάνθρωπης μυθολογίας.
20°
