Ο 20ος αιώνας είναι ο αιώνας των πολύκροτων δολοφονιών, εκτός από αιώνας των μεγάλων τεχνολογικών ανακαλύψεων. Η δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σαράγιεβο το 1914 από Γιουγκοσλάβο εθνικιστή υπήρξε η πρώτη τέτοια αξιοσημείωτη δολοφονία επιφανούς προσώπου – και αυτή με τις πιο καταστρεπτικές συνέπειες, αφού υπήρξε το casus belli για την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακολουθεί ένα σύντομο ταξίδι στην αλυσίδα των μεγάλων δολοφονιών (συν ορισμένων αποτυχημένων απόπειρων) του 20ου αιώνα. Να σημειωθεί πως περιλαμβάνονται μόνο περιστατικά που αποδίδονται πιο εύστοχα στα αγγλικά ως "assassinations" - ήτοι, εγκλήματα με στόχο κυρίως πρόσωπα με πολιτική και ακτιβιστική δράση, καθώς και εγκλήματα με ιδεολογικοπολιτικά και κοινωνικά κίνητρα, ασχέτως αν σε ορισμένες περιπτώσεις ο δολοφόνος απεδείχθη περισσότερο διαταραγμένος παρά ιδεολόγος.
Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος της Αυστρίας
Πότε: 28 Ιουνίου 1914
Πού: Σαράγιεβο
Δράστης: Ο 20χρονος Γκαβρίλο Πρίντσιπ, Σερβοβόσνιος εθνικιστής, υπέρμαχος της εθνικής ενοποίησης της Γιουγκοσλαβίας, μέλος του κινήματος «Νέα Βοσνία».
Το συμβάν: Ο αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος, διοικητής της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, επαρχίες τότε της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας επισκέφθηκε μαζί με τη σύζυγό του το Σαραγιέβο – ένα ταξίδι πασιφανώς επικίνδυνο. Έχοντας επιζήσει μίας επίθεσης με χειροβομβίδα από μέλη της «Νέας Βοσνίας» νωρίτερα την ίδια μέρα, ο Φραγκίσκος και η γυναίκα του, Σοφία, δέχθηκαν τα πυρά του Πρίντσιπ ενόσω η άμαξά τους ήταν ακινητοποιημένη στον δρόμο. Η Σοφία χτυπήθηκε προσπαθώντας να προστατεύσει με το σώμα της τον ήδη χτυπημένο Φραγκίσκο. Ο δράστης συνελήφθη και πέθανε τέσσερα χρόνια αργότερα στη φυλακή, από φυματίωση.
Γκριγκόρι Ρασπούτιν
Πότε: 17 Δεκεμβρίου ή 29 Δεκεμβρίου 1916 (ανάλογα με το ημερολογιακό σύστημα)
Δράστης: Ομάδα ευγενών, με προεξάρχοντα τον πρίγκιπα Φέλιξ Γιουσούποφ
Το συμβάν: Ένα σχέδιο δολοφονίας του Ρασπουτίν, που θεωρούνταν ότι επιδρούσε δυσμενώς στην πολιτική του Τσάρου, μαγειρευόταν για πολύ καιρό. Οι συνωμότες προσκάλεσαν τον Ρασπούτιν στο ανάκτορο Μόικα του Γιουσούποφ, με το πρόσχημα ότι θα ήταν παρούσα η γοητευτική σύζυγος του πρίγκιπα. Η δολοφονία του Ρασπούτιν ενδύθηκε θρυλικές διαστάσεις: ο κοσμοκαλόγερος επέζησε της δηλητηρίασής του με κυάνιο, πυροβολισμών και όπως φαίνεται, και αλλεπάλληλων χτυπημάτων με μπαστούνι. Οι συνωμότες τον πέταξαν στον ποταμό Νέβα, όπου και πνίγηκε. Οι εμπλεκόμενοι στη δολοφονία γρήγορα αυτοεξορίστηκαν σε άλλες χώρες για να διαφύγουν τη σύλληψη.
