«Ήταν εφτάμισι απόγευμα Σαββάτου, 9 Φεβρουαρίου, το σουπερμάρκετ είχε πάρα πολύ κόσμο. Ξαφνικά απόλυτη ησυχία. Βλέπω δυο τύπους με μαύρες κουκούλες και τον έναν να φωνάζει “ακίνητοι, μην κουνηθεί κανείς” κι αμέσως μετά στις ταμίες “ανοίξτε τώρα να τα πάρουμε”. Κρατούσαν όπλα και μας σημάδευαν, γυρίζοντάς τα στον αέρα προς όλες τις κατευθύνσεις» θυμάται την πρόσφατη ληστεία στον Σκλαβενίτη η νεαρή Ιωάννα, κάτοικος Εξαρχείων. «Έτσι όπως τους κατάλαβα Έλληνες ήταν, μέχρι 28 χρονών. Πάθαμε όλοι αμόκ. Κάποιος είπε χαμογελώντας, “μην αγχώνεστε, έρχονται κάθε Σάββατο, θα φύγουν”. Μέσα σε 2-3 λεπτά είχαν μαζέψει τα χρήματα, ενώ οι υπαλλήλοι έλεγαν “οι ίδιοι είναι, οι από πάνω, δεν τους ξέρουμε τώρα;” ή “ξέμειναν από λεφτά κι ήρθαν για να πάρουν”».
Η Ιωάννα πιστεύει ότι οι υπάλληλοι εννοούσαν ομάδες που συχνάζουν στο λόφο του Στρέφη. «Όταν οι ληστές όρμησαν να φύγουν η πόρτα εξόδου δεν άνοιξε, γιατί έτρεχαν και ο αισθητήρας δεν αναγνώρισε την κίνηση. Ο ένας άρχισε να τη χτυπάει με το πόδι γιατί νόμιζε ότι οι υπάλληλοι είχαν μπλοκάρει την πόρτα. Άνοιξαν πυρ. Πυροβόλησαν δύο φορές στον αέρα κι άλλες τρεις στην πόρτα. Ο κόσμος άρχισε να ουρλιάζει. Δίπλα μου στεκόταν ένα ζευγάρι με ένα νεογέννητο που άρχισε να κλαίει, άνοιξαν την πλαϊνή πόρτα κι έφυγαν. Όταν το σκηνικό τέλειωσε η ταμίας είπε: “Πρώτη φορά χρησιμοποιούν όπλα. Η διοίκηση έχει πει να δίνουμε πάντα ό,τι έχουμε, ακόμα και τα κέρματα. Η αστυνομία αυτή τη φορά ήρθε σε πέντε λεπτά”. Πάντως, γίνονται συνέχεια περιστατικά. Πριν από δύο μήνες πήγα σε ένα φαρμακείο στην Μπενάκη, καθημερινή και σε ώρα λειτουργίας των καταστημάτων, και τα ρολά ήταν κατεβασμένα. Ο υπάλληλος έτρεξε και μου εξήγησε ότι δουλεύουν έτσι γιατί τους έχουν κλέψει τρεις φορές μέσα σε τρεις μήνες».
Παρόμοια εμπειρία στον Σκλαβενίτη –σε πιο light εκδοχή– είχε κι η Αστρινιώ (ιδιοκτήτρια του κομμωτηρίου «Άστρα, Ράστα Νύχια και Μαλλιά» στην Εμμανουήλ Μπενάκη). «Ήταν πριν από 3-4 μήνες, πάλι απογευματάκι Σαββάτου, όταν ξαφνικά ακούω “ληστεία, ληστεία”. Στο ταμείο έλεγαν «κάθε εβδομάδα έχουμε την ίδια ιστορία». O υπεύθυνος του Σκλαβενίτη μίλησε για το θέμα πολύ λακωνικά: «Μόνο δύο φορές έχει γίνει συνεχόμενα (σ.σ. Ιανουάριος και Φεβρουάριος του 2013). Η εγκληματικότητα είναι αυξημένη σε όλη την Αθήνα. Είναι τυχαίο και δεν θα ξανασυμβεί». Εξίσου φειδωλό στις απαντήσεις του ήταν και το Γραφείο Τύπου της εταιρείας. Μίλησαν για δύο ληστείες τους δύο τελευταίους μήνες, μία τον Απρίλιο του 2012 κι άλλη μία τον Δεκέμβριο του 2011.
