Ξαπλώστρα, ομπρέλα, ούζο, αθλητική εφημερίδα, γυαλί και το κεφάλι γύρω-γύρω. Μεγάλη ζωή αλλά με το αζημίωτο, καθώς οι περισσότερες παραλίες της Αθήνας δεν είναι ελεύθερες για τους πολίτες – παρότι η ιδέα της ελεύθερης πρόσβασης σε όλο το παραλιακό μέτωπο υπάρχει εδώ και 30 χρόνια.
Κάγκελα, συρματοπλέγματα, αυθαίρετα, κέντρα διασκέδασης άλλοτε νομίμως λειτουργούντα και άλλοτε παρανόμως και οργανωμένες παραλίες με εισιτήριο συνθέτουν το σκηνικό σε όλο το παραλιακό κομμάτι της Αθήνας που εκτείνεται από το ΣΕΦ μέχρι την Αγία Μαρίνα Κορωπίου. Της περιοχής δηλαδή για την οποία το Προεδρικό Διάταγμα του 2004 (*1) προβλέπει το άνοιγμα όλων των παραλιών για το κοινό και την κατάργηση όλων των περιφράξεων. Ορίζει επίσης ότι όλα τα νομίμως λειτουργούντα κέντρα διασκέδασης, που βρίσκονται σε ζώνες όπου δεν επιτρέπονται τέτοιες χρήσεις, θα απομακρύνονταν μέσα σε πέντε χρόνια. Αυτή την ώρα κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει σε απλά ερωτήματα του τύπου πόσα χιλιόμετρα ακτών είναι ανοιχτά για τους πολίτες ή πόσα κτίσματα είναι αυθαίρετα. Ίσως επειδή δεν υπάρχει ένας οργανισμός ελέγχου και σήμερα 24 φορείς του Δημοσίου –11 υπουργεία, 7 δημόσιες υπηρεσίες και 6 εταιρείες– εμπλέκονται στον καθορισμό του αιγιαλού και των χρήσεων που αναπτύσσονται σε αυτόν, σύμφωνα με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος. Με δυο λόγια, διάσπαρτα κομμάτια της παραλίας ανήκουν στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, στη Γ.Γ. Αθλητισμού, στα Ολυμπιακά και Τουριστικά Ακίνητα, στους Δήμους αλλά και στην Εκκλησία, φορείς οι οποίοι νοικιάζουν τις εκτάσεις αυτές σε ιδιώτες «χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει το ΠΔ, γιατί η Πολιτεία ποτέ δεν κυνήγησε με σθένος το άνοιγμα του θαλάσσιου μετώπου» λέει ο Γιάννης Πολύζος, αντιπρύτανης του ΕΜΠ και πρόεδρος του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Περιβάλλοντος της Αθήνας (ΟΡΣΑ). Την εικόνα δίνει και η προσέγγιση της Ευαγγελίας Χατζηκωνσταντίνου, μέλους της Ομάδας Εργασίας για τις Ακτές του (ΟΡΣΑ): «Είναι εύκολο να μπει κανείς σε αφορισμούς, να πει ότι δεν γίνεται τίποτα. Όμως πρόκειται για ένα περίπλοκο θέμα στο οποίο εμπλέκονται πολλοί φορείς και πολλά συμφέροντα και έχει να κάνει με ένα ιδιαίτερα προνομιακό κομμάτι γης».
Η «Φαντασία»
Πρόσφατα, παρουσία του πρωθυπουργού, κατεδαφίστηκε το εδώ και χρόνια εγκαταλειμμένο νυχτερινό κέντρο «Φαντασία», με τον Γιώργο Παπανδρέου να επαναλαμβάνει την προεκλογική του δέσμευση για παραλίες ανοιχτές στο κοινό. Το γκρέμισμα της «Φαντασίας» και οι εργασίες που ακολούθησαν (αφαίρεση συρματοπλεγμάτων, τσιμέντου κ.λπ.) έδωσαν ήδη τρεις νέες παραλίες σε ένα μήκος 2 χιλιομέτρων. «Ήταν μια συμβολική κίνηση που με κάνει αισιόδοξο, δείχνει ότι κάτι έχει αρχίσει να κινείται» λέει ο Γιάννης Πολύζος.
Αυτή την ώρα σχεδιάζεται η Υπουργική Απόφαση με την οποία θα συσταθεί η πρώτη επιτροπή υλοποίησης και παρακολούθησης του Προεδρικού Διατάγματος, η οποία θα περιλαμβάνει τους Δήμους Αλίμου, Ελληνικού, Γλυφάδας και Βούλας. Πολύ σύντομα μάλιστα ο ΟΡΣΑ θα καταθέσει πρόταση προκειμένου όλες οι παραλίες της Αττικής, και οι οργανωμένες, να λειτουργούν χωρίς εισιτήριο.
