Η διπλωματία που εφήρμοσαν ο Πέτρος Μολυβιάτης και η διπλωματία της φούσκας που υιοθέτησε η Ντόρα Μπακογιάννη κατέληξαν στην αυτοπαγίδευση.
Κρύος ιδρώτας έλουσε τα ανώτερα στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών αλλά και την Ντόρα Μπακογιάννη. Η ανακοίνωση από τη Χίλαρι Κλίντον της πρόθεσης του Μπαράκ Ομπάμα να επισκεφθεί την Άγκυρα σε έναν περίπου μήνα από σήμερα, σήμανε συναγερμό. Ήταν κυρίως η αίσθηση του χαμένου χρόνου που προκάλεσε σύγχυση στη Βασ. Σοφίας. Η πεποίθηση πως μετά από μία θητεία του Πέτρου Μολυβιάτη και αυτήν της Ντόρας Μπακογιάννη, η ελληνική διπλωματία πιάστηκε στη φάκα. Από τη μία η απίστευτη διπλωματική οκνηρία της κυβέρνησης Καραμανλή, που ανέτρεψε ό,τι είχε εμπεριστατωμένα δρομολογηθεί από τις κυβερνήσεις Σημίτη. Από την άλλη η απόφαση-περίγελος του Πέτρου Μολυβιάτη να παγώσει τη συμφωνία του Ελσίνκι και ό,τι αυτή συνεπαγόταν για μία ομαλή πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Επιπρόσθετα η «αφοσίωση» της Ντόρας Μπακογιάννη όχι στη διαχείριση των διπλωματικών εκκρεμοτήτων στα Βαλκάνια, το Αιγαίο και την Κύπρο, αλλά στη μεθόδευση των δικών της PR, με μοναδικό σκοπό την εδραίωσή της ως υποψηφίας για μία μελλοντική πρωθυπουργία. Οι καιροί έχουν γυρίσματα και η περίοδος Μπους ανήκει στο σκουπιδότοπο της Ιστορίας. Η νέα διακυβέρνηση στην Ουάσινγκτον αποφάσισε να αλλάξει τα δεδομένα στην περιοχή μας, με νέα βασικά στοιχεία κατά νου.
Η σκακιέρα ξαναστήνεται
Η αλλαγή εστιάζεται καταρχήν στις αμερικανορωσικές σχέσεις. Η επίσκεψη της Χίλαρι στο Κρεμλίνο σηματοδότησε το πέρασμα από τον επιθετικό ανταγωνισμό στην ανταγωνιστική συνεργασία.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά την Κίνα. Μετά την επίσκεψη της Χίλαρι, το Πεκίνο διέβη τον Ρουβίκωνα και αναβαθμίζεται σε honoris causa εταίρο.
Το τρίτο στοιχείο αφορά το Ισλάμ. Ο Μπαράκ Ομπάμα αντελήφθη πως πολιτική σημαίνει επικοινωνία και πως η τελευταία χρειάζεται πράξεις. Αποφάσισε να απομονώσει το φονταμενταλισμό, επενδύοντας στο light ισλαμισμό. Δύο είναι οι άξονες που αποτελούν τον κορμό του εγχειρήματος. Η αποχώρηση από το Ιράκ και η συμφιλίωση με τον αραβικό κόσμο, βελτίωση, ακόμη και θεαματική, των σχέσεων με τη Συρία, που ενεργοποιεί τον παγωμένο διάλογο της Δαμασκού με το Ισραήλ, εμπλοκή στην υπόθεση των Παλαιστινίων με στόχο ένα Όσλο 2 μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης.
Ο δεύτερος άξονας αφορά την Κεντρική Ασία και την περιφέρειά της. Η Ουάσινγκτον επιθυμεί να αποτρέψει την ενίσχυση του φονταμενταλισμού στο Αφγανιστάν, υιοθετώντας μια ακόμη περισσότερο πατερναλιστική πολιτική έναντι του Πακιστάν, με βασικό όμως σύμμαχο στην περιοχή την Ινδία. Σε αυτόν το γρίφο βασικό ρόλο εκτονωτή διαδραματίζει η Τεχεράνη. Η Ουάσινγκτον έχει αποφασίσει να «συνεννοηθεί» με το Ιράν. Είναι ζήτημα χρόνου. Η Μόσχα συμφωνεί και επαυξάνει.
Είχαν σοβαρό λόγο να ιδρώνουν οι ανώτεροι διπλωμάτες στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών. Η επίσκεψη της Χίλαρι στην Άγκυρα δεν ήταν μία απλή «βόλτα για καφεδάκι» στην πρωτεύουσα ενός προβληματικού συμμάχου. Αποτελούσε μέρος του σχεδίου και των μεθοδεύσεων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Η Ουάσινγκτον έχει πλήρη επίγνωση πως η περίοδος Μπους λειτούργησε καταστροφικά για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Ο αντιαμερικανισμός στην Τουρκία «χτύπησε κόκκινο» και κατά την τελευταία πενταετία η κατάσταση επιδεινώθηκε. Ο Μπαράκ Ομπάμα κατέληξε σε μία απλή σκέψη, αφού τα σωστότερα πράγματα πρέπει να γίνονται όσο το δυνατόν πιο απλά, κατά τον Αλβέρτο Αϊνστάιν, αλλά όχι να αντιμετωπίζονται απλοϊκά. Με αυτή τη λογική ο Ομπάμα σκέφτηκε πως ο μετριοπαθής ισλαμισμός του Ερντογάν είναι ένα πρώτης τάξεως εργαλείο δουλειάς. Η εμμονή της διακυβέρνησης Μπους σε μία άνευ όρων συμμαχία με τα αντιτουρκικά στοιχεία της περιοχής (Κούρδοι του Β. Ιράκ, Αρμενία κ.λπ.), αλλά και η επιμονή του αμερικανικού πλέγματος εξουσίας να υποβαθμίσουν την Άγκυρα σε «πιστό υπηρέτη δίχως ρόλο», ώθησν την Τουρκία και τους βασικούς συντελεστές της να συγκροτήσουν ένα νέο εκρηκτικό μείγμα κοινωνικής έκφρασης, τον επιθετικό νεοτουρκισμό. Το ιδεολόγημα αυτό επηρέασε μεγάλη μερίδα των ανώτερων αξιωματικών, σημαντικό μέρος των μυστικών υπηρεσιών, ένα πλειοψηφικό ρεύμα της κοινωνίας και δυστυχώς και ένα κομμάτι της ελίτ.