Λέον Τρότσκι
Πότε: 20 Αυγούστου 1940
Πού: Πόλη του Μεξικού
Δράστης: Ο Ραμόν Μερκαδέρ, πράκτορας των Σοβιετικών
Το συμβάν: Ο Μερκαδέρ, ενεργώντας με εντολή του Στάλιν, εισέβαλε στο σπίτι του Τρότσκι στο Μεξικό, στο οποίο ο τελευταίος είχε εξοριστεί ήδη από το 1929 και από όπου συνέχιζε να καταφέρεται εναντίον του σταλινικού καθεστώτος. Ο Μερκαδέρ επιτέθηκε εναντίον του Τρότσκι με παγοκόφτη, τραυματίζοντάς τον σοβαρά. Οι σωματοφύλακες του Τρότσκι αναχαίτισαν αμέσως τον Μερκαδέρ, τον οποίο δεν σκότωσαν κατ’ εντολή του ίδιου του Τρότσκι. Ο Τρότσκι υπέκυψε στα τραύματά του μία μέρα αργότερα. Ο Μερκαδέρ πέρασε 20 χρόνια στις μεξικανικές φυλακές. Μετά την απελεύθερωσή του, του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης από τον Στάλιν.
Το συμβάν: Ο Γκάντι πυροβολήθηκε εξ επαφής στο στήθος από τον Γκότζε, έξω από κτίριο στο οποίο ο θρησκευτικός ηγέτης ετοιμάζοταν να προσέλθει για να παραστεί σε ομαδική προσευχή. Η δολοφονία του ήταν μία πράξη δυσαρέσκειας, όπως δήλωσε ο Γκότζε, απέναντι στη «μεροληψία» του Γκάντι προς τους Μουσουλμάνους της Ινδίας. Ο Γκότζε και ένας συνεργός του εκτελέστηκαν.
Τζον Φ. Κένεντι, Πρόεδρος των ΗΠΑ
Πότε: 22 Νοεμβρίου 1963
Πού: Ντάλας
Δράστης: Επισήμως ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ, πρώην πεζοναύτης, Μαρξιστής που είχε αυτομολήσει στη Σοβιετική Ένωση, αν και οι θεωρίες συνομωσίας οργιάζουν εδώ και 50 χρόνια
Το συμβάν: Η δολοφονία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια επίσημης επίσκεψης του Προέδρου στο Ντάλας, συγκεκριμένα τη στιγμή που ο Κένεντι, επιβαίνοντας σε λιμουζίνα μαζί με τη σύζυγό του, Τζάκι και τον κυβερνήτη της πολιτείας, χαιρετούσε το πλήθος σε κεντρική πλατεία της πόλης. Ο Κένεντι δέχθηκε δύο σφαίρες, μία από τις οποίες διέλυσε τμήμα του κεφαλιού του. Επρόκειτο για μία από τις πρώτες δολοφονίες που απαθανατίστηκε live. Λίγο αργότερα, βρέθηκε δολοφονημένος και ένας αστυνομικός κοντά στην πλατεία. Ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ, που αρνήθηκε ανάμειξη, συνελήφθη για τις δολοφονίες, αλλά γνώρισε πρόωρο τέλος – διάβασε παρακάτω.
Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ
Πότε: 24 Νοεμβρίου 1963
Πού: Ντάλας
Δράστης: Τζακ Ρούμπι, ιδιοκτήτης νάιτ-κλαμπ
Το συμβάν: Δύο μέρες μετά τη δολοφονία του Κένεντι, ο Όσβαλντ μεταφερόταν με χειροπέδες στο υπόγειο του αστυνομικού τμήματος του Ντάλας, όταν ανάμεσα από το πλήθος ξεπρόβαλε ο Ρούμπι και τον πυροβόλησε. Ο Όσβαλντ υπέκυψε λίγο αργότερα. Ο Ρούμπι ισχυρίστηκε πως το κίνητρό του ήταν να εξιλεώσει την πόλη του Ντάλας, την οποία ατίμασε με το έγκλημά του ο Όσβαλντ. Πέθανε από καρκίνο στη φυλακή τέσσερα χρόνια αργότερα, παίρνοντας στον τάφο του τα όποια μυστικά μπορεί να κατείχε.