Υπάρχει βέβαια και η «απαλλοτρίωση προϊόντων», όπως την ονομάζουν οι «Ρομπέν των Φτωχών», που τον Νοέμβριο του 2011 πήραν προϊόντα και τα χάριζαν στους περαστικούς. Η εταιρεία πάντως θέλει να κρατήσει χαμηλό προφίλ και αναφέρει ότι κάμερες υπάρχουν πολλές, ότι η αστυνομία κάνει ό,τι μπορεί κι ότι ληστείες σημειώνονται και σε άλλα υποκαταστήματα στην Αττική. Είναι προφανές ότι δεν θέλουν να δημιουργείται πανικός στο κοινό. Τα προβλήματα όμως δεν λύνονται με συγκάλυψη και σιωπή, που δυστυχώς είναι μια διακριτή διάθεση από την πλευρά πολλών θυμάτων.
Πιστολάκια, τοστιέρες, κουμπαράδες με φραγκοδίφραγκα
«Ήταν 21 Ιανουαρίου. Η ληστεία έγινε 4-5 το ξημερώματα» αφηγείται τη δική της περιπέτεια η Αστρινιώ. «Ότι έγινε ληστεία το κατάλαβε ένας γείτονας και αφού ειδοποίησε την αστυνομία, η αστυνομία ειδοποίησε εμένα. Μου έκλεψαν τον εξοπλισμό του κομμωτηρίου, πιστολάκια και τα σχετικά, ακόμα και τις βαφές που μόλις είχα αγοράσει. Είχα ζημιά τουλάχιστον € 1.500. Το περίεργο ήταν ότι έξω από το κατάστημα υπήρχε μια μοτοσικλέτα με μια πατημασιά στη σέλα. Την είχαν χρησιμοποιήσει για να φτάσουν ψηλά, στο σημείο του καταστήματος που σταματούν τα προστατευτικά κάγκελα.
Όταν έδειξα στην αστυνομία τη μοτοσικλέτα απάντησαν ότι δεν μπορούσαν να ασχοληθούν, ούτε να τη μετακινήσουν, αφού δεν είχε αναφερθεί ως κλεμμένη. Αυτή τη φορά δεν έκανα μήνυση, όπως πριν 5 χρόνια. Τότε είχα μπει σε ολόκληρη διαδικασία χωρίς αποτέλεσμα. Πήγα όμως μετά από μέρες στο Α.Τ. Εξαρχείων να πάρω ένα χαρτί που να λέει ότι με λήστεψαν, για την εφορία. Μου είπαν “τη λέξη ληστεία δεν μπορούμε να τη γράψουμε. Να γράψουμε παραβίαση... Ελάτε να το πάρετε σε δύο εβδομάδες, ξέρετε πόσα τέτοια έχουμε να ετοιμάσουμε;”. Πιστεύω πάντως ότι ή χρήστες ήταν ή συμμορία που πουλάει τα κλεμμένα στο εξωτερικό και σε παζάρια». Σε αυτό το σημείο οι πελάτισσες του κομμωτηρίου αρχίζουν να απαριθμούν τα κρούσματα που γνώριζαν. Αναφέρουν το διπλανό «Ok anytime market» που το έχουν κλέψει κάποιες φορές και με όπλο – παίρνοντας από μπίρες μέχρι την είσπραξη του ταμείου.
Λένε για το μανάβη στον ίδιο δρόμο που πριν μερικές μέρες τον έκλεψαν κι αυτόν με την απειλή όπλου, για το μεζεδοπωλείο «Τσέλιγκας» στο οποίο μπήκαν και πήραν... την τοστιέρα και € 30 από το ταμείο, αλλά και για τη ληστεία στο Χαριστικό Παζάρι «Σκόρος» όπου κλέφτες μπήκαν σπάζοντας το λουκέτο και αρπάζοντας τον κουμπάρα με τα κέρματα! Είναι τόσο ιλαροτραγικό, που η ομάδα του Σκόρου έχει γράψει έξω από το μαγαζί: «Διαρρήξανε τον Σκόρο, χαχαχαχαχα, χοχοχοχο...».
