Στα βορειοδυτικά της Αγίας Μαρίνας του Δήμου Μαραθώνος βρίσκεται ο Ραμνούντας, ένας καλοδιατηρημένος αρχαιολογικός χώρος, όπου υπήρχε ο σημαντικότερος λατρευτικός χώρος της θεάς Νέμεσης. Το άγαλμα της θεότητας είχε φιλοτεχνήσει ο Φειδίας, ενώ ο ναός καταστράφηκε κατά την εισβολή των Περσών το 480 π.Χ.
Θορικός
Στη δυτική πλαγιά του λόφου Βελατούρι βρίσκεται το κέντρο του αρχαίου δήμου Θορικού. Σήμερα σώζονται το θέατρο, μέρη του οικισμού και των εγκαταστάσεων από την επεξεργασία μετάλλων, τα νεκροταφεία και το ιερό της Δήμητρας και της κόρης. Το σημαντικότερο αξιοθέατο του αρχαιολογικού χώρου είναι το αρχαιότερο σωζόμενο θέατρο σήμερα στην Ελλάδα, ενώ στην ανατολική πλευρά του λόφου βρίσκεται ο μεγαλύτερος θολωτός τάφος της Μυκηναϊκής περιόδου.
Στο Μικρό Έλος, νότια του Μαραθώνα, συναντάμε το ιερό των Αιγυπτίων θεών που ιδρύθηκε από τον Ηρώδη τον Αττικό. Σύμφωνα με επιγραφή το ιερό ενδέχεται να ήταν αφιερωμένο στο Σάραπι, εξελληνισμένη μορφή του αιγυπτιακού θεού Όσιρι. Κυρίαρχη θέση έχει η θεά Ίσιδα, σύντροφος του θεού Όσιρι, ενώ λατρευόταν και ο γιος τους θεός Ώρος. Σε κάθε πρόπυλο υπήρχαν τέσσερις βάσεις αγαλμάτων, καθένα από τα οποία απεικόνιζε την θεά Ίσιδα με διαφορετική ιδιότητα κάθε φορά. Κοντά στις βάσεις πεσμένα βρέθηκαν υπερφυσικού μεγέθους μαρμάρινα ανδρικά αγάλματα που μιμούνται την ιερατική κίνηση των αιγυπτιακών αγαλμάτων και φέρουν το επίσημο ένδυμα των Φαραώ και τα σύμβολα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου.
Ένας χώρος που ταυτίζεται με το Ιερό της Αφροδίτης, το οποίο αναφέρεται από τον Παυσανία καθ’ οδόν προς την Ελευσίνα, χωρίς όμως να γνωρίζουμε περισσότερα για το είδος της λατρείας που λάμβανε χώρα. Ωστόσο, φαίνεται πως αυτός ο χώρος χρησιμοποιείτο κατά τον εορτασμό των Ελευσίνιων Μυστήριων. Ο χώρος του ιερού της Αφροδίτης στην Αφαία Σκαραμαγκά έχει αναστηλωθεί, αναδειχθεί, περιφραχτεί και είναι ανοιχτός στο κοινό.
Τύμβος Μαραθωνομάχων
Το σημαντικότερο σωζόμενο μνημείο της πεδιάδας του Μαραθώνα είναι ο Σωρός ή Τύμβος των Μαραθωνομάχων, όπως είναι πιο γνωστός. Έχει ύψος 9μ. και διάμετρο 50 μ. και σκεπάζει τα οστά των 192 Αθηναίων που έπεσαν στη μάχη του Μαραθώνα. Κάτω από το χώμα η ανασκαφική έρευνα έχει ανακαλύψει το τεφροφόρο στρώμα της πυράς με τα αποτεφρωμένα οστά. Μέσα στον Τύμβο βρέθηκαν και τα ίχνη του νεκρόδειπνου. Σύμφωνα με τα έθιμα, οι νικητές περισυνέλεξαν τους νεκρούς από το πεδίο της μάχης, τους έθεσαν στην πυρά και παρεκάθησαν σε περίδειπνο για να τιμήσουv την ανδρεία τους.
19°
