Ένα βράδυ βρέθηκα να περπατάω από την Ομόνοια με προορισμό το Γκάζι. Η Πειραιώς είναι διαφορετική όταν την περπατάς, όταν τη διασχίζεις με τροχοφόρο έχεις την αίσθηση του μεγάλου δρόμου, αν είναι βράδυ φαντάζει σαν ποταμός από κινούμενα φώτα που κυλάνε προς τον Πειραιά ή αντίθετα ανηφορίζουν προς κέντρο. Όταν όμως την περπατάς εστιάζεις με διαφορετικό τρόπο, γίνεσαι μέρος του μικρόκοσμού της, δεν έχει πια τη σημασία περάσματος, από κάπου προς κάπου αλλού: παρατημένη από τα βλέμματα που την προσπερνούν, περνάει η ίδια σε πρώτο πλάνο. Η Πειραιώς τη νύχτα, όταν την περπατάς, είναι απόκοσμη, θλιβερή και την ίδια στιγμή θλιμμένη, εξαρτάται από τη θέση στην οποία είσαι όταν βρίσκεσαι εκεί.
Αν χάσεις το δρόμο σου όπως εγώ και καταλήξεις εκεί χωρίς τη θέλησή σου, όλα όσα ξέρεις, όσα έχεις διαβάσει ή σκεφτεί, περνούν σε δεύτερη μοίρα – κι οι δικές μου αισθήσεις εκείνο το βράδυ λειτουργούσαν με μια διαύγεια αποκαρδιωτική. Μια γενικευμένη οσμή από σκουπίδια, καυσαέριο, βρόμικα ρούχα και απλυσιά αναδυόταν στην ατμόσφαιρα, δυσκολεύοντας την αναπνοή καθώς ανακατευόταν με τις εξωτικές μυρωδιές από μπαχαρικά και κάρι που έρχονταν από τους κάθετους δρόμους. O θόρυβος από τα διερχόμενα αυτοκίνητα δημιουργούσε έναν εκκωφαντικό βόμβο, ανυπόφορο, ενώ οι κινέζικες πιάτσες έπιαναν τη βραδινή τους βάρδια φορτώνοντας και ξεφορτώνοντας εμπορεύματα. Δεν ήμουν μόνη. Yπήρχαν κι άλλοι, περισσότερο εξοικειωμένοι με το θόρυβώδες, βρόμικο σκηνικό, περπατούσαν κι αυτοί κρατώντας στα χέρια κάτι από το βιος τους. Είχαν έρθει από αλλού, όχι από έναν άλλο κόσμο όπως εγώ· με έναν τρόπο ναι, αλλά και όχι. Αναρωτιόμουν αν εκεί απ’ όπου είχαν έρθει τα πράγματα ήταν χειρότερα από την αθλιότητα αυτού του δρόμου, αν είχαν έρθει έστω και λίγο με τη θέλησή τους ή αν είχαν διωχθεί, αν είχαν άλλη επιλογή, αν είχαν κινδυνεύσει, αν κάπου στη διαδρομή είχε χαθεί κάποιο μέλος της οικογένειάς τους, αν είχαν διατηρήσει την ελπίδα για κάτι καλύτερο ή αν είχαν παραιτηθεί... Μπορούσα να διακρίνω το φόβο στα πρόσωπά τους, μια απροσδιόριστη αγωνία ίσως μόνιμα εντυπωμένη (;), ποιος ξέρει αν συνηθίζει ο ανθρώπινος οργανισμός την κακουχία. Άλλα πρόσωπα ήταν απαθή, με βλέμματα άδεια, κουρασμένα, άλλα γερμένα με μισόκλειστα μάτια, ενώ κάποιοι συνομιλούσαν μεταξύ τους σε πηγαδάκια, ή ίσως και να έψαχναν ένα μέρος, σκεφτόμουν, να περάσουν τη νύχτα. Αναρωτιόμουν αν όλοι είχαν κάπου να πάνε.
Λίγο μετά την πλατεία Κουμουνδούρου αποφάσισα να επισπεύσω τη διαδικασία, το μέρος δεν ήταν καθόλου φιλόξενο, αν η λέξη αποξένωση σήμαινε κάτι το είχα βρει: αποξένωση σημαίνει να περπατάς βράδυ στην Πειραιώς. Περιμένοντας στη στάση έψαχνα με το βλέμμα μου τη μεγάλη φωτεινή επιγραφή που θα με οδηγούσε σε κάτι πιο γνώριμο. Αναρωτιόμουν αν φαινόμουν παράταιρη, αν φαινόταν η απορία στα μάτια μου, πώς μου ήρθε να περπατήσω την Πειραιώς βραδιάτικα, κι επίσης είχα κάπου να πάω, ο περίπατός μου ήταν μια παρένθεση ανάμεσα σε μια ζωή πριν και μια ζωή μετά. Μαζί μου περίμεναν κι άλλοι, γυναίκες και άνδρες, επιβιβάστηκαν όλοι σε λεωφορείο με προορισμό τον Πειραιά. Ρίχνοντάς τους κλεφτές ματιές, λες και η παρουσία μου από μόνη της δεν ήταν αδιακρισία, σκεφτόμουν τις ιστορίες που μου έχουν πει... από επίσημες πηγές, λέει, τους βάζουν στη φυλακή και επειδή είναι πάρα πολλοί και δεν έχουν τι να τους κάνουν τους αφήνουν κρυφά τη νύχτα, τους πετάνε στο σκοτάδι. Δεν έχουν πού να πάνε, μικρά παιδιά που έχουν χάσει στη διαδρομή τις οικογένειές τους βρίσκουν κατάλυμα στο Πεδίο του Άρεος ή στις βρόμικες πιάτσες του Άγιου Παντελεήμονα, τα πηδάει ο ένας και ο άλλος, λέει, δεν έχουν κανένα να τα φροντίσει, να τα προστατέψει. Μικρά παιδιά...
Κάποιες διαδρομές δεν προσφέρονται για βόλτα, παρά μόνο αν θες να δεις τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις. Τα προβλήματα μερικές φορές είναι δύσκολο να επιλυθούν, παίρνουν γιγαντιαίες διαστάσεις, αν αφεθούν στη μοίρα τους γίνονται ανεξέλεγκτα, κι όταν το διακύβευμα είναι ανθρώπινες ζωές δεν υπάρχουν ελαφρυντικά. Στο μυαλό μου έσκαγαν σαν πυροτεχνήματα λέξεις από τη δημόσια συζήτηση για τους μετανάστες, έρχονται συνέχεια λένε, έχουν καταλάβει την πόλη μας λένε άλλοι, δεν μπορούμε να κυκλοφορήσουμε με ασφάλεια, φράχτες, έρχονται συνέχεια, δεν έχουν πού να πάνε, καμία ανοχή, πολιτικοί πρόσφυγες, ανθρώπινα δικαιώματα, εξαθλιωμένοι, ξέφραγο αμπέλι, αφύλλακτα σύνορα, Δουβλίνο 2, κανονισμοί, χωρίς χαρτιά, έρχονται συνέχεια... Αναρωτιέμαι αν όλοι αυτοί έχουν περπατήσει την Πειραιώς βράδυ.
15°