Από το βιβλίο «Χ-αρχεία-Unsensored» (εκδ. Ρακοσυλλέκτης) του Τάκη Σπυρόπουλου
Η γειτονιά το συζητάει
«Άμα δεις το λουκέτο που βάζω όταν κλείνω θα νομίζεις ότι είναι λουκέτο φυλακής» ξεκινάει τη δική του ιστορία ο Ρολάντ Λαναί, τσαγκάρης στην περιοχή. Ο αδερφός του αναγκάστηκε να κλείσει το ψιλικατζίδικο που διατηρούσε στη γειτονιά μετά από τις αλλεπάλληλες κλοπές. «Πριν τρεις μήνες ένα πρωί πετάχτηκα δίπλα στον ψαρά, στην κολλητή πόρτα, και μέσα σε ένα λεπτό μπήκε κάποιος περαστικός και μου πήρε χρήματα από το ταμείο». «Να σου πω εγώ που είδα κλέφτες στον Σκλαβενίτη, μια φορά που αυτοί έφευγαν όταν έμπαινα» λέει μια πελάτισσα. «Τα πρόσωπά τους ήταν ακάλυπτα, ήταν νέοι. Οι υπάλληλοι λένε ότι είναι Έλληνες. Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί έκαναν μαύρα στο ξύλο τα παιδιά στο Βελβεντό». Ένας περαστικός ακούει τη συζήτηση: «Γιατί, και τον Κορκονέα; Να τον λιντσάρουν δεν πήγαν; Μου το είπε μια κυρία που είδε το περιστατικό από το μπαλκόνι της. Πήγε να αμυνθεί και πυροβόλησε, η σφαίρα εξοστρακίστηκε. Ο κακομοίρης ο αστυνομικός έπρεπε να είναι ελεύθερος». Όλοι κουνούν το κεφάλι συμφωνώντας. Ο Ρολάντ λέει ότι μένει σε αυτή τη χώρα 20 χρόνια, ότι του συμπεριφέρονται ακόμα σαν να είναι ξένος κι ότι η Ελλάδα πετάει το παιδί του έξω, αναφερόμενος στο θέμα της ιθαγένειας. Πλήρης ιδεολογικός αχταρμάς.
«Έχω μαθητές Λυκείου Αλβανούς που είναι Χρυσαγίτες» ακούω μια καθηγήτρια, πολλά χρόνια κάτοικο Εξαρχείων, να λέει στο κομμωτήριο της Αστρινιώς. «Γίνονται μέλη στη Χρυσή Αυγή γιατί έτσι αισθάνονται ότι τους προστατεύουν. Είναι και ψυχολογικό, νιώθουν ενταγμένοι στο κοινωνικό σύνολο. Όμως αυτός ο επιθετικός συντηρητισμός που εξαπλώνεται ραγδαία με αφορμή τις ληστείες και τη βία υπήρχε πάντα, απλώς στον καιρό της ευημερίας τον χώναμε κάτω από το χαλί. Τώρα που δεν έχουμε να πληρώσουμε τη δόση του δανείου βλέπουμε ως εχθρό το διπλανό μας. Το χειρότερο είναι ότι θέλουμε να ξαναγυρίσουμε στην κατάσταση της επίπλαστης ευημερίας».
Ελλιπής προστασία
Από τον τσαγκάρη φεύγω καρφί για τον κοντινό ψιλικατζή, που κι αυτός έχει μπει στη λίστα των θυμάτων. «Με έχουν ληστέψει 6 φορές μέσα σε 2 χρόνια» λέει τον πόνο του. «Πρόσεξε: ληστεία, όχι κλοπή. Με πιστόλι στον κρόταφο. Φορούν κουκούλες, τα παίρνουν και φεύγουν. Αυτοί που κλέβουν εμένα πάντως είναι Αλβανοί, Ρουμάνοι, Βούλγαροι...» Γι’ αυτό τώρα κάθεται κλειδωμένος από τις 4 το μεσημέρι και για να ψωνίσει κάποιος πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι. «Θα έπρεπε να περνάνε από εδώ περιπολικά κάθε μισή ώρα. Αν τους πάρεις έρχονται μία ώρα μετά τη ληστεία.
