Πριν από περίπου ένα χρόνο, σε αυτή εδώ τη στήλη είχε δημοσιευτεί κείμενό μου με τον κάπως εξωτικό τίτλο «Το Μπαντ-Γκόντεσμπεργκ, το Επιναί και… ο Γκονζάλες». Η αναφορά ήταν στο συνέδριο-σταθμό του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας, το 1959, όταν επισημοποιήθηκε η προγραμματική του ανανέωση, η οποία σύντομα θα το μετέτρεπε από κόμμα (κυρίως) διαμαρτυρίας σε κόμμα εξουσίας. Στο επίσης συνέδριο-σταθμό του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Γαλλίας, το 1971, όπου ολοκληρώθηκε η προγραμματική/ιδεολογική ανανέωσή του, η διεύρυνσή του με διάσπαρτες δυνάμεις του ευρύτερου σοσιαλιστικού χώρου, καθώς και η εκλογή νέας ηγεσίας, με τον Φρανσουά Μιτεράν ως γραμματέα.
Στην αλλαγή ηγεσίας στο (παράνομο ακόμη τότε) Σοσιαλιστικό Κόμμα Ισπανίας, το 1974, όταν αποσύρθηκε όλη η παλιά ηγεσία και νέος γραμματέας ορίστηκε ο μόλις τριάντα δύο χρόνων Φελίπε Γκονζάλες, άφθαρτο, «φρέσκο» πρόσωπο, κατάλληλο να σηματοδοτήσει τη νέα περίοδο του κόμματος.
Στο κείμενο εκείνο έγραφα επίσης ως προς τα καθ’ ημάς: «Το ΠΑΣΟΚ που ξέραμε, το ΠΑΣΟΚ των Παπανδρέου, έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο.[…] Ο χώρος της κεντροαριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας χρειάζεται επειγόντως και επιτακτικά ανασυγκρότηση, ή όπως αλλιώς θέλουν να το πουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, […] αλλά και νέα πρόσωπα, και βέβαια νέο ηγέτη, ο οποίος θα πρέπει να έχει λίγο-πολύ χαρακτηριστικά… Γκονζάλες».
Παρά το διάστημα που έχει μεσολαβήσει, ελάχιστα πράγματα θα είχα να προσθέσω σε όσα έγραφα τότε. Θα έλεγα, μάλιστα, πως οι εκκρεμότητες που επισημαίνονταν έγιναν έκτοτε ακόμα πιο εμφανείς. Το ότι ο παπανδρεϊκός κύκλος του ΠΑΣΟΚ έχει κλείσει είναι πλέον περίπου κοινός τόπος. Πως το μέλλον του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι ο Βενιζέλος ή κάποιο άλλο από τα λεγόμενα ιστορικά στελέχη είναι περίπου πανθομολογούμενο. Ότι εκκρεμεί ένα ζήτημα ανασυγκρότησης/ επαναθεμελίωσης της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και του ευρύτερου χώρου της κεντροαριστεράς, ουδείς (ή σχεδόν ουδείς) το αμφισβητεί.
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: και γιατί αυτή η πορεία ανασυγκρότησης και ανανέωσης προσώπων θα πρέπει, ντε και καλά, να αφορά και να «κόφτει» και άλλους εκτός από αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται ως σοσιαλδημοκράτες και κεντροαριστεροί; Δικό τους το πρόβλημα. Κι όμως, τα πράγματα δεν έχουν ακριβώς έτσι. Η ύπαρξη ενός ισχυρού πόλου στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς είναι καθοριστικής σημασίας στοιχείο για την ισορροπία και την εύρυθμη λειτουργία του πολιτικού συστήματος.
Ένας δικομματισμός με πρωταγωνιστές τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο θα είναι πιο πολωτικός και απ’ τον παλαιό, αλλά ενδεχομένως να αποδειχθεί ολέθριος για την «κυβερνησιμότητα» της χώρας. Για κάποιους «αντισυστημικούς» και οπαδούς του τυφλού «καταγγελτισμού» αυτό ίσως και να μην έχει ιδιαίτερη σημασία. Ας μου επιτραπεί, όμως, να πιστεύω πως η μεγάλη πλειονότητα των συμπολιτών μας δεν ονειρεύεται ακριβώς την «ανατροπή», όπως τουλάχιστον την εννοεί η Παπαρήγα και ο Αλαβάνος, ο Λαφαζάνης και ο Σκουρλέτης, ο βουλευτής Διαμαντόπουλος και η συνιστώσα «Ρόζα».
Και για να τα συνδέσω όλα αυτά με τα ονόματα και τα τοπωνυμία της αρχής, ας γίνω ακόμα πιο σαφής: το ΠΑΣΟΚ έχει ανάγκη και από Μπαντ-Γκόντεσμπεργκ (προγραμματική ανανέωση), και από Επιναί (διεύρυνση και όσμωση με νέες δυνάμεις), και από Γκονζάλες (νέα ηγεσία). Ειδάλλως...
