Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε στην Αμερική το βιβλίο «Η επικίνδυνη περίπτωση του Ντόναλτ Τραμπ: 27 ψυχίατροι και ειδικοί της ψυχικής υγείας αξιολογούν έναν πρόεδρο». Η εκδότρια του βιβλίου, Bandy Lee, είναι μέλος της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Γέιλ και ειδικεύεται στη μελέτη της βίαιης συμπεριφοράς.
Οι ψυχίατροι που γράφουν στο βιβλίο στηρίζουν τις επιστημονικές διαπιστώσεις τους στην παρατήρηση των δραστηριοτήτων του αμερικανού Προέδρου. Μελέτησαν τη συμπεριφορά του Τραμπ κατά τη διάρκεια δημόσιων και τηλεοπτικών εμφανίσεων, τις δημοσιεύσεις Τύπου, τα διάσημα τιτιβίσματά του και φυσικά τις γνωστές πολιτικές αποφάσεις του. Σκοπός των ειδικών ήταν να διαγνωστεί η επικινδυνότητα του Προέδρου της Αμερικής για τη χώρα του και κατ' επέκταση για τον πλανήτη.
Οι συγγραφείς συμπέραναν ότι ο Τραμπ είναι επικίνδυνος διότι έχει ροπή προς τη λεκτική βία, του αρέσει να προκαλεί, συνηθίζει να απειλεί και να κάνει bullying, είναι παρορμητικός, δεν έχει καλή επαφή με την πραγματικότητα, πιστεύει σε θεωρίες συνωμοσίας και δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται τις συνέπειες των πράξεών του ούτε για τον ίδιο ούτε για τους αμερικανούς πολίτες.
Οι ειδικοί αναρωτιούνται αν πρόκειται για ψυχιατρική ασθένεια ή για γνωσιακή αδυναμία που δεν του επιτρέπει να μιλά πολλή ώρα για το ίδιο θέμα, να σχηματίζει ολοκληρωμένες προτάσεις, να έχει ικανοποιητική επαφή με την πραγματικότητα και να παίρνει σημαντικές αποφάσεις. Ανησυχούν ότι ο Τραμπ δεν είναι ικανός για περίπλοκες σκέψεις που στηρίζονται σε κριτική σκέψη. Φοβούνται ακόμα ότι η ψυχική ή διανοητική του εξασθένηση τού προκαλούν κόπωση, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε βίαια ξεσπάσματα που θα έχουν ολέθριες συνέπειες για την Αμερική και τους συμμάχους της.
Η έρευνα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, αλλά δεν είναι άμοιρη ενστάσεων. Ενέχει μεθοδολογικά προβλήματα από τα οποία προκύπτουν, κατά τη γνώμη μου, κάποια ηθικά ζητήματα όπως: Είναι δυνατόν να γίνει διάγνωση χωρίς προσωπική επαφή και εξέταση του ίδιου του υποκειμένου και του ιστορικού του; Είναι επίσης ορθό να επιχειρείται μια τέτοια διάγνωση χωρίς το υποκείμενο να έχει δώσει την άδειά του;
Δεν είναι έτσι κι αλλιώς κάποια από τα χαρακτηριστικά που αποδίδονται στον Τραμπ από τους συγγραφείς του βιβλίου γνωρίσματα όλων των λαϊκιστών; Η πίστη σε θεωρίες συνωμοσίας, το bullying, το μίσος για τη διαφορετικότητα, οι απειλές, η αποποίηση κάθε ευθύνης με σκοπό την εμμονική καταγγελία των πολιτικών αντιπάλων, δεν αποτελούν ίδιον της λαϊκιστικής συμπεριφοράς;
Και τελικά τι ακριβώς πρέπει να γίνει στην περίπτωση του επικίνδυνου Προέδρου Τραμπ; Το εύλογο θα ήταν να απομακρυνθεί άμεσα από τα καθήκοντά του και να λάβει αγωγή για τα ψυχικά ή νοητικά του προβλήματα, όπως κάθε πολίτης που αντιμετωπίζει παρόμοια θέματα υγείας. Πώς όμως μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο χωρίς να παραβιαστεί το Σύνταγμα; Πιθανόν όμως να υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο η ενεργοποίηση του οποίου όμως απαιτεί εξαιρετικά μεγάλη προσοχή. Θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί αν αυτό θα δημιουργήσει νομικό προηγούμενο ώστε η κατάδειξη των ψυχικών και νοητικών προβλημάτων ενός πολιτικού με σκοπό την απομάκρυνση του από την εξουσία να γίνει πάγια τακτική.
Ίσως όμως πρέπει να αναρωτηθούμε και για το αντίστροφο: Μήπως η έγκαιρη επιστημονική διάγνωση πολύ σοβαρών ψυχικών προβλημάτων θα μπορούσε να μας προφυλάξει από την υπονόμευση των ανεξάρτητων δημοκρατικών θεσμών, την οποία συστηματικά επιχειρούν δημαγωγοί όπως ο Πρόεδρος Τραμπ;
