Την ασυνήθιστη ιδέα να βάλει αυτούς που-εισήλθαν-στη-χώρα-δίχως-παπούτσια να διαβάζουν και να γράφουν, και κάτι παραπάνω, συνέλαβε και πραγματοποίησε η συγγραφέας Εύη Λαμπροπούλου. Πρόσφατα, μου αφηγήθηκε όλη την ιστορία. Ξεκίνησε στο Κέντρο Φιλοξενίας Ανήλικων Προσφύγων Λέσβου, στο απομακρυσμένο χωριό Αγιάσου, όπου ανέλαβε να διδάξει αγγλικά σε έφηβους μετανάστες που κατέφταναν στο νησί, καθώς αναμφίβολα ανάμεσα σε άλλα χρειάζονταν και μια γλώσσα που θα τους επέτρεπε να συννενοούνται στο μακρύ, χωρίς επιστροφή ταξίδι τους. (www.birdsontheroad.blogspot.com)
Το εργαστήριό της ξεκίνησε βασισμένο σε αυτή την ιδέα, στην γρήγορα όμως λοξοδρόμησε. Όπως μου εξήγησε: «Οι πρόσφυγες έχουν έναν ακούσιο τρόπο να καταλαμβάνουν τη σκέψη δημιουργώντας σου ενοχές για την εξόφθαλμη διαφορά του στάτους: Έχουμε σπίτι, δεν έχουν. Έχουμε γονείς, δεν έχουν πάντα. Επιπλέον, οι δάσκαλοι χαίρουν γιγάντιας εκτίμησης στο παλαιοντολογικών αξιών Αφγανιστάν: τα παιδιά λοιπόν ξεφόρτωναν τα βάσανα στη δασκάλα, που εμπιστεύονταν. Όσο συναρπαστικό κι αν ήταν το να διδάσκεις επαναληπτικά “Ι am, you are” σε παιδιά που φεύγουν σε ένα μήνα και δεν θα φτάσουν στον past tense, χρειαζόμασταν κάτι παραπάνω. Τελικά έχωσα στα αγγλικά λίγη λογοτεχνία, μέχρι που επικράτησε: μεταξύ ξένης γλώσσας και τέχνης, νικά πάντα η τέχνη. Και γεννήθηκε το Ηeart, Νot Shoes».
Ένα αναπάντεχο εργαστήρι που διήρκησε 14 μήνες απέδειξε ότι η λογοτεχνία σώζει όσους χρειάζονται θαύματα διότι θεραπεύει, μορφώνει, ηρεμεί. Παιδιά από το Αφγανιστάν και το Πακιστάν πέρα από παπούτσια κι ένα πιάτο φαγητό, που όπως εκμυστηρεύονταν στη δασκάλα τους θα το έβρισκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είχαν ανάγκη να εκφραστούν με ένα δημιουργικό τρόπο, να αρθρώσουν ένα δικό τους λόγο. «Οι άνθρωποι δίχως παπούτσια χρειάζονταν κάτι στο οποίο να ελπίσουν∙ να δείξουν ότι δεν είναι επικίνδυνοι αλλόθρησκοι. Να γράψουν στην απομακρυσμένη μητέρα τους που τους λείπει∙ και στον κόσμο. Και ο κόσμος χρειάζεται να τους διαβάσει. Και να αντιληφθεί την ομοιότητα. Και να τους αγαπήσει».
Βέβαια κάτι τέτοιο παραπέμπει σε κοινωνίες ανεπτυγμένες και υγιείς και ακούγεται πολύ μακρινό σε σχέση με τη δική μας εμπειρία. Όμως Εύη Λαμπροπούλου και οι μαθητές της ανέδειξαν το αυτονόητο. «Εύκολα αντιλαμβανόμαστε τον άλλον σαν μη άνθρωπο όταν δεν μιλά τη γλώσσα μας. Το να βλέπουμε όμως τις δικές τους λέξεις, λειτουργεί σαν καλός ιός· είναι σαν η γλώσσα να δίνει πίσω την ανθρωπιά.... Σε 14 μήνες έμαθα πολλά για τη ζωή, το γέλιο και το ρύζι. Κατάλαβα ότι ήταν και πολιτιστικοί πρόσφυγες εκτός πολιτικοί. Διψούν για μόρφωση, είτε αυτή είναι η αλφαβήτα, μια ξένη γλώσσα, το πανεπιστήμιο, είτε το να αποκτήσουν πρόσβαση στη δυτική κουλτούρα που τους τραγουδά».
