A final cut for real film. H πρώτη φράση που αντικρίζουμε στην οθόνη είναι και εκείνη που δίνει τον ορισμό της ταυτότητας του νέου ντοκιμαντέρ του Οπενχάιμερ «Η όψη της σιωπής». Η άτυπη συνέχεια του «Act of killing» από το 2012, που έδειχνε την ωμή αλήθεια –που ανακατευόταν με τις όλο περηφάνεια ομολογίες των αμετανόητων στρατιωτικών οι οποίοι μέσα σε ένα χρόνο δολοφόνησαν 1 εκατομμύριο κομμουνιστές–, εδώ σοκάρει ακόμη περισσότερο. Δίνοντας τη θέση του οδηγού του φιλμ στον 44χρονο Αντί, αδελφό ενός από τα θύματα, ο Οπενχάιμερ αφήνει την αφήγηση να κυλήσει σαν ένα ήρεμο ποτάμι το οποίο όμως στα νερά του κρύβει μόνο θάνατο, μαζί με το αποτρόπαιο πρόσωπο της σαδιστικής βίας. Κι αν στο προηγούμενο φιλμ, την «Πράξη του φόνου», το σοκ της on camera ομολογίας διέθετε το στοιχείο του αιφνιδιασμού – δύσκολα μπορεί να δεχτεί κανείς την αφασία και κυρίως το καμάρι με το οποίο οι δολοφόνοι όχι απλώς παραδέχονταν τα εγκλήματά τους αλλά κυρίως τα αναπαριστούσαν με γλαφυρότητα και ανατριχιαστικές λεπτομέρειες – εδώ ο θυμός μοιάζει να έχει καταλαγιάσει και αντιμετωπίζουμε όλα τα φρικτά γεγονότα με περισσότερο νηφαλιότητα. Αλίμονο, όμως. Τούτες οι αποκαλύψεις υπό το πρίσμα της ψυχραιμίας και δίχως το γκροτέσκο (σαν σταρ του σινεμά με μαύρα γυαλιά και φανταχτερά ρούχα κάποιοι εκτελεστές αφηγούνται τα κατορθώματα τους) χαρακτήρα της πρώτης έκπληξης δείχνουν ακόμη περισσότερο απάνθρωπες. Ποιο είναι όμως εκείνο το στοιχείο που κάνει όλους αυτούς τους ανθρώπους-καρικατούρες ενός καθεστώτος που πήρε με τη βία την εξουσία στην Ινδονησία το 1965, να δηλώνουν αμετανόητοι; Ο βασικός λόγος είναι πως όλοι αυτοί δεν τιμωρήθηκαν ποτέ. Δεν ένιωσαν την ανάγκη να απολογηθούν για τα εγκλήματά τους και κυκλοφορούν ακόμη ελεύθεροι, βρισκόμενοι αρκετοί σε θέσεις εξουσίας, νιώθοντας ούτε λίγο ούτε πολύ σαν μικροί θεοί. «Τι τα σκαλίζεις;» λέει ένας εξ αυτών στον Αντί με την όλο νόημα συμπληρωματική επεξήγηση, «δεν είμαστε καλύτερα τώρα; Θες να ξαναγίνουν τα ίδια;», την ίδια στιγμή που γινόμαστε μάρτυρες απίθανων μαθημάτων ιστορίας στις σχολικές αίθουσες («οι κομμουνιστές ήταν βάρβαροι, δεν πίστευαν στον Θεό και έβγαζαν τα μάτια των εχθρών τους» ακούμε ένα δάσκαλο να διδάσκει στους έκπληκτους, 8-9 ετών, μαθητές του) ή τρομερών εξομολογήσεων που δεν μπορεί να φανταστεί κάποιος πως έχουν συμβεί από άνθρωπο σε άνθρωπο.
18°
