Βιβλιο

Ένα βιβλίο πλεγμένο από άρθρα

Καλή και ανάποδη - Ο πολιτισμός του πλεκτού, Κατερίνα Σχινά (εκδ. Κίχλη)

42352-95226.jpg
Κωνσταντίνος Ματσούκας
ΤΕΥΧΟΣ 515
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
89254-200437.jpg

Ένα βιβλίο για το πλέξιμο και την κουλτούρα του, τις αναμνήσεις και τις συνεκδοχές του, γραμμένο «στα ελάχιστα κενά του βιοπορισμού» σε μορφή άρθρων για το περιοδικό «Τhe Book’s Journal», από το 2010-12. Μόχθος απλήρωτος δηλαδή, έργο αγάπης, ένα βιβλίο πλεγμένο από άρθρα. Σημειώσεις και σκαριφήματα που για χρόνια κουβαλούσε μαζί της η αυτοβιογραφούμενη πλέκτρια για να τα συναρμόσει τελικά και να τα καταθέσει εδώ σε ολοκληρωμένη μορφή. «Αντί για πουλόβερ, έπλεξα αυτό το βιβλίο».

Βιβλίο που ταυτόχρονα αποτελεί τον παρθενικό συγγραφικό απόπλου μιας παλαίμαχης κριτικού λογοτεχνίας για την οποία, προφανώς, ήγγικεν η ώρα να μπει η ίδια στα χωράφια που μέχρι τώρα προσέγγιζε με λελογισμένη μετροέπεια. Έστω και αν η ίδια η Κ.Σ. δεν λογίζει το πόνημά της για λογοτεχνία: «Γράφουν πολλοί άλλοι, πολύ καλύτερα» θα καταθέσει σε μια πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου.

Μετουσιωμένη σε κείμενο η κόκκινη κλωστή της φτάνει μακριά, τυλίγοντας ολόκληρο τον πλανήτη και μάλιστα σε βάθος χρόνου: από τις tricoteuses της Γαλλικής Επανάστασης, τις παράφορες «ερινύες της γκιλοτίνας» που συνωθούνταν γύρω από τις λαιμητόμους σέρνοντας τα κουβάρια τους, μέχρι το πλέξιμο σαν σύγχρονη μορφή ακτιβισμού, π.χ. το Global Knit-in που οργανώθηκε κατά τη διάρκεια της Συνδιάσκεψης των G8 στον Καναδά, το 2002.

Το πλέξιμο στην πολιτική και στη λογοτεχνία, σαν πατριωτική δράση και σαν μήνυμα αντι-βίας, το πλέξιμο ως έρρυθμη περισυλλογή και ως τρισδιάστατο μαθηματικό μοντέλο. Το πλέξιμο ως μανιφέστο αυτεξουσιότητας: «Φοράω αυτό που θέλω, φτιαγμένο όπως το θέλω, σε ένα και μοναδικό αντίτυπο. Το πουλόβερ μου είμαι εγώ».

Ανεκδοτολογία, επίσημη και ημιεπίσημη, αποσπάσματα και φωτογραφίες από εφημερίδες, ιστορικά βιβλία, το διαδίκτυο. Ακόμα, ποιήματα μέσα στο σώμα του κειμένου αλλά και στο τέλος του βιβλίου, σε μετάφραση της συγγραφέως. Όλα μαζί τεκμηριώνουν την δημοσιογραφική της εμπειρία και τη συνθετική της δεινότητα.

image

Το όχημα της αρθρογραφίας επιτρέπει στα κείμενα μια έντονη προφορικότητα και συγκεκριμένη απεύθυνση: «σας βεβαιώνω», «ας είμαστε σοβαροί», «λέτε να ίδρωσε το αυτί του»..., όπου η κοινότητα αναγνωστών (εν)νοείται μέσα στη θέρμη και τον αυθορμητισμό της ζωντανής φωνής. Επιπλέον, ο φινετσάτος πραγματισμός της Σχινά διέπεται παντού και πάντα από το θάρρος της γνώμης της: «Κοιτάξτε με, μπορώ να αποσπώ την ομορφιά από διαδικασίες ακραία συντηρητικές», όπως δήλωνε στην πρώτη νιότη της.

Τα αυτοβιογραφικά επεισόδια εντείνουν τη συμμετοχική σχέση με τον αναγνώστη με άλλη, άλλοτε αποτελεσματικότητα. Η Ιστορία πρώτη, «Το βεραμάν της Αναρχίας», είναι, ίσως, από τις πιο άμεσες: «Δεν της ομολόγησα ποτέ πόσο αντιπαθούσα τις κούκλες, πόσο απεχθανόμουν τα χάντρινα μάτια τους, τα άκαμπτα μέλη τους, τα πορσελάνινα μάγουλά του».

Ενδιάμεσα, η γραφή πυκνώνει αποκτώντας το ειδικό βάρος του δοκιμιακού λόγου, όπως π.χ. στη σύνοψη της έννοιας του απεχθούς (του διαβόητου abject) της Τζούλια Κριστέβα ή στα σχόλια για την υπονόμευση της έμφυλης διαφοράς από την εικαστικό Θάλεια Χιώτη. Σε αυτές τις διαδρομές, τα περιγράμματα των συλλογισμών είναι διακριτά και οι αναλύσεις κατά κανόνα καλά χωνεμένες – με εξαιρέσεις όπως οι στριφνές «υπερβολοειδείς επιφάνειες», από τις οποίες η συγγραφέας, καθ’ ομολογιαν της, αποσύρεται ηττημένη, αν και όχι αποκαρδιωμένη.

Σε κάθε περίπτωση, η εξύφανση, αλλού αραιή, αλλού πυκνή, αυτού του πολυφωνικού έργου πετυχαίνει μέσα από τη στόχευσή της να δημιουργήσει ένα σύνολο μεγαλύτερο από το άθροισμα των συστατικών του.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