Μάλκολμ Χ
Πότε: 21 Φεβρουαρίου 1965
Πού: Νέα Υόρκη
Δράστης: Τάλματζ Χάγιερ συν δύο ακόμα άτομα
Το συμβάν: Ο Μάλκολμ Χ ετοιμαζόταν να απευθυνθεί σε ένα κοινό 400 περίπου ατόμων που είχαν μαζευτεί για να τον ακούσουν σε μία αίθουσα στο Μανχάταν, όταν δέχθηκε αλλεπάλληλα πυρά από τρία τουλάχιστον άτομα. Από τους τρεις συλληφθέντες, μόνο ο Τάλματζ Χάγιερ παραδέχθηκε την ενοχή του και βγήκε με αναστολή το 2010. Οι άλλοι δύο συλληφθέντες, που βγήκαν με αναστολή τη δεκαετία του '80, μέχρι τέλους υποστήριζαν την αθωότητά τους.
Μάρτιν Λούθερ Κινγκ
Πότε: 4 Απριλίου 1968
Πού: Μέμφις
Δράστης: Ο εγκληματίας και δραπέτης Τζέιμς Ερλ Ρέι
Το συμβάν: Ο Κινγκ φιλοξενούνταν σε ένα μοτέλ του Μέμφις και βρισκόταν στο μπαλκόνι, όταν πυροβολήθηκε. Ο Ρέι διέφυγε, αλλά συνελήφθη δυο μήνες αργότερα. Πέθανε το 1998 στη φυλακή.
Ρόμπερτ Κένεντι, γερουσιαστής των ΗΠΑ
Πότε: 5 Ιουνίου 1968
Πού: Λος Άντζελες
Δράστης: Ο Σιρχάν Σιρχάν, Ιορδανός Παλαιστινιακής καταγωγής που «τιμώρησε» τον Κένεντι για τη στήριξή του προς το Ισραήλ
Το συμβάν: Ο Κένεντι επισκεπτόταν το Λος Άντζελες, στο πλαίσιο εκστρατείας του για να κερδίσει το χρίσμα της εκπροσώπησης των Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές. Ο Σιρχάν πυροβόλησε τον Κένεντι στο κεφάλι, ενώ ο γερουσιαστής χαιρετούσε οπαδούς του στο ξενοδοχείο Ambassador. Ο Κένεντι έμεινε στη ζωή 26 ώρες. Ο Σίρχαν παραμένει μέχρι σήμερα στη φυλακή.
Τζον Λένον
Πότε: 8 Δεκεμβρίου 1980
Πού: Νέα Υόρκη
Δράστης: Ο ψυχωτικός Μαρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν
Το συμβάν: Ο Τσάπμαν περίμενε επί ώρες έξω από το κτίριο Ντακότα στο οποίο έμενε σε διαμέρισμα ο Λένον. Λίγες ώρες πριν, ο Λένον τού είχε υπογράψει αυτόγραφο (φωτό). Κρατώντας ένα δίσκο του Λένον αλλά και το μυθιστόρημα του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, «Ο Φύλακας στη Σίκαλη», ο Τσάπμαν πυροβόλησε τον Λένον, καθώς ο μουσικός τον προσπερνούσε για να μπει στο λόμπι του κτιρίου. Ο Τσάπμαν δήλωσε πως θεωρούσε υποκριτική την ακτιβιστική δράση του Λένον, δεδομένης της μεγάλης περιουσίας του. Παραμένει μέχρι σήμερα στη φυλακή.
Ίντιρα Γκάντι, πρωθυπουργός της Ινδίας
Πότε: 31 Οκτωβρίου 1984
Πού: Νέο Δελχί
Δράστης: Τα αδέλφια Σατβάντ και Μπεάντ Σινγκ, σωματοφύλακες της Γκάντι
Το συμβάν: Η Γκάντι διέσχιζε τον κήπο της κατοικίας της, καθοδόν προς μία συνέντευξη που επρόκειτο να της πάρει ο Πίτερ Ουστίνοφ, όταν τα αδέλφια άνοιξαν πυρ εναντίον της. Ο Μπεάντ σκοτώθηκε από άλλους φρουρούς, ενώ ο Σατβάντ συνελήφθη και εκτελέστηκε το 1989. Η δολοφονία προέκυψε μετά τη στρατιωτική επίθεση κατά του Χρυσού Ναού της Αμριτσάρ, που είχε διατάξει η πρωθυπουργός, με στόχο τη δολοφονία του ηγέτη των Σιχ. Η επίθεση προκάλεσε τον θάνατο 492 ατόμων.
