Όλα ξεκίνησαν πριν καμιά πενηνταριά χρόνια στην Ολλανδία και το Βέλγιο, όταν κάποιοι εθελοντές δημιούργησαν ένα εναλλακτικό δίκτυο εισαγωγής και εμπορίας καφέ, παρακάμπτοντας μεσάζοντες και μεγάλες επιχειρήσεις. Στα τέλη του 1950, άνοιξαν τα πρώτα worldshops στην Αμερική και στην Αγγλία, ενώ σήμερα, όπως μας πληροφορεί η Μarina Sarli από τη Fair Trade Hellas, υπάρχουν στην Ευρώπη περισσότερα από 2.500 καταστήματα δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου. Η εξέλιξη αυτή, η ανάδειξη δηλαδή και ενίσχυση ενός «εναλλακτικού» τρόπου εμπορίου, ήρθε να αντιμετωπίσει τόσο την καταστροφική υπερπαραγωγή αγαθών που επιβλήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, όσο και το σαμποτάρισμα φορέων παρέμβασης, όπως για παράδειγμα η Διεθνής Συμφωνία για τον Καφέ, που προστάτευαν τους παραγωγούς από τις αδηφάγες διαθέσεις των πολυεθνικών.
Με το πέρασμα των χρόνων και τη συσσώρευση της εμπειρίας, δεν πολλαπλασιάστηκαν όμως μόνο οι κατηγορίες των προϊόντων και τα καταστημάτων Fair Trade, αλλά και οι επιδιώξεις του. Έτσι, σήμερα δίνεται επίσης έμφαση στην αμεσοδημοκρατική διοίκηση, τη δίκαιη κατανομή των κερδών, το σεβασμό των εργασιακών δικαιωμάτων, την ανάπτυξη της βιολογικής καλλιέργειας και τεχνικών φιλικών προς το περιβάλλον.
Πόσο εύκολο είναι, από την άλλη, να επιτευχθούν στόχοι όπως η αυτονομία και η αξιοπρεπής διαβίωση του παραγωγού, η βιωσιμότητα του δικτύου διακίνησης, η ποιότητα; «Εύκολο δεν είναι» απαντάει η Marina και εξηγεί: «Η δυσκολία προφανώς προέρχεται από ένα σύστημα που δημιουργεί στον κόσμο την αίσθηση του “καταναλώνω, άρα υπάρχω”. Και στην κατανάλωση είμαι παθητικός δέκτης μηνυμάτων μόδας, διαφημίσεων και στρατηγικών marketing. Εφικτό είναι, γιατί αν οργανώσεις όπως η δική μας αυξάνουν τις ευκαιρίες ενημέρωσης για το τι καταναλώνουμε και το πώς παράγεται, είναι πολλοί αυτοί που επιλέγουν να σταματήσουν την παθητική τους καταναλωτική στάση και να μην κάνουν συμβιβασμούς με τις αξίες τους. Σας φέρνω το παράδειγμα της Αγγλίας. Τα τελευταία χρόνια έως και το 70% του πληθυσμού μπορεί να αναγνωρίσει τα fair trade προϊόντα και οι πωλήσεις του καφέ έχουν φτάσει στα 157 εκατ. λίρες ετησίως».
Ο χορός των εκατομμυρίων δεν άφησε βέβαια «ασυγκίνητες» τις μεγάλες πολυεθνικές, που έσπευσαν, όπως με νόημα τονίζουν οι επικριτές τους, να διεκδικήσουν συνεργασίες. Η Marina, αντίθετα, κρίνει θετικά αυτή την εξέλιξη, όταν, όπως διευκρινίζει, «δεν αποτελεί μια κίνηση εύκολης διαφήμισης, αλλά ένα πρώτο και σημαντικό βήμα προς την αλλαγή εταιρικής κουλτούρας και συμπεριφοράς». Ξεκαθαρίζει, ωστόσο, πως «δεν πρόκειται για συνεργασία με μια πολυεθνική, αλλά αναγνώριση και πιστοποίηση ενός προϊόντος τους που παράγεται με κριτήρια δίκαιου εμπορίου».
Και η κρίση; Πόσο έχει επηρεάσει τις «δίκαιες» πωλήσεις; «Σίγουρα μας έχει επηρεάσει» απαντά η Marina, η οποία όμως βλέπει την οικονομική κρίση και σα μια ευκαιρία «να ξαναθέσουμε τους κανόνες της καταναλωτικής μας συμπεριφοράς».
Το κατάστημα με προϊόντα Fair trade θα το βρείτε Βεΐκου 2, στην Ακρόπολη (www.fairtrade.gr) – τσεκάρετε και το e-shop που θα λειτουργήσει σύντομα. Πέρα από καφέ, σοκολάτες, εκλεκτό ρύζι από την Ταϊλάνδη, την τρομερή Ubuntu Cola και τα μοναδικά κοσμήματα, τσάντες και αξεσουάρ, θα ανακαλύψετε για τα αγαπημένα σας πιτσιρίκια προσιτά υφασμάτινα και ξύλινα παιχνίδια που... δεν κατασκευάζονται από συνομήλικά τους.
Από τα Κρητικά Μιτάτα, τον εμπορικό συνεταιρισμό που σύστησαν κτηνοτρόφοι της Κρήτης για να αντιμετωπίσουν το σύστημα των μεσαζόντων και χονδρεμπόρων, μέχρι τη γιορτή συνάντησης
και ανταλλαγής παραδοσιακών σπόρων στο Δύστο Ευβοίας, τα αλληλέγγυα δίκτυα κάθε είδους κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος. Ρίξτε μια ματιά στις παρακάτω διευθύνσεις:
