Το σπίτι είναι όπως το θυμόμουνα από τη δεκαετία του ’70, από τότε που δούλευα στο βιβλιοπωλείο «Δέλτα» του Μίμη Δημακαράκου, στην οδό Πατησίων 32, και είχα μάθει τους εκδοτικούς οίκους της Αθήνας. Δεν είχα μπει όμως ποτέ μέσα, γιατί παίρναμε βιβλία ayto;y του οίκου από χοντρεμπόρους.
Τώρα το παρατηρώ, πριν μπω. Βρίσκεται στη γωνία Σμολένσκη και Εμ. Μπενάκη, στο (λόφο του λατομείου του) Στρέφη, μόνο που τώρα είναι λίγο πιο παλιό. Τρίπατο, αρκετά μεγάλο, όχι καθαυτό νεοκλασικό, μα με μερικά νεοκλασικά στοιχεία (σκοτίες), μικρά μπαλκόνια με σιδεριές και χτιστά φουρούσια, όρθια σκάρα για το καθάρισμα της λάσπης από τα παπούτσια, ξύλινη πόρτα με μεταλλικά χερούλια. Η κεντρική πόρτα στη Σμολένσκη 34 είναι μπλε, ένα υπέροχο μπλε, και πάνω της η μικρή μεταλλική ταμπέλα των εκδόσεων «Ερμής», όπως τη θυμόμουνα κι αυτή, μόνο λίγο πιο σκουριασμένη. Η εξωτερική όψη συμπληρώνεται με νερατζιές κι άλλες πρασινάδες, καθώς και σύγχρονα γκραφίτι πάνω στους εξωτερικούς τοίχους. Μπορώ να υποθέσω κηπάκι στο εσωτερικό του οικοπέδου.
Το όλο μου θυμίζει αρκετά το δικό μας δίπατο σπίτι στην Κυπριάδη / Άνω Πατήσια, κληρονομιά απ’ τον παππού, που είχε χτιστεί τέλη του ’20. Κάπου εκεί θα πρέπει να φτιάχτηκε και τούτο δω. Μόνο που το κτίριο της Σμολένσκη συνδέεται με «μυθικά» ονόματα, όπως Γιώργος Σαββίδης, Άλκης Αγγέλου, Αδαμάντιος Κοραής, Πηνελόπη Δέλτα, Γεώργιος Βιζυηνός, Νίκος Τσιφόρος, Θόδωρος Χατζηπανταζής, Αικατερίνη Κουμαριανού, Γιάννης Μπεράτης, Κώστας Καρυωτάκης, Μάριο Βίτι, Εμμανουήλ Ροΐδης, Γιώργος Ιωάννου, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Σέμνη Καρούζου, Ίων Δραγούμης και τόσα άλλα, καθώς και με εξίσου «μυθικές» σειρές, όπως η «Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη» και «Η γλώσσα της κριτικής». Με λίγα λόγια, σ’ αυτόν τον οίκο χρωστάω σημαντικό μέρος της καλλιέργειάς μου, τόσο της αναγνωστικής, όσο και της συγγραφικής.
Εδώ λοιπόν, στο Στρέφη, έχω ραντεβού με τον κ. Γιώργο Χριστοφορίδη, έναν από τους βασικούς υπεύθυνους των εκδόσεων. Γνωριζόμαστε, μπαίνω στο όμορφο κτίριο, που έχει καλοδιατηρημένα μεσοπολεμικά πλακάκια και είναι ψηλοτάβανο με διακοσμημένα ταβάνια. Κατά τα άλλα, βλέπω ό,τι περιμένεις να βρεις σ’ έναν εκδοτικό οίκο: ράφια με βιβλία, υπολογιστές, αποθήκες, αφίσες, εκδοτικές προτάσεις, λογιστήριο, χαρτί, ειδικές αρχειοθήκες που υποθέτω πως περιέχουν φιλμ και άλλα συναφή.
Κύριε Χριστοφορίδη, πώς ξεκίνησε ο «Ερμής»;
Ξεκίνησε εξαιτίας της δικτατορίας. Ο φιλόλογος Άλκης Αγγέλου, που ήταν διευθυντής στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) από το 1951, απολύθηκε μετά το πραξικόπημα της χούντας, τον Απρίλιο του 1967. Αφού «ψάχτηκε» ένα διάστημα, βρήκε τον Γιώργο και τη Λένα Σαββίδη και ξεκίνησαν τον εκδοτικό οίκο. Αυτό έγινε το 1969. Και οι δύο έγιναν, διαδοχικά, καθηγητές Φιλολογίας στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Αργότερα και οι δύο πέθαναν, ο «Ερμής» όμως μακροημερεύει.