Ούλοφ Πάλμε, πρωθυπουργός της Σουηδίας
Πότε: 28 Φεβρουαρίου 1986
Πού: Στοκχόλμη
Δράστης: Άγνωστος
Το συμβάν: Ο Πάλμε γυρνούσε σπίτι του πεζός, μαζί με τη γυναίκα του, μετά από μια βραδιά στον κινηματογράφο, όταν πυροβολήθηκε από άγνωστο. Ξεψύχησε στο νοσοκομείο. Ο φόνος παραμένει ανεξιχνίαστος.
Και τρεις αποτυχημένες αλλά εξίσου αξιομνημόνευτες απόπειρες
Άντι Γουόρχολ
Πότε: 3 Ιουνίου 1968
Πού: Νέα Υόρκη
Δράστης: Η διαταραγμένη φεμινίστρια Βάλερι Σολάνας
το συμβάν: Η Σολάνας είχε εμφανιστεί σε μία ταινία του Γουόρχολ και προσπαθούσε χωρίς επιτυχία να τον πείσει να χρηματοδοτήσει ένα σενάριό της. Ένιωθε πως ασκούσε υπερβολικά μεγάλο έλεγχο στη ζωή της και πως ρούφουσε, κατά τα λεγόμενά της, την ενέργειά της. Παρουσιάστηκε στα γραφεία του Γουόρχολ, το Factory, όπου τον πυροβόλησε και μετά παραδόθηκε στις αρχές. Ο Γουόρχολ έμεινε δυο μήνες στο νοσοκομείο, χαροπαλεύοντας και αναγκάστηκε να φοράει κορσέ για όλη την υπόλοιπη ζωή του λόγω της ζημιάς που υπέστη στη σπονδυλική του στήλη. Η Σολάνας, που έγινε σύμβολο των ακραίων ριζοσπαστικών φεμινιστριών με την πράξη της και με το βιβλίο-μανιφέστο, Scum, αποφυλακίστηκε το 1971.
Ρόναλντ Ρέιγκαν, Πρόεδρος των ΗΠΑ
Πότε: 30 Μαρτίου 1981
Πού: Ουάσινγκτον
Δράστης: Τζον Χίνκλεϊ Τζούνιορ
Το συμβάν: Ο Χίνκλεϊ είχε ψύχωση με την ηθοποιό Τζόντι Φόστερ αφότου την είδε στην ταινία «Ο Ταξιτζής». Στο φιλμ, ο χαρακτήρας του Ρόμπερτ Ντε Νίρο αποπειράται να δολοφονήσει έναν γερουσιαστή. Με τη σειρά του, ο Χίνκλεϊ αποφάσισε να σκοτώσει τον Πρόεδρο σαν «δώρο» προς την αγαπημένη του Τζόντι. Ο Ρέιγκαν και τρεις ακόμα άνθρωποι δέχθηκαν τα πυρά του Χίνκλεϊ έξω από το ξενοδοχείο Χίλτον στην Ουάσινγκτον. Ο Πρόεδρος, παρότι παρουσίασε εσωτερική αιμορραγία, επέζησε. Ο Χίνκλεϊ παραμένει σε ψυχιατρική κλινική, αφού κρίθηκε αθώος λόγω διανοητικής αστάθειας.
Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’
Πότε: 13 Μαΐου 1981
Πού: Πλατεία Αγίου Πέτρου στο Βατικανό
Δράστης: Ο Τούρκος Μεχμέτ Αλί Ατζά, μέλος των Γκρίζων Λύκων
Το συμβάν: Ο Ατζά πυροβόλησε τον Πάπα, ενώ ο τελευταίος χαιρετούσε το συγκεντρωμένο πλήθος στην πλατεία. Αμέσως τον αφόπλισαν άνδρες της ασφάλειας, αλλά και άνθρωποι από το πλήθος. Ο Πάπας τραυματίστηκε πολύ σοβαρά, αλλά επέζησε. Ο Ατζά έχει προβεί σε διάφορες αλλοπρόσαλλες δηλώσεις μέσα στα χρόνια για το ποιος οργάνωσε τη δολοφονία. Αποφυλακίστηκε οριστικά το 2010.
14°
