• Πώς είναι δυνατόν να έχει μειωθεί δραστικά το κάπνισμα στη χώρα μας, αλλά αυτή η μείωση να μην οφείλεται στον αντικαπνιστικό νόμο, ο οποίος απλώς δεν εφαρμόζεται;
• Είναι η αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων στον γενικό πληθυσμό της χώρας μας αποκλειστικά και μόνο ένδειξη του γεγονότος ότι η Ελλάδα γερνάει, ή απολαμβάνουμε πλέον περισσότερα χρόνια υγιούς ζωής;
• Είναι η γήρανση του πληθυσμού της χώρας μας αποκλειστικά και μόνο ένα δυσβάσταχτο βάρος για τα ασφαλιστικά ταμεία, ή διαθέτουμε πλέον τις δυνατότητες να εργαζόμαστε για περισσότερα χρόνια;
• Πώς γίνεται να ακούμε γύρω μας ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει δημόσιο σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, αλλά τα σχετικά στοιχεία να δείχνουν ότι οι Έλληνες θεωρούν σε πολύ υψηλό ποσοστό ως σχετικά εύκολη την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας;
• Τελικά, η βαθιά και πολύπλευρη κρίση, η οποία σοβεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, έχει επηρεάσει την αίσθησή μας για το επίπεδο της ατομικής μας υγείας;
H A.V. θα παρουσιάζει σε τακτά χρονικά διαστήματα μεγάλα και σημαντικά αποσπάσματα από μία μεγάλη συγκριτική έρευνα, την έρευνα «Υγεία και Ευημερία» της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), η οποία εστιάζει στην καταγραφή της βιωματικής σχέσης των ελλήνων πολιτών με τις υπηρεσίες Υγείας, την οπτική μας αναφορικά με το Σύστημα Υγείας, καθώς και την εξέλιξη των τάσεων των σχετικών δεικτών.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2001, σε συνεργασία της ΕΣΔΥ με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), και επαναλήφθηκε το 2006, το 2011 και, τέλος, το 2015-2017.
Το τελευταίο μέρος της έρευνας (2015-2017) μόλις ολοκληρώθηκε ως προς τη συλλογή και την κατάταξη των ποσοτικών και ποιοτικών ευρημάτων της και η ανάλυση των σχετικών στοιχείων της θα κινείται παράλληλα με τις δημοσιεύσεις της A.V.
Ο ομότιμος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ Γιάννης Κυριόπουλος τονίζει με έμφαση στην A.V.:
«Δεν μπορώ να πω ότι η κρίση έκανε καλό στους παράγοντες κινδύνου για την υγεία του ελληνικού πληθυσμού, αλλά ούτε τα λεγόμενα περί καταστροφικών συνεπειών βρίσκουν βάση στις σχετικές μετρήσεις μας».
Οι παράγοντες κινδύνου για την υγεία ενός πληθυσμού είναι κατά βάση το κάπνισμα, η μειωμένη φυσική άσκηση, η κακή διατροφή και η κατανάλωση αλκοόλ. Αυτοί οι παράγοντες ευθύνονται για το 70%-80% της ζήτησης υπηρεσιών Υγείας, μέσω της επίδρασής τους στη χρόνια νοσηρότητα, όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία.
«Ο καλύτερος γιατρός θα μπορούσε να είναι εκείνος ο οποίος, αντί να συνταγογραφεί φάρμακα, θα έγραφε οδηγίες για φυσική άσκηση ή θα σύστηνε να πηγαίνουμε βόλτα τον σκύλο μας για να περπατάμε» αναφέρει με νόημα ο Γιάννης Κυριόπουλος.
Ο ομότιμος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της ΕΣΔΥ Γιάννης Κυριόπουλος
Σημαντική η μείωση του καπνίσματος
Ακόμη και κατά 25% έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια η συνήθεια του καπνίσματος στους έλληνες άνδρες, ενώ η σχετική μείωση στις γυναίκες φαίνεται πιο αργή και πιο μικρή.
Ο επιστημονικός συνεργάτης της ΕΣΔΥ Κώστας Αθανασάκης εκτιμά ότι μια τέτοια μείωση του καπνίσματος είναι πολύ σημαντική και οι αιτίες οι οποίες οδήγησαν σε αυτήν είναι οι πολύ αυξημένες λιανικές τιμές των τσιγάρων, η πτώση των εισοδημάτων, αλλά −σε έναν βαθμό− και ο αντικαπνιστικός νόμος.
