Για τον δημοσιογράφο που πριν από μερικές ημέρες έχασε τη ζωή του στη Ρωσία, οι ρωσικές αρχές είπαν ότι αυτοκτόνησε πηδώντας από τον πέμπτο όροφο της πολυκατοικίας του στο Γεκατερίνμπουργκ. Οι φίλοι του το αποκλείουν: Ο Μαξίμ Μποροντίν, λένε, δεν είχε κανέναν λόγο να αυτοκτονήσει. Αγαπούσε τη δουλειά του. Και η τελευταία του έρευνα ήταν για τους δεκάδες ρώσους μισθοφόρους που έχουν χάσει τη ζωή τους στη Συρία – από αυτούς τους μισθοφόρους που για ένα καθεστώς όχι μόνο δεν χρειάζεται να μαθευτεί ο θάνατός τους, αλλά θα ήταν καλύτερα να αγνοηθεί ακόμη και η ίδια τους η ύπαρξη.
Η «αυτοκτονία» ενός δημοσιογράφου που δεν γνωρίζει κανείς εδώ, δεν είναι λόγος ασφαλώς να καμφθεί το φρόνημα εκείνων των πολλών Ελλήνων που τρέφουν αισθήματα συμπάθειας για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Θα παρέμενε ενδεχομένως ο πιο δημοφιλής ηγέτης στην Ελλάδα ακόμη και εάν οι λάτρεις του τον έβλεπαν να σηκώνει το πόδι του και να ρίχνει αυτός την τελευταία κλωτσιά στα οπίσθια του ενοχλητικού δημοσιογράφου. Ή μήπως αυτή η επίδειξη πυγμής, αυτή η σκηνή ωμής εξουσίας, θα τον έκανε ακόμη πιο δημοφιλή;
Ακόμη και αν δεν θέλεις να το παραδεχθείς, ξέρεις την απάντηση. Ξέρεις, ας πούμε, ότι η πιο βίαιη σκηνή στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης, η επίθεση με γροθιές του Κασιδιάρη στη Λιάνα Κανέλλη, είχε τα αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που προσδοκούσαν όσοι έβλεπαν σε εκείνη την έκρηξη βίας το τέλος της Χρυσής Αυγής: οι νεοναζιστές συγκράτησαν τις δυνάμεις τους εάν δεν ενισχύθηκαν, επειδή επιβεβαιώθηκαν στον ρόλο με τον οποίο συστήθηκαν και θα ήθελαν να επιβληθούν: τον ρόλο των τιμωρών.
Εντάξει, ο Πούτιν δεν είναι νεοναζιστής. Αλλά δεν χρειάζεται να είναι κανείς νεοναζιστής για να είναι αυταρχικός. Δεν χρειάζεται να είναι νεοναζιστής για να κυνηγάει την αντιπολίτευση, τους ακτιβιστές, τους ομοφυλόφιλους, τους ιστορικούς που ερευνούν ακόμη τα εγκλήματατου Στάλιν, ούτε για να υποστηρίζει δικτατορικά καθεστώτα όπως του Άσαντ στη Συρία – και όχι μόνο με μισθοφόρους. Είναι άραγε όλα αυτά που, σύμφωνα με την δημοσκόπηση της Metron Analysis που δημοσιεύθηκε στο «Βήμα» της περασμένης Κυριακής, κάνουν τον Πούτιν τον πιο δημοφιλή ξένο ηγέτη στην Ελλάδα με 56%; Και τι είναι αυτό το 56%, αυτοί οι μισοί Ελληνες που τον θαυμάζουν;
Θα ήταν λάθος να προσπαθήσει κανείς να οριοθετήσει αυτό το 56% ταξικά, οικονομικά ή ιδεολογικά. Είναι παντού, στη Δεξιά και την Αριστερά, την Άκρα Δεξιά και την Άκρα Αριστερά, τους πλούσιους και τους φτωχούς, τους πτυχιούχους των πανεπιστημίων και τους απόφοιτους του Γυμνασίου, τους νέους και τους λιγότερο νέους. Τι τους συνδέει; Ένας κάποιος αντιδυτικισμός που στην Αριστερά εκφράζεται με την πούρα μορφή του, την απέχθεια για τη Δύση, και στη Δεξιά σε μια πιο εθνικιστική και ανάδελφη εκδοχή, η οποία διυλίζεται στο αξίωμα «Οι ξένοι θέλουν το κακό μας».