Φοβούνται ότι θα τους επιτεθούν. Περνάει πρώτα με μηχανή κάποιος αστυνομικός με πολιτικά –από αυτούς που υπάρχουν σε... αφθονία στην πλατεία–, τσεκάρει και μετά έρχεται το περιπολικό. Δεν τους δικαιολογώ, όμως, μας έχουν αφήσει αβοήθητους». Πάντως τόσο η Αστρινιώ όσο κι η καθηγήτρια συμφωνούν: το γεγονός ότι τα περιπολικά φοβούνται να μπουν στη γειτονιά, όταν σημειώνονται κλοπές, δεν είναι επαρκής δικαιολογία. «Δεν υπάρχει πιο αστυνομοκρατούμενη περιοχή από τα Εξάρχεια. Όπου κι αν περπατήσεις πέφτεις πάνω σε αστυνομικό, οι περισσότεροι καλυμμένοι. Αυτό που γίνεται είναι επικοινωνιακό τρικ. Αν ήθελαν να λύσουν ο πρόβλημα θα το έλυναν. Το αφήνουν για να κάθεται η γριούλα το βράδυ μπροστά στην τηλεόρασή και να λέει “τι καλά που έχουμε Χρυσή Αυγή, χρειαζόμαστε αστυνομοκρατία”».
Το σημείωμα «Διαρρήξανε τον Σκόρο χα χα χα» στο κατάστημα «Σκόρος»
«Έχουμε χάσει την μπάλα απ’ το σοκ της κρίσης και κλέβουμε ο ένας τον άλλο. Τα Εξάρχεια έχουν χάσει το ιδεολογικό τους πρόφιλ» θα μου πει ο φωτογράφος Τάκης Σπυρόπουλος που μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο «Χ-Αρχεια - Uncensored» (εκδ. Ρακοσυλλέκτης), ένα φωτογραφικό άλμπουμ στο οποίο καταγράφει γκράφιτι και συνθήματα στους δρόμους των Εξαρχείων. Πριν μερικές μέρες ο Τάκης πάρκαρε το αυτοκίνητο και πετάχτηκε να πάρει κάτι από το στούντιό του. «Μέσα σε λίγα λεπτά έσπασαν το αμάξι και μου πήραν το Mac. Ένα φίλος μού είπε ότι πέτυχε πιτσιρικάδες να σπάνε ένα αμάξι κι έλεγε ο ένας στον άλλο: “Σπάσε ό,τι βλέπεις να κοστίζει πάνω από € 10.000”. Παλιά ήταν μόνο οι Μερσεντές, τώρα είναι το δικό σου και το δικό μου αυτοκίνητο.
Ποιος φταίει γι’ αυτό το χάος; Κάθε νύχτα βλέπω ένα μηχάνημα του δήμου να πλένει την πλατεία Κοτζιά. Γιατί δεν έρχονται και στη δική μας γειτονιά να καθαρίσουν τα σκουπίδια, να πλύνουν τις γωνιές που ζέχνουν από τα κάτουρα; Ας φροντίζουν τα Εξάρχεια όπως φροντίζουν και τις άλλες περιοχές. Μπορεί τότε οι κάτοικοι να μη νιώθουν μόνοι κι αφημένοι στο χάος και την αυτοδικία. Επίσης, το άβατο που ισχυρίζεται η αστυνομία δεν υφίσταται. Οι αστυνομικοί μπαίνουν επιθετικά στα Εξάρχεια. Υπάρχουν μέρες που δουλεύω με αντιασφυξιογόνο μάσκα από τα δακρυγόνα. Προκαλούν αντιδραστικά ένστικτα πετώντας τα. Και δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να πληρώνουμε πάνω από 100 αστυνομικούς –γιατί τους έχω μετρήσει– για τη φύλαξη του ΠΑΣΟΚ στην Ιπποκράτους. Αν υπάρχει τόσο μεγάλο πρόβλημα ασφάλειας, ας μετακομίσουν αλλού. Αυτοί οι αστυνομικοί πληρώνονται από τα δικά μας λεφτά. Η εικόνα με τις μαύρες μάσκες στο πρόσωπο και τα όπλα είναι επιθετική, κι η επιθετικότητα φέρνει επιθετικότητα».
