Μια ανάλυση με αφορμή τις επιθέσεις τζιχαντιστών στη Γαλλία και τους αποκεφαλισμούς ανθρώπων.
Η ενοχή σε γενικές γραμμές και σε ορισμένο βαθμό, είναι εκείνο το βασικό συναίσθημα του ανθρώπινου ψυχισμού που διαχωρίζει το φυσιολογικό κοινωνικό υποκείμενο από το άλλο το παθολογικό. Παραπέμπει στη συγκρότηση της ηθικής συνείδησης με βάση τις αρχές της οικογένειας και του περιβάλλοντος. Όπως επίσης και στις πολιτισμικές αξίες και αρχές και βέβαια στον πολιτικό πολιτισμό. Στις αρχές της δημοκρατίας, στις αξίες της, στις υποχρεώσεις που πηγάζουν απ’ αυτές όπως φυσικά και στα δικαιώματα. Π.χ. στην ελευθερία της έκφρασης και στο σεβασμό της άποψης του άλλου, όπως αυτές εκφράζονται μέσα σε ένα πολύ συγκεκριμένο δημοκρατικό πλαίσιο.
Η εμφάνιση των ενοχικών συναισθημάτων στο άτομο προσδιορίζει σε γενικές γραμμές την ένταξη του στην κοινωνική ομάδα. Είναι το πέρασμα από το ανορθολογικό στο ορθολογικό, από την ψευδαισθητική πραγματικότητα, όπου όλα επιτρέπονται ή απαιτούνται σ’ ένα συγκεκριμένο πλαίσιο αναφοράς με αρχές και κανόνες. Για ένα μικρό παιδί η ενοχή συνδέεται άμεσα με τις απαγορεύσεις και τη σταδιακή απώθηση των παρορμήσεων ή την απαρχή της χειραγώγησης τους.
Η ενοχή στο πεδίο του πολιτισμού, σ’ ένα κράτος δικαίου, εμπεριέχεται στους κανόνες και τις αρχές συμβίωσης μεταξύ των μελών της κοινωνίας, στο λεγόμενο θεσμικό πλαίσιο, στους νόμους. Παράδειγμα ο σεβασμός της ανεξιθρησκίας και των διαφορετικών πολιτισμικών καταβολών μεταξύ των πολιτών.
Δηλαδή το πλαίσιο, π.χ. μια συγκεκριμένη οικογενειακή ηθική, ένας συγκεκριμένος πολιτισμός, ένα συγκεκριμένο δημοκρατικό πλαίσιο, έχουν τη σημασία τους. τις ιδιαιτερότητες τους και τις ομοιότητες τους. Η συγκρότηση τελικά της ηθικής συνείδησης ενός λαού, που εμπεριέχει την ενοχή, δημιουργείται με βάση δύο παράγοντες το ανορθολογικό, π.χ. θρησκεία και τον ορθό λόγο, π.χ. δημοκρατικά δικαιώματα και αξίες. Οτιδήποτε έξω απ’ αυτό είναι ζήτημα άλλης τάξης. Ακριβώς γι’ αυτό δεν μπορούν να συγκριθούν διαφορετικοί πολιτισμοί με διαφορετικά πολιτεύματα. Ούτε βέβαια ένα πολίτευμα με μια θρησκεία, δηλαδή το ορθολογικό με το ανορθολογικό
Πώς λοιπόν θα συγκριθεί η συμπεριφορά ενός φασιστικού και θεοκρατικού καθεστώτος μ’ ένα κράτος δικαίου. Ενός καθεστώτος όπου κυριαρχούν οι αρχαϊκές συμπεριφορές και τα έντονα ναρκισσιστικά συναισθήματα. Ενός καθεστώτος όπου η ενοχή είτε είναι ιδιαίτερα έντονη και κυριαρχική ή δεν υπάρχει. Ή όπου κυριαρχεί έντονα η ναρκισσιστική προσβολή και η βασική απαξίωση του άλλου, μ’ ένα κράτος δικαίου, όπου υπάρχει η ελευθερία στην έκφραση ταυτόχρονα με την αποδοχή του άλλου του διαφορετικού; Απλά δεν γίνεται. Είναι αντινομία!
Το ζήτημα βέβαια δεν αφορά μόνο στον τραυματισμό της δημοκρατικής Γαλλίας και τους 256 νεκρούς από ισλαμοφασίστες, αλλά αφορά πρωτίστως εμάς τους έλληνες και την επιβίωση της ελληνικής δημοκρατίας που απειλείται διαχρονικά από ένα καθεστώς που φαινομενικά αλλάζει αλλά που ωστόσο παραμένει το ίδιο, αρχαϊκό και φασιστικό. Ένα καθεστώς το οποίο δεν μπορεί να αποδεχθεί με τίποτα την ευημερία της δημοκρατίας μας, τον πολιτισμό μας και την ευημερία της χώρας μας. Ένα καθεστώς που είναι διαχρονικά προσβεβλημένο και θιγμένο ναρκισσιστικά. Το αποδεικνύουν όλες αυτές οι α-νόητες και τάχα μου δήθεν πολιτικές.
Ωστόσο προκύπτει ένα καίριο ερώτημα: πως θα αντιμετωπίσει η δημοκρατική δύση αυτό το «νέο» φασιστικό κύμα που έρχεται να μας σκεπάσει εργαλειοποιώντας ένα θρησκευτικό συναίσθημα; μήπως καθυστερεί χαρακτηριστικά, όπως και παλιότερα; Και εδώ δεν πρόκειται για ζήτημα ενοχής, αλλά για ζήτημα ναρκισσιστικού συμφέροντος.
23°