Ο αντιαμερικανισμός και ο αντιευρωπαϊσμός στην τουρκική κοινωνία έφτασαν σε πλειοψηφικά ποσοστά. Στην Ελλάδα οι οκνηροί διπλωμάτες και η ανερμάτιστη πολιτική τους ηγεσία παρακολουθούσαν (ορισμένοι έτριβαν και τα χέρια τους), νομίζοντας πως η απομόνωση της Τουρκίας θα λειτουργούσε θετικά για τα ελληνικά συμφέροντα. Κοντόφθαλμη και κοντόμυαλη τακτική.
Η απόφαση του Μπαράκ Ομπάμα να επισκεφθεί την Τουρκία έπεσε σαν βόμβα στην Άγκυρα, που δεν το ανέμεναν, και στην Αθήνα, που απλά αιφνιδιάστηκε. Οι λόγοι είναι οι εξής:
1) Ποτέ στην ιστορία Αμερικανός πρόεδρος δεν επισκέφθηκε την Τουρκία σε τόσο σύντομο διάστημα από την εκλογή του.
2) Ποτέ στην ιστορία Αμερικανός πρόεδρος δεν ενέταξε την Τουρκία στο πρόγραμμα της πρώτης περιοδείας του στην Ευρώπη μετά την εκλογή του.
3) Η Χίλαρι Κλίντον κατά τις συνομιλίες της στην Άγκυρα εξήγησε πως κάθε πτυχή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στη Μέση και Εγγύς Ανατολή και στην Κεντρική Ασία αφορά την Τουρκία, η οποία «φωτογραφίζεται» καρέ καρέ. Η Χίλαρι προέβη και σε διευκρινήσεις. Ανέφερε πως η Τουρκία έχει ρόλο στο ζήτημα του Ιράκ - Βορείου Ιράκ, στις σχέσεις της Αμερικής με τη Συρία. Στις σχέσεις Ουάσινγκτον - Τεχεράνης, στο Μεσανατολικό, στο Πακιστάν και βεβαίως στο Αφγανικό.
Η αναβάθμιση
Είναι προφανές πως χρειάζεται κάτι άλλο από τις συνεχείς διπλωματικές εξαερώσεις για να βαφτούν τα κόκκινα αυγά του Πάσχα. Αυτό το λαϊκό ρητό δεν το γνωρίζουν οι λεπτεπίλεπτοι διπλωμάτες στο κτίριο της Βασ. Σοφίας, που εδώ και μέρες μελετούν τις αναφορές του Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα κ. Ξυδά.
Η διπλωματία της δεκαετίας του ’60 που εφήρμοσε ο Πέτρος Μολυβιάτης και η διπλωματία της φούσκας που υιοθέτησε η Ντόρα Μπακογιάννη κατέληξαν στην αυτοπαγίδευση. Ούτε το Κυπριακό γλίτωσε από την πλημμυρίδα, αλλά εκεί ευτυχώς κυριαρχεί ο σύντροφος Χριστόφιας, που αποτελεί εγγύηση και έχει βάλει την Ντόρα στο περιθώριο και την Αθήνα στο «ψυγείο». Η πρώτη κίνηση της Άγκυρας για να «θεμελιώσει» τη νέα περίοδο σχέσεων με τις ΗΠΑ ήταν βεβαίως η αποκατάσταση των σχέσεών της με το Ισραήλ μετά την κρίση του Νταβός. Η συνάντηση στις Βρυξέλλες της Τζίπι Λίβνι με τον υπουργό Εξωτερικών Αλί Παπατζάν λειτούργησε προς αυτή την κατεύθυνση, αφού οι καλές τουρκο-ισραηλινές σχέσεις αποτελούν αναγκαστική συνθήκη για τη συνεννόηση Τουρκίας και ΗΠΑ. Ο Μπαράκ Ομπάμα θα εξηγήσει στους Τούρκους συνομιλητές του πως η χώρα τους θα επαναδιαδραματίσει ρόλο-κλειδί στην περιοχή, και όχι μόνο πολιτικό. Ο ρόλος της Τουρκίας στο Αφγανιστάν και οι σχέσεις της Άγκυρας με το Πακιστάν θα αποτελέσουν εργαλείο μεθόδευσης της εκεί πολιτικής των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Είναι προφανές πως ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης μπορεί να ασχολείται με το «μείζον ζήτημα των Σκοπίων» για τις ψήφους των ψηφοφόρων, την ώρα που στην περιοχή οι εξελίξεις είναι εκκωφαντικές. Τον έβριζαν τον Σημίτη τότε. Ας δούμε ποιον θα αρχίσουν να βρίζουν τώρα.
12°
