Ακριβώς 21 χρόνια μετά από την πρώτη μέρα (23-2-1996) που το «Trainspotting» βγήκε στις αίθουσες της Αγγλίας διαγράφοντας μια τρελή πορεία, ίδια σχεδόν με εκείνη των πρωταγωνιστών του που έγιναν ινδάλματα από τη μια μέρα στην άλλη χωρίς να είναι σούπερ ήρωες, μεταλλαγμένοι ή ατσαλάκωτοι πράκτορες, ταξιδεύω στο Λονδίνο, για να πάρω συνέντευξη από τους βασικούς συντελεστές (Ντάνι Μπόιλ, Γιούαν Μακ Γκρέγκορ, Ρόμπερτ Καρλάιλ, Τζόνι Λι Μίλερ) της cult ταινίας που σημάδεψε τα 90s. Το συναίσθημα είναι περίεργο. Δεν νιώθω ότι βρίσκομαι εδώ για μια τυπική επαγγελματική συνάντηση, αλλά για να ξαναβρεθώ με μια αγαπημένη παρέα από τα παλιά –όλοι οι τότε 20ηδες νιώθαμε φίλους μας τους Renton, Spud, Sick Boy (αν βάζετε στη διαδικασία ταύτισης και τον ψυχάκια Begbie του Καρλάιλ ίσως να έχετε πρόβλημα)– και να συζητήσουμε για όσα τους συνέβησαν όλα αυτά τα χρόνια. Οι οιωνοί είναι θετικοί: το Λονδίνο είναι και πάλι ηλιόλουστο (όσες φορές έχω βρεθεί στην αγγλική πρωτεύουσα κατά μια ευτυχή, σατανική σύμπτωση δεν είδα ποτέ μου βροχή) και η προβολή του «Trainspotting 2» έχει μόλις τελειώσει, αφήνοντάς μας μια γλυκόπικρη αίσθηση πληρότητας αλλά και λαχτάρας να ρουφήξουμε τη ζωή και πάλι από την αρχή...
Τι έχει αλλάξει όμως στη δική τους ζωή 21 χρόνια μετά από την πρώτη ταινία; «Τα πάντα και τίποτα, παρότι αυτά τα χρόνια μάς έχουν βαρύνει κάπως είναι η αλήθεια» ισχυρίζεται ο σταρ της ταινίας, Γιούαν Μακ Γκρέγκορ, που με τον αέρα του Χόλιγουντ και του ανθρώπου που έχει συμπρωταγωνιστήσει δίπλα σε αστέρες και σκηνοθέτες ιερά τέρατα της έβδομης τέχνης (Πολάνσκι, Άλεν, Σκοτ, Μπάρτον, Γκριναγουέι κ.ά.) έχει την άνεση του πρώτου ομιλήτη. «Ζω εδώ και πολλά χρόνια στο Λος Άντζελες αλλά η καρδιά μου βρίσκεται εδώ. Επιστρέφω τακτικά στη χώρα μου γιατί εδώ είναι οι φίλοι, η οικογένεια, η ίδια η ζωή μου. Κάπως έτσι λειτουργεί κι ο Ρέντον». Ο οποίος πάντως πρόδωσε στην πρώτη ταινία τους φίλους του. (Γελάει) «Κάπως έτσι κι εγώ... Για αυτό το λόγο επιστρέφει, για να εξιλεωθεί, να ζητήσει κατά κάποιο τρόπο συγνώμη. Για να τον αποδεχτούν και να μπορέσει να συνεχίσει τη ζωή του κάτω από άλλο πρίσμα αυτή τη φορά».
Κάθε χρόνο υπάρχει μία, άντε δύο ταινίες το πολύ, που αλλάζουν την κινηματογραφική ιστορία με τρόπο που δεν έχει ξανακάνει κανείς μέχρι εκείνη τη στιγμή. Για το 1996 αυτή η ταινία ήταν το «Trainspotting». Έχουν συνειδητοποιήσει μετά από τόσα χρόνια για ποιους λόγους συνέβη αυτό; Ο πλέον αρμόδιος Ντάνι Μπόιλ, που χειρονομεί διαρκώς και μιλάει με πρωτοφανή σπιρτάδα και ζωντάνια, θεωρεί ότι ο δυναμισμός της πρώτης ταινίας ήταν εκρηκτικός επειδή ήταν απρόοπτος. «Ήταν σαν να βρίσκονταν όλα στην κατάλληλη θέση χωρίς να υπάρχει κάποιο προσχέδιο και το πάρτι να ξεκίνησε με το ιδανικό κομμάτι που συνεπήρε αμέσως το πλήθος και τους έβαλε όλους σε χορευτικό mood. Από ένα σημείο και μετά τα πάντα λειτούργησαν στην εντέλεια, χωρίς να περνάει καν από το μυαλό μας ότι μπορεί να φτιάχνουμε κάτι σημαντικό εκείνη τη στιγμή. Και καθώς δεν είχαμε σκοπό ούτε να δηλώσουμε κάτι βαρύγδουπο ούτε φυσικά να ηθικολογήσουμε για τις καταστροφικές συνέπειες των ναρκωτικών, το φιλμ πέρασε κυρίως στους νέους και κατόπιν άγγιξε και τους υπόλοιπους».
