Alexis Goosdeel: Οι χώροι για ιατρικώς ελεγχόμενη χρήση ναρκωτικών είναι αποτελεσματικοί!

Στο φιλόξενο και δροσερό χώρο του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) του Πανεπιστημίου Αθηνών, στου Παπάγου, συναντήσαμε, με την ευγενική μεσολάβηση της επιστημονικής υπεύθυνης του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), Μανίνας Τερζίδου, το νέο γενικό διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία (EMCDDA), Alexis Goosdeel.

Η συζήτηση «άγγιξε» με ευαισθησία και τεκμηριωμένη γνώση εκ μέρους του Alexis Goosdeel την ιατρική χρήση της κάνναβης, τη δημιουργία και τη λειτουργία χώρων για ιατρικώς ελεγχόμενη χρήση ναρκωτικών, αλλά και τα προβλήματα των μεταναστών και των προσφύγων.

O Alexis Goosdeel εξήγησε μεταξύ άλλων στην A.V. ότι η έλλειψη εγκεκριμένου εθνικού σχεδίου δράσης για τα ναρκωτικά εκ μέρους της χώρας μας δεν συνιστά σημαντική έλλειψη για την ασκούμενη πολιτική στο θέμα, ενώ η ιατρική χρήση της κάνναβης βρίσκεται στα αρχικά στάδια της κλινικής έρευνας σχετικά με την αποτελεσματικότητά της, με τον Alexis Goosdeel να έχει μόνον θετικά σχόλια για τη νομοθέτησή της.

Η πλήρης συνέντευξη έχει ως εξής:  

Πρόσφατα νομοθετήθηκε στην Ελλάδα η ιατρική χρήση της κάνναβης. Ποια είναι η γνώμη σας για το συγκεκριμένο μέτρο; Υπάρχουν σημεία τα οποία θα πρέπει να προσέξει το υπουργείο Υγείας στην εφαρμογή του μέτρου;

To Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο κάνει την τεκμηρίωση. Δεν έχει έχει γνώμη για τις πολιτικές, τις οποίες εφαρμόζουν τα κράτη - μέλη. Εκείνο το οποίο μπορώ να σας πω είναι ότι πρέπει να βλέπουμε την ιατρική χρήση της κάνναβης με τον ίδιο τρόπο, με τον οποίον βλέπουμε την ιατρική χρήση των οπιοειδών, όπως για παράδειγμα για τον πόνο εξαιτίας του καρκίνου η μορφίνη είναι φάρμακο. Σήμερα, πολλές χώρες στην Ευρώπη έχουν αποφασίσει νομοθεσίες για την ιατρική χρήση της κάνναβης. Επίσης, το θέμα είναι ενδιαφέρον, γιατί δεν υπάρχει, προς το παρόν, αρκετός όγκος σχετικής έρευνας για την αποτελεσματικότητα της ιατρικής χρήσης της κάνναβης, καθώς αυτή η ουσία, μέχρι πριν από λίγο ήταν στη λίστα με τις απαγορευμένες ουσίες. Αυτό αλλάζει σιγά - σιγά, τα τελευταία δέκα - δεκαπέντε χρόνια. Έχουμε την Ολλανδία, την Αγγλία, την Τσεχία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Πολωνία τη Σλοβενία, ενώ στη Δανία και στην Ιρλανδία προετοιμάζουν νομοθεσίες για την ιατρική χρήση της κάνναβης. Να σας πω ακόμη ότι η ιατρική χρήση της κάνναβης δεν είναι εύκολο θέμα για την έρευνα, γιατί η κάνναβη, ως φυτό, περιλαμβάνει περισσότερες από 100 διαφορετικές ουσίες! Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να ξέρουμε την αποτελεσματικότητα για όλες αυτές τις ουσίες. Και είναι πολύ καλή η διαφορά, την οποία βλέπουμε μεταξύ της σχετικής νομοθεσίας στην Ευρώπης και στις ΗΠΑ. Στην Καλιφόρνια επιτρέπεται η καπνιστή κάνναβη, καπνίζουν άνθρωποι οι οποίοι δεν την έχουν πραγματικά ανάγκη, κάτι το οποίο δεν το έχουμε στην Ευρώπη, όσον αφορά την ιατρική χρήση, και αυτό είναι πολύ καλό.

Ποια είναι η θέση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τη δημιουργία «shooting galleries», δηλαδή χώρων ιατρικώς ελεγχόμενης χρήσης ναρκωτικών; Θα μπορούσε η Αθήνα να φιλοξενήσει τέτοιους χώρους;

