Φέτος σε όλο τον κόσμο γιορτάζονται τα 450 χρόνια από τη γέννηση του «παππού» της όπερας, Κλάουντιο Μοντεβέρντι. Το Μέγαρο, προκειμένου να τιμήσει τη σημαντική αυτή επέτειο, ανέθεσε στον πλέον ειδικό τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο και, φυσικά, στο σύνολο παλαιάς μουσικής Latinitas Nostra να επαναπροσεγγίσουν με γνώση και τόλμη τον εμβληματικό «Ορφέα» του μεγάλου ιταλού μουσουργού, είκοσι χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή του στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Η νέα αυτή παραγωγή, σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου και μουσική διεύθυνση Μάρκελλου Χρυσικόπουλου θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 24 και το Σάββατο 25 Νοεμβρίου στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη στο πλαίσιο του επιτυχημένου κύκλου Όπερα - Μουσικό Θέατρο.
Ο μύθος του Ορφέα
Σύμφωνα με τον Θάνο Παπακωνσταντίνου, σκηνοθέτη της παράστασης, «ο μύθος του Ορφέα είναι μια παραβολή για το φως και το σκοτάδι. Για την αρμονία και το θόρυβο. Για την ένωση και το διαμελισμό. Για το πώς μέσα στον κύκλο της ζωής συνυπάρχουν η ομορφιά και η ασχήμια, το ιερό και το βέβηλο, το λογικό και το παράλογο, το τραγικό και το κωμικό. Η ιστορία του Ορφέα, στην εκδοχή μας, συμφωνεί πλήρως με την παραδοχή αυτή.
Παρακολουθούμε μια τελετή μύησης ενός ανθρώπου μέσα στους κύκλους της ζωής. Από τη γιορτή στο θρήνο, από τον Πάνω Κόσμο στα έγκατα της Γης. Από την αθωότητα στη γνώση. Από την ένωση, στο διαμελισμό».
Ο Ορφέας και ο Μοντεβέρντι
Ο «Ορφέας» θεωρείται από πολλούς ως η πρώτη όπερα στην ιστορία της μουσικής. Στην ουσία όμως πρόκειται για μια όπερα δωματίου ‒ γράφτηκε το 1607 και παρουσιάστηκε σε μια μικρή αίθουσα, στην αυλή της Μάντοβας, κατά τη διάρκεια του ετήσιου καρναβαλιού. Για τον Μοντεβέρντι ήταν μια «favola in musica» (ιστορία σε μουσική), μια πειραματική απόπειρα να τραγουδηθεί ένας ελληνικός μύθος ‒ η όπερα άλλωστε γεννήθηκε σαν μια απόπειρα αναβίωσης της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας.
Αυτήν ακριβώς τη «χαμηλόφωνη» φόρμα της όπερας του 16ου αιώνα προσεγγίζει ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος αλλά... with a twist. «Δεν διαστρεβλώνουμε τον Μοντεβέρντι, απλά “κλείνουμε το μάτι” στη μουσική αυτή» μας καθησυχάζει και εξηγεί. Για να μπορέσει να παιχτεί ο «Ορφέας» σε μια μεγάλη αίθουσα, χωρίς να υποχρεωθούν οι τραγουδιστές να «σπάνε τζάμια» με τη φωνή τους, κατέφυγε στην τεχνολογία και ένωσε τα μπαρόκ όργανα με live electronics – ζωντανή ηλεκτρονική επεξεργασία του ήχου.
Έτσι, ενώ στον Πάνω κόσμο κυριαρχούν τα όργανα παλαιάς μουσικής, η κάθοδος του Ορφέα στο ζοφερό Άδη, σηματοδοτείται από μια διαφορετική ενορχήστρωση, ένα φαντασιώδες παίξιμο, με αυτοσχεδιασμούς ‒ το κοινό σημείο της τζαζ και του μπαρόκ. Μάλιστα, στα τελευταία 8 λεπτά της όπερας, ο συνθέτης Πάνος Ηλιόπουλος δουλεύοντας πάνω στο πρωτογενές υλικό του Μοντεβέρντι, ντύνει μουσικά το αυθεντικό τέλος της όπερας ‒διασώζεται μόνο ως κείμενο στο λιμπρέτο του Alessandro Striggio‒ με τον απαρηγόρητο Ορφέα να απαρνιέται τον Διόνυσο και όλους τους θεούς για να κατασπαραχθεί και να διαμελιστεί από το χορό των Μαινάδων – αρχιμαινάδα, η Σαββίνα Γιαννάτου!
Πρόβα ορχήστρας
Στην πρόσφατη συνάντησή μας με τους συντελεστές της παράστασης ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος μας επεφύλασσε μια έκπληξη. Πριν ξεκινήσουμε την κουβέντα μας μάς οδήγησε σε μια μικρή αίθουσα, όπου ανάμεσα στους μουσικούς των Latinitas Nostra και δύο από τους τραγουδιστές, πήραμε μια πρώτη γεύση από τον Ορφέα που ετοιμάζουν. Γνώριμοι μπαρόκ ήχοι από όργανα εποχής, μπλέκονταν αρμονικά με παράξενους ηλεκτρονικούς ήχους –σαν το απόκοσμο μουσικό πριόνι που ακούσαμε‒ δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα άκρως ενδιαφέρον. Ο «μικρός το δέμας» ισπανός τενόρος Juan Sancho, λίγο πριν πετάξει στο Λονδίνο για να συνεχίσει τις εμφανίσεις του στη «Ροντελίντα» του Χέντελ, μας χάρισε ένα δείγμα της μεγάλης φωνής του. Αυτή όμως που πραγματικά μας γοήτευσε ήταν η νεαρή μέτζο σοπράνο Σοφία Πάτση , μια ακόμα Ελληνίδα που αναζήτησε και βρήκε την τύχη της στο εξωτερικό…
Με μια κουβέντα. Μη χάσετε αυτόν τον Ορφέα. Ακόμα κι αν δεν είστε λάτρεις αυτού του είδους, μέσα από τη ματιά του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, ενός ανθρώπου παθιασμένου με την παλιά μουσική, θα ανακαλύψετε και θα αγαπήσετε το μπαρόκ...
Info: Claudio Monteverdi, Ορφέας
Όπερα μπαρόκ σε πέντε πράξεις – Με ελληνικούς υπέρτιτλους
Σύνολο παλαιάς μουσικής Latinitas Nostra
Μουσική διεύθυνση: Μάρκελλος Χρυσικόπουλος
Σκηνοθεσία–μετάφραση υπερτίτλων: Θάνος Παπακωνσταντίνου
Μεταγραφές, διασκευές, live electronics: Πάνος Ηλιόπουλος
Σκηνικά–κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Κίνηση: Ίριδα Κυριακοπούλου
Διανομή
Juan Sancho (Ορφέας), Θεοδώρα Μπάκα ( Η Μουσική & Ιέρεια του Διονύσου), Χρήστος Κεχρής (Βοσκός ), Ειρήνη Μπιλίνη (Nύμφη), Αναστασία Κότσαλη (Eυρυδίκη) Σοφία Πάτση (Αγγελιοφόρος), Λένια Ζαφειροπούλου (Η Ελπίδα), Μάριος Σαραντίδης (Χάροντας), Μαρία Παλάσκα (Περσεφόνη), Πέτρος Μαγουλάς Πλούτωνας), Σαβίνα Γιαννάτου (Πρωθιέρεια του Διονύσου).
19°
