Με ένα προκλητικό, μη «πολιτικά ορθό» εξώφυλλο, το εβδομαδιαίο πολωνικό περιοδικό «wSieci» (Το δίκτυο) κατάφερε πριν από λίγα μόλις εικοσιτετράωρα να προσελκύσει τις έντονες αντιδράσεις χιλιάδων χρηστών των Κοινωνικών Μέσων Δικτύωσης. Στο εξώφυλλο του δημοφιλούς περιοδικού φιγουράρει μια νέα, λευκή γυναίκα που προσπαθεί να διαφύγει από τα μελαμψά, αντρικά χέρια που την αρπάζουν επιχειρώντας να την απογυμνώσουν βίαια από τη σημαία της Ενωμένης Ευρώπης που τυλίγει το κορμί της, προκειμένου να τη βιάσουν.
Η εικόνα είναι ικανή να προκαλέσει έντονα συναισθήματα. Ο μορφασμός του φόβου και της απέχθειας που παραμορφώνει το πρόσωπό του μοντέλου δεν αφήνει αμφιβολίες ότι πρόκειται για μια γυναίκα που υποφέρει, μια γυναίκα της οποίας η σωματική ακεραιότητα και η αξιοπρέπεια βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Τα πρόσωπα των επίδοξων βιαστών δεν είναι ορατά. Το μόνο που βλέπουμε είναι τα αρπαχτικά τους χέρια. Οι βιαστές δεν έχουν χαρακτηριστικά, πέρα από το χρώμα τους – το μόνο που πρέπει να σκεφτεί ο θεατής είναι πως αποτελούν απειλή όχι μόνο για τις Ευρωπαίες, μα και για την ίδια την Ευρώπη.
Είναι τα γεγονότα της Κολωνίας αρκετά καλή δικαιολογία για το στήσιμο ενός εξωφύλλου με τέτοιο ρατσιστικό μήνυμα; Δεν είναι φανερό πως η δημοσίευση των συγκεκριμένων φωτογραφιών στοχεύει απροκάλυπτα στις ανασφάλειες, τους φόβους, τις προκαταλήψεις των θεατών; Άλλωστε, όπως κάθε ρατσιστικό μήνυμα, έτσι κι αυτό στηρίζεται σε δόλια εσφαλμένες γενικεύσεις. Είναι όλοι οι πρόσφυγες επίδοξοι βιαστές; Ή μήπως είναι όλοι οι μετανάστες, ό,τι σπουδές και δεξιότητες κι αν διαθέτουν, επιζήμιοι για την κοινωνία και την οικονομία της Ευρώπης; Είναι όλοι οι μουσουλμάνοι φανατικοί; Κινδυνεύει στ’ αλήθεια να αλωθεί το σώμα της Ευρώπης από τους μελαμψούς αλλόθρησκους; Δεν υπάρχουν άραγε νόμοι, κανόνες, αρχές που να προστατεύουν τους κατοίκους των ευρωπαϊκών χωρών; Δεν υπάρχει πολιτισμική παράδοση που να διαφυλάττει τα ευρωπαϊκά δημοκρατικά ιδεώδη;
Δεν είναι τυχαίο ότι το συγκεκριμένο εξώφυλλο κυκλοφόρησε σε μια χώρα όπως η Πολωνία, μια χώρα που χαρακτηρίζεται από μεγάλη εθνική και θρησκευτική ομοιογένεια. Οι μουσουλμάνοι πρόσφυγες παρουσιάζονται αυτή τη στιγμή ως ο μεγαλύτερος εχθρός για το μέλλον της λευκής, χριστιανικής Πολωνίας. Ο πρωθυπουργός Γιαροσλάβ Κατσίνσκι, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν, τοποθέτησε το προσφυγικό ζήτημα στο κέντρο της προεκλογικής εκστρατείας του, φανατίζοντας ένα ήδη προκατειλημμένο κοινό. Η θρησκευτική δεξιά άλλωστε απευθύνεται στα αισθήματα θρησκευτικότητας και εθνολατρίας προκειμένου να κερδίσει ή να διατηρήσει την εξουσία. Τόσο ο Ορμπάν όσο και ο Πολωνός πρωθυπουργός αποτελούν εξαιρετικά παραδείγματα αυτής της εθνικιστικής πολιτικής τάσης.
Ίσως βέβαια σε κάποιους να προκαλεί απορία ότι η ρητορική μίσους κατά των προσφύγων συναντάται τόσο έντονα σε πρώην κομουνιστικές χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία. Αν σκεφτούμε όμως ότι το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα οι λαοί αυτοί έζησαν υπό κομουνιστικά καθεστώτα που ως ένα βαθμό στήριξαν την επιβίωσή τους στην κατασκευή εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών, θα πάψει να μας φαίνεται παράξενο πως σε αυτές ακριβώς τις χώρες ανθεί στις μέρες μας η πιο έντονη ξενοφοβική υστερία.
18°