Το Ηeart, Νot Shoes έκανε πολύ δρόμο από τότε, καθώς η εμπνεύστριά του προσπάθησε να κάνει γνωστό το εγχείρημά της και να διαδώσει τα κείμενα αυτών των παιδιών. Γνωστοί λογοτέχνες, καθώς και λογοτεχνικά και άλλα περιοδικά, εφημερίδες και ανεξάρτητα portal, δημοσιογράφοι και κριτικοί λογοτεχνίας όχι μόνο αγκάλιασαν την ιδέα της να φτιαχτούν τέτοια εργαστήρια ανά την Ελλάδα και να εκδοθούν τα κείμενα των παιδιών σε βιβλίο, αλλά σημείωσαν και τη λογοτεχνική αξία των κειμένων που προέκυψαν από το εργαστήριο.
Τελευταία επιτυχία του Ηeart, Νot Shoes ήταν η συμμετοχή του στο διαγωνισμό TEdx Athens Challenge, όπου βγήκε δεύτερο στην ψηφοφορία του κοινού, και θα παρουσιαστεί το Σάββατο 3/12 στο συνέδριό του προκειμένου σύνεδροι και σπόνσορες να βοηθήσουν στην υλοποίησή του.
«Πολλοί και διαρκώς μιλάνε για τους μετανάστες. Είναι σημαντικό ότι στα συγκεκριμένα κείμενα επιτέλους αντηχεί η δική τους φωνή. Και είναι έξυπνη, αστεία, συγκινητική, αληθινή: είναι δυνατή...».
Έχω ένα μεγάλο γυαλιστερό ποδήλατο για να πηγαίνω Μυτιλήνη σε δύο ώρες
Έχω τα μάτια μου για να βλέπω καλά και κακά πράγματα
Έχω τα δυνατά μου χέρια για να δουλεύω σκληρά
Έχω τον αδελφό μου
Είχα μια κοπέλα στο Ιράν
Είχα έναν δάσκαλο γυμναστικής που ήταν πολύ καλός
Έχω έναν πόνο στο κεφάλι μου
Είχα μια γιαγιά που με πήγαινε στο πάρκο κάθε μέρα
Έχω κίνητρα και σκοπό να πάω στην Ελβετία
Έχω μια δυνατή καρδιά που ποτέ δεν αφήνει τη θλίψη να μπει μέσα
Το παράξενο βιογραφικό του Αλί Λι
Ο Αλί Λι, γεννήθηκε σε μια εξαιρετικά φτωχή οικογένεια Αφγανών. Έξι χρονών ξεχώρισε από τους συμμαθητές του και μπήκε σε ειδική τάξη ως παιδί θαύμα. Ανέπτυξε πάθος για τους υπολογιστές αλλά δεν μπορούσε να αποκτήσει δικό του. Έτσι, ζωγράφισε έναν Η/Υ στον τοίχο του δωματίου του. Στο σχολείο διέπρεψε σε όλα τα μαθήματα και κυρίως στις μικροκλοπές, που ήταν της μόδας στο Ιράν. Κατάφερε τελικά να γίνει κομπιουτεράς και να εργαστεί σα σκλάβος για πολλά χρόνια. Τα λεφτά που μάζεψε τον έφεραν στην Ελλάδα, όπου όποιες προσδοκίες είχε για μια καλύτερη ζωή αδυνάτισαν. Δυο βδομάδες στην φυλακή Ηγουμενίτσας –επειδή προσπάθησε να βγει από τη χώρα– με ένα σάντουιτς κάθε δυο μέρες, αδυνάτισαν και το σώμα του. Έχει ακόμα υψηλό IQ αλλά και κάποιες –αδυνατισμένες– ελπίδες για το μέλλον.
[Αυτή τη στιγμή ο Αλί είναι πάλι στο δρόμο. Το τελευταίο του μέιλ ήταν λιτό. «I've tried for Sweden twice but I couldn't. But I still hope and know that everything will be okay someday and if it won't, it's not the end. Let’s pray».]
23°