Ο χαμηλών τόνων και ήρεμος Ρόμπερτ Καρλάιλ –καμιά σχέση με τον psycho Begbie που υποδύεται– δεν συμφωνεί απόλυτα μαζί του. «Ο Ντάνι δεν θα πει ποτέ ότι ήταν δικό του επίτευγμα η ταινία, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Μαζί με το σενάριο του Χοτζ από το βιβλίο του Ιρβιν Γουέλς φυσικά, έδωσε τη δική του ματιά πάνω σε ένα απλό στόρι που όμως κρύβει μέσα του την άσβεστη δίψα για ζωή. Όντως, κανείς μας δεν φανταζόταν τότε ότι αυτό το φιλμ που κάναμε εκείνη την εποχή θα είχε τέτοια πρωτοφανή επιτυχία –πήρα μυρωδιά ότι κάτι συνέβαινε όταν έβλεπα στα εξώφυλλα των περιοδικών τη μούρη μας και κυρίως του Γιούαν– αλλά πρέπει να σας πω ότι η δουλειά και κυρίως το μυαλό του Ντάνι μάς είχε εντυπωσιάσει όλους. Ήταν ολοφάνερο ότι αυτό που έκανε ήταν κάτι διαφορετικό και πρωτότυπο που θα είχε επιτυχία όπως συνέβη με το προηγούμενο φιλμ που είχε κάνει, το “Μικρά εγκλήματα μεταξύ φίλων”. Θυμάμαι πως κάθε μέρα στα γυρίσματα είχε απίστευτες ιδέες και εμείς τον ακούγαμε μαγεμένοι».
Ο Τζόνι Λι Μίλερ, από την άλλη, που υποδύεται τον Sick Boy που ζει για την εκδίκηση και σαπίζει στο ξύλο τον Renton όταν τον πρωτοβλέπει, υποστηρίζει ότι στην αυθεντικότητα της πρώτης ταινίας «έγραψε» η άγνοια και η αθωότητα που είχαν όλοι τους. «Ο ενθουσιασμός και η μη επίγνωση του τι κάναμε τότε νομίζω ότι μας έδωσε πλεονέκτημα κι έναν αέρα ελευθερίας που πέρασε και στα καρέ του φιλμ. Καθώς αυτό προφανώς και έχει χαθεί, το κέντρο βάρους της θεματικής του νέου φιλμ έπρεπε να μεταφερθεί κάπου αλλού για να μην τα κάνουμε θάλασσα».
Ο Γιούαν Μακ Γκρέγκορ δεν κρύβει τους αρχικούς δισταγμούς του. «Είχα αρκετά χρόνια να βρεθώ με τον Ντάνι, όταν συναντηθήκαμε τυχαία σε ένα μαγαζί που παλιά ήταν στέκι μας. Εκείνη την εποχή μόλις είχε αποφασίσει να κάνει το σίκουελ του “Trainspotting» αλλά θα το έκανε μόνο αν ήταν πάλι μαζί όλη η παλιά ομάδα. Αρχικά ήμουν διστακτικός επειδή φοβόμουν μήπως χαλάσουμε τη φήμη του πρώτου φιλμ».
Ο Μπόιλ στέκεται στο σημείο κλειδί και αναλύει τη σκέψη του. «Αν κάναμε ένα απλό σίκουελ χωρίς ουσιαστικό λόγο ύπαρξης, θα κοροϊδεύαμε κυρίως τους εαυτούς μας. Δεν είμαι κολλημένος στο παρελθόν αλλά για να φτιάξουμε μια γέφυρα μεταξύ των δύο ταινιών έπρεπε να στραφούμε στη νοσταλγία». Ο Γιούαν Μακ Γκρέγκορ λέει πως όταν διάβασε το σενάριο κάμφθηκαν όλες οι αντιστάσεις του. «Δεν βρίσκω κακό να είναι κάποιος νοσταλγός μιας παλιάς εποχής. Το αρνητικό σε μια τέτοια κατάσταση είναι όταν όλα από το χτες σου φαίνονται τέλεια και τα εξιδανικεύεις, ενώ στην πραγματικότητα συμβαίνει μάλλον το αντίθετο και απορρίπτεις κάθε στοιχείο από το σήμερα».
Ο Sick boy του Τζόνι Λι Μίλερ (πρώτου συζύγου της Αντζελίνα Τζολί) που κουβαλά το μεγαλύτερο βάρος αυτής της... νοσταλγικής διάθεσης με τη φοβερή ατάκα περί «τουρίστα στη νιότη του» που απευθύνει στον Ρέντον, εντοπίζει το ψαχνό της ταινίας αλλού. «Μπορεί να είναι ένα φιλμ για το χρόνο αλλά το βασικό θέμα του είναι η αναμέτρηση των ηρώων με τους εαυτούς τους. Κοιτώντας τον εαυτό τους μετρούν τις ήττες, τις νίκες, τις απώλειες, αυτά που θα μπορούσαν να αλλάξουν κι αυτά τελικά που επέλεξαν και σε τελική ανάλυση τους καθόρισαν».