Η απάντηση της αστυνομίας
O εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, Χρήστος Μανούρας, λέει αρχικά ότι θα συζητήσουμε για το θέμα, στην πορεία όμως φαίνεται πως δεν θέλει να μιλήσει ειδικά για τα Εξάρχεια. Αντί αυτού σημειώνει: «Οι υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας κατά το 2012 συνέλαβαν 15.642 άτομα για ληστείες, κλοπές και διαρρήξεις σπιτιών, αυτοκινήτων, καταστημάτων, τραπεζών κ.λπ., ενώ εξάρθρωσαν 455 σημαντικές πολυμελείς εγκληματικές οργανώσεις. Όπως γνωρίζετε η αστυνομία επιχειρεί καθημερινά, όλες τις ώρες της ημέρας σε όλα τα πεδία, και αντιμετωπίζει όλες τις μορφές της εγκληματικότητας. Αντιλαμβάνεστε ότι δεν μπορούμε να είμαστε παρόντες ταυτόχρονα σε κάθε σημείο που ενδεχομένως θα μπορούσε να λάβει χώρα μία εγκληματική ενέργεια. Επιτελούμε το καθήκον μας στο ακέραιο αξιόμαχα, με επαγγελματισμό, αξιοπιστία και σεβασμό στον άνθρωπο και τα δικαιώματά του».
Το γραφείο Τύπου μού δίνει τα στατιστικά στοιχεία της εγκληματικότητας που δημοσίευσε η Ελληνική Αστυνομία στις 13/2. Τα οποία μιλάνε κυρίως για επιτυχίες, τονίζοντας μάλιστα ότι το 2012 καταγράφηκαν οι λιγότερες ανθρωποκτονίες και ληστείες της τελευταίας τριετίας. Αυτό που δεν αναφέρουν είναι ο αριθμός των αδήλωτων κλοπών. Στα στοιχεία διαβάζω ότι οι απόπειρες ληστειών παρουσιάζουν μικρή αύξηση στην επικράτεια και στα αστικά κέντρα: 21 περισσότερες σε όλη την Αττική (168 έναντι 147). Οι μαγαζάτορες υποστηρίζουν ότι τα νούμερα δεν είναι ακριβή – 168 απόπειρες θα μπορούσαν να έχουν μόνο τα Εξάρχεια σε διάστημα 3-4 μηνών.
Δυο-τρία συμπεράσματα
Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι η περιοχή είναι η μόνη που παρουσιάζει υψηλή εγκληματικότητα. Όμως, όπως πάντα, όλα είναι συνάρτηση πολλών πραγμάτων. Τα Εξάρχεια έχουν αυξημένα κρούσματα κλοπών γιατί είναι μια γειτονιά που υποβαθμίζεται συστηματικά – εκτός από την ελλιπή φροντίδα του δήμου, υπάρχει και ο αυξανόμενος αριθμός των χρηστών που εμφανίζουν παραβατικές συμπεριφορές. Κάποιοι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι αυτό γίνεται εσκεμμένα, γιατί η υποβάθμιση βολεύει μια περιοχή με έντονο το αντιεξουσιαστικό στοιχείο.
Κάποιοι άλλοι φοβούνται και στρέφονται στην υιοθέτηση ακραίων ρατσιστικών τάσεων. Σχεδόν όλοι όμως, καταστηματάρχες και κάτοικοι, υπερασπίζονται την περιοχή που μένουν: «Νιώθουμε τόσο ασφαλείς όσο σε οποιαδήποτε περιοχή της Αθήνας». Το λένε γιατί αγαπάνε τη γειτονιά τους και δεν θέλουν να στήνονται επικοινωνιακά παιχνίδια με επίκεντρο τα «αμαρτωλά» Εξάρχεια, τα αντιεξουσιαστικά Εξάρχεια, το άβατο κι όλες τις ταμπέλες που έχουν κολλήσει στην πλάτη της περιοχής. «Το σίγουρο είναι ότι αυτή η κατάσταση οδηγεί σε αδιέξοδο» λέει η Ιωάννα. «Στη γειτονιά μας οι αστυνομικοί έρχονται μόνο σε μορφή ΜΑΤ, ρίχνουν δακρυγόνα και φεύγουν. Είναι κρίμα όμως για τα Εξάρχεια, μια περιοχή που είχε ζωντανέψει ξανά πρόσφατα και τώρα μαραζώνει».
11°