Ο Κώστας Αθανασάκης παρατηρεί επίσης ότι τα διαθέσιμα στοιχεία συνηγορούν στο γεγονός ότι οι νέες γενιές καπνίζουν σήμερα πολύ λιγότερο, σε σχέση με το 2011 και το 2006, και «αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μείωση των εισοδημάτων επιδρά κυριαρχικά στον τρόπο ζωής των νεοτέρων. Αυτό προκύπτει από όλες τις έρευνες. Οι νεότερες γενιές τείνουν να καπνίζουν σήμερα λιγότερα τσιγάρα και δηλώνουν καπνιστές σε μικρότερη συχνότητα από ό,τι στο παρελθόν».
Πιο χαμηλά από την Ευρώπη η κατανάλωση αλκοόλ
Μικροδιαφορές σε σχέση με τις αντίστοιχες έρευνες της ΕΣΔΥ για το 2011, το 2006 και το 2001 εμφανίζονται στην κατανάλωση αλκοόλ, διαφορές οι οποίες, σύμφωνα με τον Γιάννη Κυριόπουλο, δεν είναι στατιστικά σημαντικές.
Οι «σκληροί» πότες, οι οποίοι καταναλώνουν καθημερινά πάνω από 3-4 ποτήρια αλκοόλ, παραμένουν διαχρονικά στο 7,5% επί του συνόλου, αλλά παρατηρούμε ότι το 45% των νέων ηλικίας 15-24 ετών δηλώνουν ότι δεν πίνουν καθόλου αλκοόλ!
Ο Κώστας Αθανασάκης, μάλιστα, επισημαίνει «ότι τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν σχετικά καλύτερη κατάσταση στη χώρα μας στον δείκτη της κατανάλωσης αλκοόλ, σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα».
Ο επιστημονικός συνεργάτης της ΕΣΔΥ, Κώστας Αθανασάκης
Διαχρονικά κακό μοντέλο διατροφής
Ένα πολύ κακό μοντέλο διατροφικών συνηθειών χαρακτηρίζει διαχρονικά τους Έλληνες, άνδρες και γυναίκες, χωρίς στατιστικά σοβαρές διαφοροποιήσεις από έρευνα σε έρευνα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας της ΕΣΔΥ για το 2015-2017, το 79% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι καταναλώνει λιγότερες από πέντε μερίδες λαχανικών την εβδομάδα, ενώ η αιτία στην οποία αποδίδουν την κακή διατροφή τους είναι η έλλειψη χρόνου και το υψηλό κόστος της υγιεινής διατροφής.
Ο Κώστας Αθανασάκης σημειώνει ότι, στην ίδια έρευνα, το 52% των ερωτηθέντων συμφωνεί να αυξηθούν οι φόροι στον καπνό και στα ανθυγιεινά τρόφιμα ή τα τρόφιμα τα οποία περιέχουν μεγάλες ποσότητες αλατιού ή ζάχαρης, ως ένα μέτρο δημόσιας υγείας.
Μάλιστα, όσο οι ηλικίες αυξάνονται τόσο το ποσοστό της συμφωνίας των ερωτηθέντων με τις σχετικές αυξήσεις στους φόρους εμφανίζεται να αυξάνεται επίσης.
Τέλος, διαχρονικά άσχημα ποσοστά φυσικής άσκησης καταγράφονται στη χώρα μας και η έρευνα της ΕΣΔΥ για το 2015-2017 επιβεβαιώνει αυτό το μοντέλο του τρόπου ζωής, χωρίς σημαντικές διαφορές σε σχέση με τις έρευνες του 2011, του 2006 και του 2001.
Ένα σταθερά επιβλαβές πρότυπο ζωής
«Δεν έχουμε σημαντική επιβάρυνση από την οικονομική κρίση στους παράγοντες κινδύνου για την υγεία του ελληνικού πληθυσμού» επαναλαμβάνει ο Γιάννης Κυριόπουλος και συμπληρώνει:
«Πρόκειται για ένα κακό ιστορικά πρότυπο τρόπου ζωής, σταθερό διαχρονικά, το οποίο η κρίση δεν φαίνεται να επιδεινώνει. Απεναντίας, σε ορισμένους δείκτες, για παράδειγμα στο κάπνισμα, έχουμε σημαντικές βελτιώσεις».
Από την πλευρά του, ο Κώστας Αθανασάκης σημειώνει ότι «και σε άλλες χώρες με οικονομική κρίση, η οικονομική πίεση στα εισοδήματα οδήγησε σε αλλαγές στον τρόπο ζωής: Τρώμε στο σπίτι, κυκλοφορούμε με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, περπατάμε, ελαττώνουμε το κάπνισμα».
16°