Τους συνδέει και μια ανάγνωση της Ιστορίας – λάθρα, στρεβλή και παραπειστική. Για τη Δεξιά, οι ξένοι δεν θέλουν απλώς το κακό μας, το είχαν προκαλέσει, μας έχουν προδώσει, εγκαταλείψει, πουλήσει, δεν το ζήσαμε στη μικρασιατική εκστρατεία όταν μας άφησαν στη μέση του πουθενά; Κι όποτε μας βοήθησαν, δεν μας βοήθησαν επειδή είχαν κάποιο συμφέρον ή είχαν βάλει στο μάτι τον πλούτο της χώρας, αυτής της μοναδικά όμορφης χώρας στον κόσμο; Εύκολα δε καταλαβαίνεις ότι μας ζηλεύουν, ότι αυτή η ζήλια είναι και ασυγκράτητη εκτός από διαβρωτική, ότι δεν αντέχουν ο πολιτισμός τους μην είναι αυτόφωτος όπως ο δικός μας αλλά ετερόφωτος και με τα φώτα που τους άνοιξαν τα μάτια να είναι δικά μας;
Ο Πούτιν αρέσει έτσι όπως είναι. Αρέσει σε έναν κόσμο που «γουστάρει» τη δημοκρατία επειδή, το ξέρουν και οι πέτρες, η δημοκρατία γεννήθηκε εδώ. Αλλά δεν έχει εμπεδωμένη δημοκρατική κουλτούρα. Έναν κόσμο που, αν δεν έλκεται από τα αυταρχικά ή τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, τουλάχιστον δεν δυσανασχετεί μαζί τους, δεν τον ενοχλούν.
Δεν θα έτρεχε και τίποτε εάν αυτές οι απόψεις διακινούνταν στη ζώνη του λυκόφωτος μαζί με τους Ελ, την κοίλη Γη και τον επικοισμένο Σύριο. Αλλά δεν θάλλουν εκεί. Είναι απόψεις που ακούς παντού μαζί με την ομολογημένη ή ανομολόγητη πεποίθηση ότι μας συνδέει ένας παλιός ιστορικός δεσμός με τη Ρωσία, όχι την πολιτική Ρωσία, αλλά τη θρησκευτική, την ομόδοξη Ρωσία της Ορθοδοξίας. Κι ότι το «ξανθό γένος» κάποτε θα μας σώσει, η ελπίδα αυτή δεν θα χαθεί ποτέ, όπως δεν χάθηκε στην Τουρκοκρατία παρά το γεγονός ότι η σωτηρία δεν ήρθε ποτέ κι όπως δεν χάνεται και τώρα, αν και εκείνα τα 4-5 δισεκατομμύρια ευρώ, έτσι για αρχή, που διαβεβαίωναν οι Λαβαζάνηδες και οι Καμμένοι ότι θα έμπαιναν στα ελληνικά ταμεία για να σκίσουμε εξασφαλισμένοι και χορτασμένοι τα Μνημόνια δεν βγήκαν ποτέ από τις τσέπες του Πούτιν και των ολιγαρχών του.
Οι Λαφαζάνηδες δεν είναι σαν τους Καμμένους. Η λατρευτική τους σχέση με τη Ρωσία εδράζεται αλλού, σε άλλο κομμάτι της Ιστορίας. Εκείνοι, κι ό,τι ζει και αναπνέει αριστερότερα της σοσιαλδημοκρατίας, δεν βλέπουν μια Ρωσία ομόδοξη θρησκευτικά αλλά ιδεολογικά. Βλέπουν τον γεωγραφικό τόπο μιας σοσιαλιστικής ουτοπίας, το λίκνο μιας επανάστασης που δεν παύει να τους προκαλεί ιδεολογικά ρίγη, την κομμουνιστική Μέκκα που θα παραμένει ένας τόπος προσκυνήματος όσες σοβιετικές αυτοκρατορίες και αν καταρρεύσουν.
Εντάξει, ο Πούτιν δεν είναι ούτε κομμουνιστής. Αλλά να, δεν έχει κάτι από εκείνη τη στόφα των ηγετών που έκαναν τη Σοβιετική Ενωση μεγάλη; Δεν έδωσε ξανά στη Ρωσία κύρος και ισχύ στη διεθνή σκηνή, δεν γιορτάζει τον «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο» όπως του αξίζει, με μεγαλειώδεις παρελάσεις και επιδείξεις δύναμης, δεν τιμά την ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης απονέμοντας στον Στάλιν τον τίτλο της μεγάλης μορφής της ρωσικής Ιστορίας; Και δεν ήταν αυτός που έσωσε την Κριμαία από τους «ναζί» που κυβερνούσαν την Ουκρανία;
Ναι, αυτός είναι, αυτός αρέσει. Απροϋπόθετα. Χωρίς απαιτήσεις για δημοκρατικά εχέγγυα, για ατομικά δικαιώματα, ελευθερία του Τύπου και δημοσιογράφους που δεν πέφτουν ξαφνικά από τον πέμπτο όροφο της πολυκατοικίας τους. Ο Πούτιν αρέσει έτσι όπως είναι. Αρέσει σε έναν κόσμο που «γουστάρει» τη δημοκρατία επειδή, το ξέρουν και οι πέτρες, η δημοκρατία γεννήθηκε εδώ. Αλλά δεν έχει εμπεδωμένη δημοκρατική κουλτούρα. Έναν κόσμο που, αν δεν έλκεται από τα αυταρχικά ή τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, τουλάχιστον δεν δυσανασχετεί μαζί τους, δεν τον ενοχλούν. Έναν κόσμο, ή μάλλον ένα κομμάτι αυτού του κόσμου, που εξωραΐζει το ολοκληρωτικό παρελθόν κάποιας άλλης ή αυτής της χώρας. Και καμιά φορά αγοράζει εφημερίδες με τα τραγούδια της Χούντας.
18°