Μια εικόνα του Τσε Γκεβάρα στο τραπεζάκι και μια μεγάλη επιγραφή «Λευτεριά στους ελεύθερους χώρους» στον τοίχο πίσω από το γραφείο. Την ημέρα του ραντεβού, Παρασκευή 28 Μαΐου, ο δήμαρχος Ελληνικού Χρήστος Κορτζίδης βρισκόταν στην 30ή ημέρα απεργίας πείνας ενάντια στο σχέδιο (νόμος πλέον) «Καλλικράτης». Το 2007 είχε κάνει και πάλι απεργία πείνας, για 24 ημέρες, προκειμένου να ανοίξει την παραλία του Ελληνικού στους πολίτες. Και τελικά τα κατάφερε. Όμως δεν είναι και τόσο αισιόδοξος ότι η Πολιτεία όντως άλλαξε την οπτική της στο θέμα του παραλιακού μετώπου. «Γιατί να μη σκεφτώ ότι το γκρέμισμα της “Φαντασίας” έγινε για λόγους εντυπωσιασμού; Ας ξεκινούσαν με την κατεδάφιση κέντρων που λειτουργούν σήμερα και είναι παράνομα. Κι εμείς εδώ στη γειτονιά μας έχουμε κάμποσα τέτοια» λέει. «Το 2007» συνεχίζει «ο Γιώργος Παπανδρέου είχε έρθει εδώ και μας είχε συμπαρασταθεί. Ας δει λοιπόν τι θα κάνει με την πίστα καρτ και τα κέντρα διασκέδασης που βρίσκονται στο Ελληνικό, τα οποία δουλεύουν παράνομα. Περνάει η αστυνομία κάθε βράδυ, τους κόβει πρόστιμα, παίρνει μαζί και τον λεγόμενο αυτοφωράκια (*2) και αυτό ήταν». Για την ιστορία, οι εκτάσεις στις οποίες αναφέρεται ο κ. Κορτζίδης ανήκουν στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, η οποία έχει δώσει τη διαχείρισή τους στο Αθλητικό Κέντρο του Αγίου Κοσμά. Αλλά στον Άγιο Κοσμά δεν έχει διοριστεί ακόμα νέα διοίκηση… Όσον αφορά το ερώτημα γιατί δεν εφαρμόζεται, επιτέλους, το Προεδρικό Διάταγμα, ο δήμαρχος απαντά «γιατί δεν υπάρχει βούληση από πλευράς κυβερνήσεων, γιατί οι πολιτικές που εφαρμόζονται ευνοούν τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και όχι τους πολίτες. Να φανταστείτε ότι στα κέντρα που σας λέω ότι λειτουργούν παράνομα με αποφάσεις της δικαιοσύνης, ήρθαν προεκλογικά και έκαναν τις συγκεντρώσεις τους κάμποσοι νυν βουλευτές και υπουργοί…».
Η Τίνα Μπιρμπίλη για το παραλιακό μέτωπο (Από τη συνέντευξή της στη Βασιλική Γραμματικογιάννη)
Πριν από λίγες μέρες παρουσία δικιά σας και του πρωθυπουργού κατεδαφίστηκε το κέντρο Φαντασία στην παραλία. Το επόμενο ποιο θα είναι; Θέλω να διευκρινίσω ότι το πρόγραμμα ήταν ανοιχτές παραλίες και όχι κατεδάφιση αυθαιρέτων. Η απόφαση του πρωθυπουργού είναι ότι ο πολίτης μπορεί να έχει πρόσβαση στην παραλία ελεύθερα. Να μπορεί να κάνει μπάνιο χωρίς να πληρώνει εισιτήριο και το βασικό η πόλη να στρέψει το πρόσωπό της στο παραλιακό μέτωπο.
Ποιος είναι ο σχεδιασμός; Τόσα χρόνια όλος μας ο σχεδιασμός έχει γίνει με στραμμένη την πλάτη της Αθήνας στο παραλιακό της μέτωπο. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Φέτος θα απελευθερώσουμε 2 χλμ. από τη “Φαντασία” μέχρι τον “Ιππόκαμπο”. Τα εμπόδια που συναντάμε είναι πάρα πολλά. Υπάρχουν πλέγματα και φράχτες από την ακτή μέχρι μέσα στη θάλασσα που εμποδίζουν την πρόσβαση στους πολίτες. Αυτή η προσπάθεια θα ολοκληρωθεί με τη βοήθεια της περιφέρειας, η οποία έχει αναλάβει την υλοποίηση αυτού του έργου και το ΥΠΕΚΑ θα βοηθήσει στην ανάπλαση. Αυτά θα γίνουν πολύ σύντομα. Από κει και πέρα θα ενεργοποιήσουμε το διάταγμα του 2004 για το παραλιακό μέτωπο και με όλους τους φορείς που μετέχουν θα δούμε πώς μπορούμε να αποδώσουμε ακόμη περισσότερους χώρους στους πολίτες.
Το Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 254Δ/04), το οποίο εκδόθηκε επί υπουργίας Βάσως Παπανδρέου, καθορίζει τις ζώνες προστασίας, τις χρήσεις γης, τους όρους και τους περιορισμούς δόμησης. Μεταξύ των άλλων, προβλέπει και την απαγόρευση και σε βάθος 10 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού της τοποθέτησης καθισμάτων, ομπρελών κ.λ.π.
Αυτοφωράκιας είναι ο υπάλληλος μιας επιχείρησης, νυχτερινής συνήθως, ο οποίος παρουσιάζεται στα χαρτιά ως «υπεύθυνος». Έτσι, αν σε κάποιον έλεγχο διαπιστωθούν παρατυπίες ακολουθεί εκείνος τη διαδικασία του αυτοφώρου και όχι ο ιδιοκτήτης.