Είναι τελικά μια πικρή ταινία το δεύτερο «Trainspotting»; «Ναι, η καρδιά της ταινίας είναι βαθιά μελαγχολική» υποστηρίζει ο Γιούαν Μακ Γκρέγκορ, ενώ ο Ρόμπερτ Καρλάιλ τονίζει πως στη στάση των ηρώων «υπάρχει μια υγιής συμπεριφορά. Ακόμη κι ο δικός μου χαρακτήρας, ο σαφώς ανισόρροπος και ψυχωσικός Begbie, έχει τις εκλάμψεις ανθρωπιάς και ωριμότητας που δεν σχετίζονται μόνο και μόνο με το γεγονός ότι έχει γίνει πατέρας. Είναι μια διαδικασία προόδου η οποία ακόμη και για έναν άνθρωπο που δεν έχει να χάσει τίποτα (από τη στιγμή που του έκλεψαν το μεγαλύτερο δώρο της ζωής, τα νιάτα του), πετυχαίνει να τον αγγίξει σε κάποια σημεία και να του απαλύνει κάπως την οργή που έχει στη ψυχή του».
Το κοινό ανάμεσα στις δύο ταινίες είναι ακριβώς αυτή η αναζήτηση του χαμένου χρόνου και το ζήτημα των νέων επιλογών. Ποιο είναι επομένως το νέο «choose life» της ταινίας που ίσως και να απευθύνεται στους νέους θεατές; «Η ωριμότητα προφανώς και δεν έρχεται μόνη της» λέει ο Ντάνι Μπόλι. «Όλα βρίσκονται μέσα στο παιχνίδι της ζωής. Και η μουσική και το ποδόσφαιρο και τα ναρκωτικά και το σεξ. Όμως από ένα σημείο και μετά οι επιλογές σου κινούνται από πράγματα που είχες μέσα σου και είτε δίσταζες να τα εξωτερικεύσεις επειδή φοβόσουν είτε τα έθαβες επειδή ήσουν αφιερωμένος αλλού. Το παράδειγμα του Spud, που γράφει τις ιστορίες τους σε λερωμένες σελίδες, είναι χαρακτηριστικό».
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του νέου φιλμ είναι τα πολλά κλεισίματα ματιού στο πρώτο έργο: από τη χρήση των τουαλετών μέχρι τα κυνηγητά. «Είναι κατάλληλα σύμβολα για να δούμε ακριβώς αυτές τις αλλαγές που έχουν επέλθει στις ζωές των ηρώων και κυρίως το πώς αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις αλλά με άλλη ματιά πλέον. Αν και σε πολλά σημεία, όπως στο ποδόσφαιρο ή τις σχέσεις τους με τις γυναίκες, τα πράγματα παραμένουν ίδια και εκείνοι ακόμη παιδιά» λέει ο Γιούαν Μακ Γκρέγκορ, ενώ ο Ντάνι Μπόιλ συμπληρώνει.
«Δεν θέλαμε να κάνουμε μια από τα ίδια. Οι αναλογίες αυτές έχουν σημαντική σεναριακή υπόσταση στο φιλμ. Ήταν ένας τρόπος για να απαλύνουμε κάπως τη θλίψη τους. Να γλυκάνουμε, αν προτιμάτε, την πίκρα, τη μελαγχολία του φιλμ βάζοντας σκηνές αναγνωρίσιμες που θα έκαναν όχι μόνο το θεατή να χαμογελάσει αλλά και τους ίδιους να σταθούν με περισσότερη επιείκεια απέναντι στους εαυτούς τους. Μόνο έτσι θα διατηρούσαν οι περισσότεροι την αισιοδοξία τους και τη δίψα για ζωή, προχωρώντας στο επόμενο στάδιο των ουσιαστικών επιλογών και της αναζήτησης των πραγμάτων που κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη στη ζωή του: την επικοινωνία, την αγάπη, τη φιλία, το σεβασμό και την κατανόηση».
Ο σημερινός θεατής όμως πως θα νιώσει βλέποντας το φιλμ αυτό; Ο εικοσάρης που δεν έχει δει την πρώτη ταινία μπορεί να την κατανοήσει; «Δεν ξέρω πώς μπορεί να δει κάποιος το φιλμ αυτό αν δεν γνωρίζει τα γεγονότα της πρώτης ταινίας» αναφέρει ο Μίλερ, «όμως ο παλιός φαν του “Trainspotting” θα βρει μέσα στην ταινία τον παλιό εαυτό του και μπορεί να χαμογελάσει με ικανοποίηση που έζησε κάτι τέτοιο και ήταν μέρος όλης αυτής της όμορφης κινηματογραφικής ψευδαίσθησης»...
14°
