Είναι πραγματικά σοκαριστικό το πόσο πολύ απέχουμε από τις εξελίξεις που τρέχουν γύρω μας. Η Ελλάδα, και αυτό δεν αφορά μόνο την πολιτεία, είναι απούσα από κάθε συζήτηση που γίνεται για το μέλλον αυτού του πλανήτη. Λες και δεν μας αφοράς, λες και έχουμε εγκλωβιστεί μέσα στη δική μας μαύρη τρύπα.
Θέλουμε δεν θέλουμε, πρέπει να βγούμε κάποια στιγμή από αυτή. Δεν είναι τα ξύλινα τείχη της φοβίας και της απόγνωσης η λύση στα προβλήματά μας. Βρέθηκα λοιπόν στη Νορβηγία ακριβώς την τελευταία στιγμή. Δεν είχα εντοπίσει το συνέδριο για την «Κλιματική Αλλαγή και την Ασφάλεια» που διοργάνωνε το PRIO νωρίτερα, ευτυχώς όμως κατάφερα να βρεθώ εκεί.
100 άνθρωποι από όλον τον κόσμο βρεθήκαμε στο Trondheim της Νορβηγίας για να συζητήσουμε για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην ασφάλεια. Είναι το θέμα που κυριαρχεί πλέον στην agenda όλων των υπερεθνικών οργανισμών, και κυρίως της Ε.Ε. Και ενώ όλες οι χώρες συμμετείχαν με συγκροτημένες αποστολές, εγώ έτρεχα ολίγον σαν το Θανάση Βέγγο για να προλάβω να κάνω τα πάντα. Δεν είναι όμως αυτό το θέμα του κειμένου.
ΣτοTrondheim λοιπόν, βρέθηκε ανάμεσά μας μία από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης και της σχέσης της με το περιβάλλον, ο Paul Collier από την Οξφόρδη. Ο ειδικευμένος στη μελέτη της Αφρικής ακαδημαϊκός, αλλά και χαράκτης πολιτικής έδωσε μία μεστή και γεμάτη νοήματα διάλεξη.
Παραδόξως, δεν ήταν η Αφρική αυτή που κέρδισε την προσοχή όλων στη συζήτηση. Ο Collier είπε ορισμένες αλήθειες, αλήθειες που μπορεί να γκρεμίσουν ορισμένα όνειρα, αλλά που μπορούν όντως να βάλουν τη συζήτηση για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή σε νέες ράγες.
Τι είπε λοιπόν ο Collier; Χρησιμοποίησε το δικό του παράδειγμα. Όντως, ο Collier δεν μίλησε ποτέ ως οικονομολόγος, ούτε βέβαια και ως οικολόγος, έχει καταφέρει μέσα από τα βιβλία του να συνδυάσει με τον πλέον επιτυχημένο τρόπο αυτές τις δύο συνισταμένες. Όπως υποστήριξε και ο ίδιος, στέκεται στο κέντρο, προσπαθώντας να τραβήξει τη συζήτηση από τα άκρα.
Και έχει δίκιο, η συζήτηση για το περιβάλλον έχει εγκλωβιστεί ανάμεσα στα δύο άκρα: της στείρας οικονομικής ανάπτυξης από τη μία πλευρά, και της αθεράπευτης ουτοπικής οικολογίας από την άλλη. Και οι δύο, ζητούν το ανέφικτο, και οι δύο οδηγούν σε παράλυση και όχι σε δράση. Και οι δύο ναρκοθετούν την μετάβαση σε μία πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη. Η οποία, όπως πολύ σωστά τόνισε ο Collier, δεν είναι η επιστροφή στον τρόπο ζωής του 18ου αιώνα. Ο άνθρωπος δεν μπορεί, και δεν πρέπει να απαρνηθεί τα τεχνολογικά του επιτεύγματα, πρέπει όμως να εκλογικεύσει τη χρήση τους. Δεν μπορεί όμως και να συνεχίζει να αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον ως την πρώτη ύλη για την χωρίς όρια και κανόνες ανάπτυξη.
Είναι δύσκολο κανείς να καταφέρει να ισορροπήσει ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα, να καταφέρει να ζευγαρώσει «το σκύλο με τη γάτα» όταν όμως το καταφέρνει, όπως ο Collier, τότε μπορεί να δώσει σοβαρές προτάσεις για σκέψη, αλλά και για δράση. Αυτό είναι ακριβώς το νέο βιβλίο του: «The Plundered Planet: Why We Must and How We Can Manage Nature for Global Prosperity».
Το πιο συνταρακτικό όμως το κρατούσε για το τέλος της παρουσίασης. Κάνοντας μία μικρή αναφορά στην κλιματική δικαιοσύνη μας έφερε όλους προ των ευθυνών της άγνοιας και της μη συνειδητοποίησης της δική μας ευθύνης: «πως μπορούμε να καταλογίσουμε ευθύνες σε ανθρώπους που ακόμη δεν έχουν καταλάβει τη δική τους συμμετοχή στην αλλαγή του κλίματος»
13°