Εμείς γνώμη δεν έχουμε, δεν είναι στη δουλειά μας. Πάντως, υπάρχει μία εμπειρία στην Ελλάδα, από ένα σχέδιο το οποίο ήταν σε επεξεργασία για την Αθήνα. Στην Ευρώπη λειτουργούν σήμερα περίπου ενενήντα τέτοιοι χώροι και σε λίγο χρόνο θα έχουμε φθάσει τους εκατό. Προς στιγμήν έχουμε τέτοιους χώρους σε Γερμανία, Δανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, αλλά και στη Νορβηγία και στην Ελβετία. Μάλιστα, στην Ελβετία έχουν ακόμη και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των δομών για ιατρικώς επιτηρούμενη  χρήση ναρκωτικών. Νομίζω ότι τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτά τα Κέντρα έχουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, κυρίως για τους άστεγους χρήστες ναρκωτικών, για την πρόληψη της υπερβολικής δόσης (overdose), ενώ αυτά τα Κέντρα αποτελούν μία διαδικασία η οποία βοηθάει, σε ένα βαθμό, να αποκατασταθεί η επαφή των χρηστών με τα θεραπευτικά κέντρα και τις υπηρεσίες υγείας, χωρίς αυτό να είναι κάτι αυτόματο. Επίσης, αυτές οι δομές έχουν βοηθήσει σε θέματα δημοσίας τάξης. Ξέρω ότι υπάρχει κόσμος ο οποίος φοβάται ότι αυτές οι δομές θα συγκεντρώσουν περισσότερους χρήστες στα σημεία όπου λειτουργούν. Για παράδειγμα, όμως, στην Κοπεγχάγη, όπου η δομή σχεδιάστηκε σε συνεργασία με τον Δήμο, εγκατέστησαν το Κέντρο σε περιοχή η οποία είχε ήδη μεγάλη συγκέντρωση χρηστών ναρκωτικών. Και είναι αλήθεια ότι αυτά τα Κέντρα βοηθούν στη βελτίωση της δημόσιας τάξης και της δημόσιας υγείας. Έχουν αποτελεσματικότητα.  

Η Ελλάδα φιλοξενεί μεγάλους αριθμούς προσφύγων και μεταναστών, πλέον. Έχει εικόνα το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την πρακτική της χρήσης ναρκωτικών σε αυτούς τους πληθυσμούς της χώρας μας ή το θέμα αποτελεί μία «άγνωστη γη»;

Στην έκθεση την οποία θα παρουσιάσουμε σε ένα μήνα, ένα από τα θέματα τα οποία συζητάμε είναι οι μετανάστες. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία ούτε συστηματική παρακολούθηση του θέματος. Μία εικόνα για αυτή την κατάσταση δεν υπάρχει ακόμη. Υπάρχουν, όμως, μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως οι Γιατροί του Κόσμου, οι οποίες έχουν, σίγουρα, κάποια στοιχεία από την εμπειρία τους και τη δουλειά τους στα hot spot, αλλά και έξω από αυτά. Από λίγα στοιχεία, τα οποία έχουμε δει, αυτό το οποίο μπορώ να σας πω είναι ότι, γενικά, οι μετανάστες εμφανίζουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά χρήσης ναρκωτικών, σε σχέση με τους γηγενείς πληθυσμούς, για διάφορους λόγους. Όσον αφορά τους άστεγους μετανάστες, εκεί το πρόβλημα είναι ίδιο με τους γηγενείς αστέγους, οπότε μπορεί να έχουμε ίσως περισσότερους χρήστες ναρκωτικών, αλλά αυτό δεν έχει σχέση με την εθνικότητα, αλλά με τα άλλα προβλήματα, τα οποία αντιμετωπίζουν ως άστεγοι.  

Φοβάμαι ότι υπάρχει στην Ελλάδα πολύ περιορισμένη ένταξη προσφύγων ή μεταναστών χρηστών ναρκωτικών στα διάφορα θεραπευτικά προγράμματα. Πιστεύετε ότι, εάν συμβαίνει αυτό, αποτελεί κάποια απειλή για περαιτέρω διόγκωση της διάδοσης της χρήσης ναρκωτικών στη χώρα μας;

Δεν μπορώ να σας απαντήσω για την κατάσταση στην Ελλάδα, γιατί στοιχεία δεν υπάρχουν. Αφού δεν γνωρίζουμε πόσοι μετανάστες έχουν πρόβλημα χρήσης ναρκωτικών, δεν μπορούμε να πούμε εάν η πρόσβασή τους στα θεραπευτικά προγράμματα είναι ικανοποιητική ή όχι. Το πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών στους μετανάστες, θα σας πω πάλι, είναι ένα πρόβλημα το οποίο έχει σχέση με τις κοινωνικές συνθήκες της ζωής τους και όχι με την εθνικότητά τους ή την μετανάστευση. Χρειάζεται, πράγματι, παρ’ όλα αυτά, να υπάρχουν ειδικές υπηρεσίες, οι οποίες να είναι ειδικά οργανωμένες για πρόσφυγες και μετανάστες.  

Πώς δέχεται το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο η Ελλάδα να ασκεί πολιτική για τα  ναρκωτικά χωρίς να έχει σε εφαρμογή κάποιο επίσημο εθνικό σχέδιο δράσης; Αυτή η έλλειψη δεν αποτελεί η ίδια ένα σοβαρό πρόβλημα για την ασκούμενη κυβερνητική πολιτική για τα ναρκωτικά;

Έχουμε ως δεδομένο ότι υπάρχει η ελληνική Στρατηγική για το θέμα, η οποία ακολουθεί τη δομή και τους στόχους της ευρωπαϊκής Στρατηγικής. Επίσης, τα αρμόδια υπουργεία και οι υπηρεσίες, οι ίδιες οι δομές δεν έχουν σταματήσει να δουλεύουν περιμένοντας το νέο εθνικό σχέδιο δράσης. Στις διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι οργάνωσης των Στρατηγικών και των σχεδίων δράσης. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα ολοκληρωθεί η διαδικασία και στην Ελλάδα.