Εσείς πώς μπλεχτήκατε;
Εγώ ήρθα εδώ νεαρός, το 1971, ψάχνοντας για δουλειά. Κι έμεινα μια ζωή. Εδώ έμαθα τα πάντα, όσα σχετίζονται με την παραγωγή ενός βιβλίου, από το αρχικό χειρόγραφο που φέρνει ο συγγραφέας, μέχρι το τελικό προϊόν και την προώθησή του προς τα βιβλιοπωλεία και το αναγνωστικό κοινό. Εδώ γνώρισα σπουδαίους ανθρώπους, εδώ διαμορφώθηκα. Τώρα πια, μαζί με την κ. Λένα Σαββίδη και τον γιο της Δημήτρη, που επίσης εργάζεται εδώ, παίρνουμε τις αποφάσεις για τον εκδοτικό οίκο.
Η ιστορία του χώρου που βρισκόμαστε;
Είναι το παλιό σπίτι της οικογένειας Αγγέλου, χτισμένο το 1928, σε οικόπεδο αγορασμένο από τον ίδιο τον Στρέφη. Τα πρώτα του χρόνια ο «Ερμής» είχε περάσει από τη Λασκάρεως και τη Χάρητος, τελικά όμως στεγάστηκε εδώ. Αυτό έγινε το 1973. Αν προσέξει κανείς στο «Κυριακάτικο ξύπνημα», την πρώτη ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, απαθανατίζεται η είσοδος του σπιτιού, που είναι απαράλλακτη όπως τώρα.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες εκδοτικές επιτυχίες του «Ερμή»;
Πολλές και μάλιστα με μακρά διάρκεια (long sellers). Για παράδειγμα, η θρυλική σειρά του Νίκου Τσιφόρου έχει πουλήσει εκατοντάδες χιλιάδες κομμάτια και συνεχίζει να έχει πάντα μεγάλη ζήτηση. Μόνο η «Ελληνική Μυθολογία» έχει φτάσει τις 150.000 βιβλία. Ακόμα, «Το πλατύ ποτάμι» του Μπεράτη, τα βιβλία που προέρχονται από το ημερολόγιο και το αρχείο της Πηνελόπης Δέλτα και η σειρά «Η γλώσσα της κριτικής».
Κάποια ιδιαίτερη, αξιοσημείωτη ιστορία;
Όταν ο Άλκης Αγγέλου είχε βγάλει το βιβλίο του «Το Κρυφό Σχολειό - Χρονικό ενός μύθου», βρήκαμε τον μπελά μας με δικαστήρια, γιατί κάποιοι δεν εννοούσαν να δεχτούν αυτό που λέει ο υπότιτλος. Φυσικά, η υπόθεση είχε αίσιο τέλος, αλλά το αποτύπωμα της περιπέτειας παρέμεινε για καιρό.
Ποιες πρόσφατες εκδόσεις σας θα θέλατε να αναφέρετε;
Θα ήθελα να ξεχωρίσω τις «Ρωμιοπούλες», το πιο πρόσφατο από τα πολλά βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα που τέθηκε σε κυκλοφορία· το «Ο μαύρος φάκελος», μια μνημειώδη έκδοση από τα κατάλοιπα του μεγάλου πεζογράφου Γιάννη Μπεράτη· τέλος, την εργασία του Τριαντάφυλλου Παπαζώη, που αποδεικνύει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος και η οικογένειά του είναι θαμμένοι στους τάφους ΙΙ και ΙΙΙ της Βεργίνας.
Τι σχεδιάζετε τώρα;
Συνοπτικά, ανάμεσα στ’ άλλα, ετοιμάζονται τα εξής:
● Μια μεγάλη σειρά που θα κυκλοφορήσει για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Επανάστασης, το 2021. Οργανώνεται με την επιμέλεια του κ. Θ. Σωτηρόπουλου και σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
● Η ολοκλήρωση του ημερολογίου του Ίωνα Δραγούμη
● Ποιήματα της Ελένης Αρβελέρ για την Κωνσταντινούπολη
● «Τα 10 βιβλία της Έλζας Λαμπράκη», που ήταν η μητέρα του Χρήστου και της Λένας κι έχει αφήσει πίσω της σημαντικό έργο – θα κυκλοφορήσουν με επιμέλεια της κ. Λένας Σαββίδη
● Και φυσικά, ανέκδοτα έργα του Νίκου Τσιφόρου.
17°
